Nhật thực “vòng lửa”, hay nhật thực hình khuyên, là hiện tượng xảy ra khi mặt trăng di chuyển trước Mặt trời nhưng không chặn hoàn toàn Mặt trời như với nhật thực toàn phần.
Thay vào đó, nó để lại một vầng sáng mỏng xung quanh phần rìa quả cầu lửa. Hiện tượng này xảy ra vì mặt trăng ở xa hơn trong quỹ đạo của nó quanh Trái đất nên mặt trăng lúc này trông nhỏ hơn bình thường.
Nhật thực “vòng lửa” nhìn từ một chuyến bay, ngày 10.6
Không nên nhìn trực tiếp vào nhật thực, ngay cả khi bạn đang đeo kính râm. Thay vào đó, bạn sẽ cần kính nhật thực đặc biệt hoặc các công cụ khác chuyên dụng.
Nhật thực “vòng lửa” rơi chính xác vào giữa mùa hè là điều rất hiếm. Sự kiện gần đây nhất xảy ra vào ngày 21.6.2020 và sẽ phải chờ đến năm 2039 mới xuất hiện lại.
Nhật thực toàn phần hôm nay [4.12] là nhật thực toàn phần duy nhất của năm 2021. Nơi duy nhất quan sát được nhật thực toàn phần lần này là Nam Cực.
Nhật thực quan sát từ Madras, Oregon, Mỹ năm 2017. Ảnh: AFP
Nhật thực ngày 4.12 kéo dài bao lâu?
Giống hầu hết các lần nhật thực, nhật thực toàn phần ngày 4.12 sẽ diễn ra tương đối ngắn. Tổng cộng thời gian nhật thực chỉ kéo dài tối đa 1 phút 54 giây, theo Sky & Telescope. Nhìn chung, độ dài của nhật thực phụ thuộc nhiều vào vị trí người yêu thiên văn quan sát. Giai đoạn nhật thực một phần sẽ kéo dài khoảng 1 giờ.
Nhật thực một phần bắt đầu lúc 2h, giờ EST [14h, giờ Việt Nam], nhật thực toàn phần đạt đỉnh điểm lúc 2h33, giờ EST [14h33, giờ Việt Nam] và nhật thực một phần kết thúc lúc 3h06, giờ EST [15h06], theo NASA.
Hình ảnh động về bóng của nhật thực và đường đi dự đoán của nhật thực quanh Trái đất cho thấy người yêu thiên văn của hầu hết các quốc gia sẽ không thể quan sát nhật thực toàn phần trực tiếp bằng mắt thường.
Nhìn chung, nhật thực hôm nay sẽ không quan sát trực tiếp ở Việt Nam hoặc bất kỳ nơi nào ở Bắc bán cầu. Trên thực tế, nơi duy nhất có thể tận mắt nhìn thấy nhật thực toàn phần là Nam Cực.
Nhật thực toàn phần duy nhất năm 2021 chỉ quan sát trực tiếp được ở Nam Cực. Ảnh minh họa. Ảnh: AFP
Tuy nhiên, một số khu vực có thể thấy được phần nào nhật thực cuối cùng của năm 2021. Theo NASA, người yêu thiên văn ở các khu vực của Saint Helena, Namibia, Lesotho, Nam Phi, Nam Georgia và quần đảo Sandwich, quần đảo Crozet, quần đảo Falkland, Chile, New Zealand và Australia có thể nhìn thấy nhật thực một phần trong ngày 4.12, tùy thuộc vào thời tiết địa phương.
NASA dự kiến phát trực tiếp sự kiện thiên văn kỳ thú này nếu thời tiết ở Nam Cực thuận lợi. NASA cho biết, nhật thực toàn phần ngày 4.12 sẽ được phát trực tuyến trên YouTube và tại nasa.gov/live, bắt đầu từ 13h30 ngày 4.12, giờ Việt Nam.
Xem nhật thực một cách an toàn
Nhìn thẳng vào Mặt trời có thể dẫn đến mù lòa và các dạng tổn thương mắt vĩnh viễn khác nếu mắt không được bảo vệ thích hợp. Nhìn trực tiếp vào Mặt trời nguy hiểm vì tia cực tím đốt cháy một bộ phận nhạy cảm của mắt gọi là võng mạc. Tổn thương có thể xảy ra trong vài giây và có thể làm suy giảm thị lực vĩnh viễn, Healthline cảnh báo.
Để quan sát Mặt trời hoặc xem nhật thực an toàn, hãy sử dụng kính bảo vệ đặc biệt hoặc kính nhật thực đã được chứng nhận. Không sử dụng kính râm cơ bản, ngay cả khi kính đó có khả năng chống tia cực tím, vì như vậy chưa đủ để giữ an toàn cho đôi mắt của bạn.
Một người chụp ảnh nhật thực toàn phần năm 2020 ở Chile. Ảnh: AFP
Với các nhiếp ảnh gia thiên văn cần dùng bộ lọc năng lượng mặt trời đặc biệt trên thiết bị, ngay cả khi nhật thực toàn phần cực đại. Với những người yêu thiên văn nghiệp dư muốn ghi lại sự kiện nhật thực bằng máy ảnh hoặc điện thoại thông minh, chỉ nên chụp ảnh đơn giản, góc rộng là đủ.
Nhật thực, nguyệt thực tiếp theo xảy ra khi nào?
Nhật thực xảy ra khi Mặt trăng di chuyển giữa Mặt trời và Trái đất. Ở vị trí này, Mặt trăng chặn ánh sáng của Mặt trời trong một thời gian ngắn, một phần hoặc toàn phần tùy thuộc vào vị trí quan sát nhật thực trên Trái đất.
Trong hiện tượng nhật thực toàn phần, một số khu vực của Trái đất có thể chuyển sang tối như ban đêm trong một khoảng thời gian ngắn. Nếu ngắm Mặt trời vào thời điểm này, người yêu thiên văn sẽ thấy quầng Mặt trời - phần ngoài cùng của bầu khí quyển Mặt trời - ở xung quanh Mặt trăng.
Theo NASA, nhật thực tiếp theo sẽ diễn ra vào ngày 30.4.2022. Nhật thực lần này là nhật thực một phần và có thể quan sát được ở phía đông nam Thái Bình Dương và nam Nam Mỹ.
Nguyệt thực toàn phần báo lâu 1 lần?
Theo NASA, hiện tượng nguyệt thực toàn phần xảy ra trung bình khoảng một năm rưỡi một lần. Nhưng khoảng thời gian giữa mỗi lần nguyệt thực sẽ khác nhau. Sự kiện hôm 8.11 sẽ đánh dấu lần trăng máu thứ hai trong năm 2022.
Nhật thực có thể xảy ra tối đa báo nhiêu lần trong năm?
Có nghĩa là, trong một năm bất kỳ, sẽ có ít nhất 2 lần nhật thực và nhiều nhất là 5 lần nhật thực xảy ra. Hiện tượng thiên thực chỉ có thể xảy ra khi Mặt Trời nằm cách một điểm nút khoảng cách góc 15° đến 18°, [10° đến 12° cho hiện tượng nhật thực trung tâm].
Giải thích tại sao nguyệt thực kéo dài hơn so với nhật thực?
Lời giải: Nguyệt thực kéo dài hơn nhật thực vì Trái Đất có kích thước lớn hơn Mặt Trăng, do đó bóng của Trái Đất che khuất Mặt Trăng lâu hơn so với bóng của Mặt Trăng khi che khuất Trái Đất.
Khi nào có nhật thực ở Việt Nam năm 2023?
Nhật thực này xảy ra vào ngày 20 tháng 4, năm 2023. Một nhật thực xảy ra khi Mặt trăng đi qua giữa Trái đất và Mặt trời, do đó hoàn toàn hoặc một phần làm lu mờ hình ảnh của Mặt trời cho một người xem trên Trái Đất.