1. Miễn dịch tế bào
Thành phần các tế bào tham gia đáp ứng miễn dịch khôngđặc hiệu gồm:
- Bạch cầu hạt
Bạch cầu hạt chiếm đa số khoảng 60-70% bạch cầu máu ngoại vi. Chúng có đời sống ngắn từ 3-4 ngày. Các bạch cầu hạt bao gồm các bạch cầu ái toan, bạch cầu ái kiềm và bạch cầu trung tính. Trong số đó, bạch cầu hạt trung tính là chủ yếu, tích cực tham gia vào phản ứng viêm. Nhờ khả năng thực bào và trong bào tương chứa các hạt có nhiều enzym tiêu đạm, enzym thủy phân.
Còn lại là bạch cầu ái toan giúp đề kháng với ký sinh trùng, phản ứng dị ứng tại chỗ trong khi bạch cầu ái kiềm tương tự như tế bào mast giải phóng và tổng hợp các chất trung gian. Một số chất trung gian đó là histamin, serotonin, leucotrien.
-Bạch cầu đơn nhân
Bạch cầu đơn nhân có nguồn gốc từ tủy xương. Chúng lưu hành trong hệ tuần hoàn. Nhờ khả năng thực bào mạnh, bạch cầu đơn nhân đóng vai trò lớn trong việc dọn dẹp các vật lạ, các tổ chức bị phá hủy và các tế bào già.
Ngoài ra, tế bào đơn nhân còn chủ động tham gia mở đầu cho đáp ứng miễn dịch đặc hiệu. Chúng biệt hóa thành các tế bào trình diện kháng nguyên cho các tế bào lympho T. Đồng thời còn tiết ra các cytokin gây độc.
- Tế bào tự nhiên NK
Về hình thái, tế bào NK mang những đặc điểm giống tế bào lympho T và B. Tuy nhiên, trong bào tương tế bào NK có những hạt lớn và không có dấu ấn [marker] như hai loại tế bào lympho trên.
Tế bào NK có khả năng diệt các tế bào ung thư, tế bào virus không cần mẫn cảm trước và không bị giới hạn bởi phức hợp hòa hợp mô.
2. Miễn dịch dịch thể
Thành phần dịch thể tham gia đáp ứng miễn dịch không đặc hiệu bao gồm:
- Lysozym
Đây là một loại enzym rất gần gũi, có trong nước mắt, nước bọt và dịch nhầy. Lysozym có vai trò cắt cầu nối phân tử của màng vi khuẩn. Nó giúp ly giải một số vi khuẩn gram dường và hiệp lực cùng bổ thể tấn công vi khuẩn gram âm.
- Các protein viêm
Là các protein được tạo ra trong pha cấp của phản ứng viêm. Có thể kể đến nhóm protein CRP, nó còn được ứng dụng trong y học lâm sàng để chẩn đoán và theo dõi viêm bằng cách định lượng CRP huyết thanh.
- Bổ thể
Bổ thể bao gồm 25 loại protein huyết thanh. Chúng tham gia vào cả cơ chế đề kháng tự nhiên và miễn dịch đặc hiệu.
3. Miễn dịch tế bào và miễn dịch dịch thể trong hệ thống miễn dịch đặc hiệu
a. Miễn dịch tế bào
Để đáp ứng miễn dịch đặc hiệu, cơ thể cần đến các tế bào tham gia chủ yếu là các tế bào lympho có nguồn gốc tủy xương. Nhờ quá trình biệt hóa khác nhau. Vì vậy quần thể tế bào lympho được chia thành 2 loại:
- Tế bào lympho T.
-Tế bào lympho B.
Ngoài ra, một số tế bào khác cũng tham gia đáp ứng miễn dịch đặc hiệu như: tế bào trình diện kháng nguyên, dưỡng bào, bạch cầu trung tính…
b. Miễn dịch dịch thể
Thành phần tham gia đáp ứng chính là điểm khác biệt giữa miễn dịch tế bào và miễn dịch dịch thể. Kháng thể là yếu tố dịch thể tham gia đáp ứng miễn dịch. Đây là những phân tử hiện diện trong máu và dịch niêm mạc. Chúng có khả năng liên kết với các vi sinh vật hoặc độc tố để xúc tiến loại trừ. Một số khác lại có giúp kích thích tế bào bạch cầu sản xuất ra các chất trung gian của phản ứng viêm.
Miễn dịch bẩm sinh
Sự miễn dịch bẩm sinh [tự nhiên] không đòi hỏi sự phơi nhiễm trước với kháng nguyên [tức là trí nhớ miễn dịch] để có thể hình thành. Do đó, cơ chế miến dịch này có thể đáp ứng ngay lập tức với sự xâm nhập. Nó nhận ra chủ yếu các phân tử kháng nguyên phân bố rộng rãi hơn là đặc trưng cho một sinh vật hoặc tế bào.
Các thành phần bao gồm
Tế bào thực bào
Các tế bào giống lympho tự nhiên [ví dụ, các tế bào diệt tự nhiên]
Bạch cầu nhân đa hình
Tế bào thực bào [bạch cầu đa nhân trung tính Bạch cầu đa nhân trung tính [Xem thêm Tổng quan về hệ thống miễn dịch.] Hệ miễn dịch bao gồm các thành phần tế bào và các thành phần phân tử chúng hoạt động cùng nhau để tiêu diệt các kháng nguyên. Mặc dù một số kháng... đọc thêm trong máu và mô, tế bào đơn nhân [Xem thêm Tổng quan về hệ thống miễn dịch.] Hệ miễn dịch bao gồm các thành phần tế bào và các thành phần phân tử chúng hoạt động cùng nhau để tiêu diệt các kháng nguyên. Mặc dù một số kháng... đọc thêm trong máu, đại thực bào [Xem thêm Tổng quan về hệ thống miễn dịch.] Hệ miễn dịch bao gồm các thành phần tế bào và các thành phần phân tử chúng hoạt động cùng nhau để tiêu diệt các kháng nguyên. Mặc dù một số kháng... đọc thêm trong các mô] tiêu hoá và phá hủy các kháng nguyên xâm nhập. Sự tấn công của các tế bào thực bào có thể được tạo điều kiện khi kháng nguyên được bao phủ bởi kháng thể [Ab], được tạo ra như một phần của miễn dịch thu được, hoặc khi các protein bổ thể opsonin hóa kháng nguyên.
Tế bào diệt tự nhiên Tế bào diệt tự nhiên [NK] [Xem thêm Tổng quan về hệ thống miễn dịch.] Hệ miễn dịch bao gồm các thành phần tế bào và các thành phần phân tử chúng hoạt động cùng nhau để tiêu diệt các kháng nguyên. Mặc dù một số kháng... đọc thêm giết các tế bào nhiễm virus và một số tế bào khối u.
Bạch cầu đa nhân Bạch cầu đa nhân [Xem thêm Tổng quan về hệ thống miễn dịch.] Hệ miễn dịch bao gồm các thành phần tế bào và các thành phần phân tử chúng hoạt động cùng nhau để tiêu diệt các kháng nguyên. Mặc dù một số kháng... đọc thêm [bạch cầu trung tính, bạch cầu ái toan, bạch cầu ái kiềm] và tế bào đơn nhân [mono bào, đại thực bào, tế bào mast Tế bào Mast [Xem thêm Tổng quan về hệ thống miễn dịch.] Hệ miễn dịch bao gồm các thành phần tế bào và các thành phần phân tử chúng hoạt động cùng nhau để tiêu diệt các kháng nguyên. Mặc dù một số kháng... đọc thêm ] giải phóng các chất trung gian gây viêm.
Hãy phân biệt miễn dịch thể dịch và miễn dịch tế bào.
Bài 3 trang 128 SGK Sinh học 10. Hãy phân biệt miễn dịch thể dịch và miễn dịch tế bào.
Hãy phân biệt miễn dịch thể dịch và miễn dịch tế bào.
Phân biệt miễn dịch thể dịch và miễn dịch tế bào:
* Miễn dịch thể dịch:
- Là miễn dịch sản xuất ra kháng thể, kháng thể nằm trong dịch cơ thể.
- Kháng nguyên là chất lạ, thường là prôtêin có khả năng kích thích cơ thể tạo đáp ứng miễn dịch.
- Kháng thể là prôtêin được sản xuất ra để đáp lại sự xâm nhập của kháng nguyên lạ.
- Kháng nguyên phản ứng đặc hiệu với kháng thể khớp với nhau như khóa với chìa. Kháng nguyên chỉ phản ứng với loại kháng thể mà nó kích thích tạo thành.
* Miễn dịch tế bào:
- Là miễn dịch có sự tham gia của các tế bào T độc .
- Tế bào T độc phát hiện tế bào bị nhiễm virut và tiêm chất độc làm chết tế bào nhiễm, khiến virut không thể nhân lên.
Phân biệt miễn dịch thể dịch và miễn dịch tế bào
- Bảng phân biệt miễn dịch thể dịch và miễn dịch tế bào
- Phân biệt miễn dịch thể dịch và miễn dịch tế bào