1. Nguyên nhân gây bệnh:
Tác nhân gây bệnh Tay chân miệng là Vi rút Coxsakie .
2. Đường lây truyền:
Vi rút gây bệnh lây lan qua đường tiêu
hóa, có thể do:
- Trẻ lành tiếp súc với trẻ bệnh, nuốt phải vi rút trong nước bọt, dịch tiết mũi họng của trẻ bệnh khi chúng ho, hắt hơi.
- Trẻ lành cầm nắm vào đồ chơi, sờ vào vật dụng, sàn nhà… có dính nước bọt, dịch tiết, phân có mầm bệnh, sau đó đưa tay lên miệng, làm cho vi rút vào đường tiêu hóa.
- Bệnh có thể lây cho trẻ thông quan người lớn: người chăm sóc trẻ, bố mẹ, người thân tiếp súc với mầm bệnh, không vệ sinh cá nhân tốt, làm lây bệnh
cho con, em mình.
Vi rút xâm nhập vào cơ thể qua niêm mạc miệng hay ruột vào hệ thống hạch bạch huyết và từ đó sẽ phát triển rất nhanh và gây ra các tổn thương ở da và niêm mạc.
3. Triệu chứng của bệnh:
- Lúc đầu: trẻ mệt mỏi quấy khóc, biếng ăn, nôn chớ nhiều, có thể run chân tay , ngủ hay giật mình. Thường có sốt 38-39 độ C, số ít trường hợp sốt nhẹ hoặc không sốt.
- Loét miệng: niêm mạc miệng có bọng nước, đường kính 2 - 3 mm, thường vỡ
nhanh,
tạo thành những vết loét, xung quanh xung huyết đỏ. Trẻ rất đau, biếng ăn, bỏ ăn, chảy nhiều nước bọt, mùi hôi.
- Bọng nước lòng bàn tay, lòng bàn chân: bọng nước có thể lồi lên trên da, sờ có cảm giác cộm hay ẩn dưới da. Bọng nước thường không gây ngứa.
- Trường hợp không điển hình: Bọng nước rất ít xen kẽ với những hồng ban, một số trường hợp chỉ biểu hiện hồng ban và không có biểu hiện bóng nước hay chỉ có biểu hiện loét miệng đơn thuần.
4. Biến chứng:
Bệnh ít gây biến chứng, nhưng nếu có thường là biến chứng nặng như:
- Viêm màng não, viêm não màng não, liệt mềm cấp, viêm cơ tim, phù phổi cấp.
- Các biến chứng có thể phối hợp với nhau như: viêm não màng não, phù phổi và viêm cơ tim trên cùng một bệnh nhân.
Chú ý phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường, để phòng các biến chứng nguy hiểm, nhất là trong vòng 6 giờ đầu.
5. Cách xử trí bệnh tay chân miệng:
Là bệnh do vi rút, nên chưa có thuốc điều
trị đặc hiệu, việc điều trị bệnh chủ yếu là điều trị triệu chứng, đưa trẻ đến khám bệnh tại các cơ sở y tế. Nếu trẻ được chỉ định chăm sóc tại nhà, cần thực hiện những điều sau đây:
- Vệ sinh răng miệng và thân thể, tránh làm nhiễm trùng các bóng nước.
- Giảm đau, hạ sốt bằng cách lau mình bằng nước ấm.
- Nghỉ ngơi hợp lý, hạn chế vận động, tăng cường dinh dưỡng, cho ăn thức ăn lỏng, mềm, uống nhiều nước nhất là nước hoa quả.
- Không cậy vỡ các bọng nước để tránh nhiễm trùng.
- Theo dõi sát để phát hiện các dấu hiệu: Dễ giật mình, hoảng hốt, run chi, gồng người, đi loạng choạng, co giật, nôn ói nhiều... Khi có các biểu hiện trên cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay.
6. Phòng bệnh:
Hiện nay chưa có vắc-xin phòng bệnh nên cần thực hiện tốt các biện pháp sau:
- Rửa tay: Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng dưới vòi nước chảy, nhất là trước và sau khi nấu ăn, trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh, rửa tay sạch sau mỗi lần vệ sinh cho trẻ.
-
Rửa sạch các dụng cụ, vật dụng, đồ chơi, sàn nhà bằng nước và xà phòng rồi khử trùng băng CloraminB 5%.
- Hạn chế tối đa tiếp xúc trực tiếp như hôn, sử dụng chung các dụng cụ với trẻ bị bệnh hoặc người bệnh và áp dụng một số biện pháp hạn chế bệnh lây truyền theo đường phân, miệng khác như ăn chín, uống chín.
- Đeo khẩu trang.
- Cách ly người bệnh tại nhà cho đến khi khỏi bệnh [ít nhất là 7 ngày]./.
Với nơi làm việc, trường học và nhà trẻ
Nếu trẻ bị bệnh tay chân miệng, nên cho trẻ nghỉ học.
Trẻ có thể đi học trở lại khi trẻ khỏe hơn. Không nhất thiết yêu cầu trẻ nghỉ học cho đến khi nốt mụn nước cuối cùng liền hằn, vì rồi tất cả nốt mụn nước sẽ liền.
Trung tâm Truyền thông GDSK thực hiện./.
Bệnh tay chân miệng: Dấu hiệu nhận biết & chăm sóc trẻ đúng cách
19/04/2021
Tay chân miệng là bệnh khá phổ biến ở trẻ nhỏ và chưa có vắc xin phòng ngừa. Dù được xem là bệnh lành tính và có thể điều trị khỏi hoàn toàn, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng rất nguy hiểm như: viêm màng não, viêm não, tổn thương cơ tim…, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ nhỏ.
Bệnh tay chân miệng có thể gây ra các biến chứng nếu trẻ không được chăm sóc đúng cách
Bệnh tay chân miệng là gì?
Bệnh tay chân miệng là căn bệnh truyền nhiễm do nhóm virus đường ruột gây nên. Trong đó có 2 họ thường gặp nhất là virus Coxsackie A 16 và enterovirus 71 [EV71] – trong đó EV 71 ít gặp nhưng lại gây ra những biến chứng nặng nề hơn.
Theo thống kê của Cục Y tế Dự phòng, số trường hợp tử vong vì bệnh tay chân miệng chủ yếu là do virus EV71 gây ra, trong đó tử vong phổ biến nhất là ở nhóm trẻ dưới 3 tuổi [chiếm 75% – 86% trong tổng số các trường hợp tử vong vì bệnh tay chân miệng ở trẻ em].
Nguyên nhân khiến trẻ mắc bệnh tay chân miệng
Theo Thạc sĩ, bác sĩ Lê Phan Kim Thoa – Trưởng khoa Nhi, BVĐK Tâm Anh TP.HCM, bệnh tay chân miệng [tên tiếng anh là HFMD – Hand, foot and mouth disease] thường gặp ở trẻ nhũ nhi và trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, một số ít ở người trưởng thành. Bệnh thường xảy ra quanh năm, nhưng bùng phát cao điểm là khoảng tháng 2 đến tháng 4 và từ tháng 9 đến tháng 12.
Virus gây bệnh tay chân miệng sống trong đường tiêu hóa và truyền nhiễm từ người này sang người khác. Trẻ rất dễ bị mắc bệnh khi tiếp xúc với nước bọt, chất dịch từ các bọng nước, chất nôn của người bệnh, giọt bắn khi ho hoặc hắt hơi.
Xem thêm: Bệnh thủy đậu ở trẻ em: Dấu hiệu, nguyên nhân và cách phòng ngừa
Dấu hiệu nhận biết bệnh tay chân miệng
Điểm chung của bệnh tay chân miệng do các họ virus nói trên gây ra là có biểu hiện ban đầu gần như giống nhau và rất dễ nhầm lẫn với các bệnh khác như: sốt nhẹ, mệt mỏi, chán ăn.
Phát ban, mụn nước là những dấu hiệu quen thuộc của bệnh tay chân miệng
Dựa trên lâm sàng có thể chia thành 4 giai đoạn nhận biết đặc trưng của bệnh tay chân miệng:
- Giai đoạn 1: Được xem là giai đoạn ủ bệnh, thường khó nhận biết vì trẻ không có những biểu hiện cụ thể. Thời gian này diễn ra từ 3-7 ngày.
- Giai đoạn 2: Được xem là giai đoạn khởi phát, diễn ra từ 1- 2 ngày tiếp theo, khi đó trẻ đã có những biểu hiện cụ thể như sốt nhẹ, đau họng, biếng ăn, quấy khóc…
Nếu trẻ sốt cao liên tục hoặc sốt kéo dài trên 2 ngày, rất có thể là dấu hiệu của biến chứng viêm não ở trẻ.
- Giai đoạn 3: Được xem là giai đoạn toàn phát kéo dài từ 3 – 10
ngày, kèm theo những triệu chứng rõ ràng hơn. Những biểu hiện thường thấy nhất ở trẻ bị tay chân miệng là lở loét miệng và phát ban dạng sẩn hồng ban phỏng nước.
- Lở loét miệng: Một hoặc hai ngày sau khi bắt đầu sốt, trẻ sẽ xuất hiện những nốt ban như những chấm đỏ nhỏ ở phía trong miệng, trên đầu lưỡi, hay vòm miệng… Các nốt ban nhanh chóng trở thành bóng nước [2-3mm] và loét ra gây đau khi nuốt, chảy nước dãi nhiều hơn bình thường và khiến trẻ biếng ăn.
- Phát ban trên da: Xuất hiện những chấm tròn đỏ phẳng hoặc gồ trên mặt da tập trung chủ yếu ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, đầu gối, khuỷu tay, và mông. Đặc điểm của các sang thương da này là thường không ngứa, không đau và đa số không để lại sẹo khi lành.
Các biến chứng về hô hấp, thần kinh, tim mạch thường xuất hiện vào ngày thứ 2 -5 của giai đoạn này.
- Giai đoạn 4: Đây được xem là thời gian lui bệnh [thường vào ngày thứ 7 từ lúc khởi bệnh], trẻ sẽ dần khỏe mạnh và phục hồi nếu không có những biến chứng nguy hiểm.
Thạc sĩ, bác sĩ Lê Phan Kim Thoa cho biết: “Trong một số trường hợp bệnh tay chân miệng khi có những diễn biến nặng hơn, sẽ đi kèm những triệu chứng cảnh báo như sốt cao không hạ, trẻ giật mình, kích thích quấy khóc liên tục, co giật, yếu chi, nôn ói liên tục, thở mệt… Khi đó, bố mẹ cần đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế gần nhất để tiến hành điều trị kịp thời”.
Xem thêm video về bệnh tay chân miệng ở trẻ em:
Chăm sóc trẻ bị tay chân miệng đúng cách
Đa số trẻ mắc bệnh tay chân miệng thường sẽ có khả năng tự phục hồi trong vòng 7 – 10 ngày, ngoại trừ những trường hợp có kèm biến chứng nặng.
Đối với trẻ mắc tay chân miệng thể nhẹ có thể được điều trị và chăm sóc tại nhà theo chỉ định của bác sĩ, tuy nhiên cần đi tái khám theo hẹn để kịp thời phát hiện biến chứng. Hiện nay, bệnh tay chân miệng vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Vì thế, việc chăm sóc trẻ đúng cách sẽ giúp cho quá trình điều trị đạt được hiệu quả tốt nhất, giảm thiểu tối đa nguy cơ gây ra những biến chứng nguy hiểm.
Trong quá trình chăm sóc, có 4 yếu tố bố mẹ cần đặc biệt lưu ý là:
Thực hiện cách ly cho trẻ
Tay chân miệng là căn bệnh rất dễ lây lan ở nơi đông người như nhà trẻ, trường học, nơi công cộng. Vì thế, ngay sau khi phát hiện trẻ mắc bệnh cần tiến hành cách ly trẻ bị bệnh với các trẻ khác và người lớn trong nhà. Không nên cho trẻ đến trường học trong khoảng thời gian từ 10 – 14 ngày kể từ ngày phát bệnh, phụ huynh cũng cần thông báo rõ nguyên nhân tình trạng sức khỏe của trẻ để các trường học có biện pháp theo dõi và giám sát kịp thời.
Người lớn chăm sóc trẻ cũng cần sử dụng khẩu trang, rửa tay sát khuẩn thường xuyên để tránh trường hợp lây nhiễm cho những người xung quanh.
Chú ý về chế độ dinh dưỡng
Biếng ăn, chán ăn là tình trạng thường gặp ở trẻ khi mắc các bệnh tay chân miệng do các vết loét trong miệng gây đau đớn và khó chịu cho trẻ. Vì thế, bố mẹ nên chuẩn bị cho trẻ những thức ăn mềm, dễ nuốt và dễ tiêu hoá để trẻ có thể ăn được nhiều hơn. Nên cho trẻ ăn nhiều lần trong ngày và chú trọng đến thành phần dinh dưỡng trong các món ăn để bổ sung đầy đủ các dưỡng chất thiết yếu cho trẻ.
Bố mẹ nhớ cho hoặc nhắc nhở trẻ uống nước đầy đủ để hạn chế tình trạng mất nước khi mắc bệnh tay chân miệng
Tránh cho trẻ ngậm vú nhựa quá cứng, ăn bằng các dụng cụ có cạnh sắc bén. Hạn chế thức ăn quá nóng, hoặc chua cay vì có thể khiến trẻ càng đau miệng và họng hơn.
Bổ sung thêm lượng nước thích hợp, vì trẻ có nguy cơ mất nước do sốt và biếng ăn. Tuyệt đối không nên kiêng cử gay gắt, nên cho trẻ ăn lại bình thường ngay khi trẻ có dấu hiệu giảm bệnh.
Tham khảo: Trẻ bị tay chân miệng kiêng gì và nên ăn gì để mau khỏi bệnh?
Giữ gìn vệ sinh
Việc giữ vệ sinh cẩn thận cho trẻ và cả người chăm sóc sẽ hạn chế tình trạng bệnh tay chân miệng lây lan ở diện rộng và giúp quá trình điều trị đạt kết quả nhanh chóng hơn.
- Trẻ cần được giữ vệ sinh sạch sẽ, không cần hạn chế tắm rửa khi bị bệnh tay chân miệng. Tuy nhiên, nên cho trẻ tắm trong phòng kín gió cùng xà phòng sát khuẩn.
- Các vật dụng sử dụng cho trẻ như bình sữa, dụng cụ ăn uống, đồ dùng sinh hoạt, đồ chơi cần được sử dụng riêng biệt hoặc làm vệ sinh thường xuyên để khử khuẩn.
- Quần áo, tã lót cần được thay mới thường xuyên và cần được ngâm với các dung dịch sát khuẩn chuyên dụng.
- Bệnh tay chân miệng có thể lây nhiễm mạnh nhất ở tuần đầu tiên, nhưng virus gây bệnh có thể tồn tại trong phân đến vài tháng sau đó. Vì vậy, nên xử lý các chất thải, phân đúng nơi và an toàn.
Dùng thuốc đúng cách
Không được tùy tiện cho trẻ dùng các loại thuốc nếu chưa có ý kiến chỉ định của bác sĩ. Một sai lầm rất hay thường gặp đối với các bậc phụ huynh khi chăm sóc trẻ bị tay chân miệng là tự ý dùng thuốc kháng sinh để điều trị cho trẻ. Trong khi nguyên nhân gây bệnh tay chân miệng là virus, và thuốc kháng sinh không có tác dụng diệt được virus, chỉ có tác dụng diệt vi khuẩn. Trên thực tế, dùng thuốc kháng sinh không mang lại tác dụng trong trường hợp này.
Trong trường hợp trẻ bị sốt cao, chỉ nên dùng thuốc paracetamol để hạ sốt hoặc các thuốc khác theo đơn của bác sĩ.
“Trong thời gian chờ đợi một loại vắc xin phòng ngừa bệnh tay chân miệng hữu hiệu, chúng ta có thể chủ động phòng ngừa bệnh cho trẻ bằng những biện pháp rất đơn giản, có thể thực hiện hằng ngày như: Khuyến khích trẻ rửa tay thường xuyên bằng xà phòng; luôn rửa tay sau khi chăm sóc trẻ, thay tã, sau khi đi vệ sinh, sau khi ho hay hắt hơi, khi chế biến thức ăn; ngăn trẻ chạm tay vào những nơi chưa được khử trùng sạch sẽ; làm sạch các vật dụng trẻ sử dụng hằng ngày… Và đặc biệt là tránh tiếp xúc với người mắc bệnh hoặc có dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh tay chân miệng”, Thạc sĩ, bác sĩ Lê Phan Kim Thoa, Trưởng khoa Nhi, BVĐK Tâm Anh TP.HCM cho biết.
Khoa Nhi, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh quy tụ các chuyên gia đầu ngành, bác sĩ nhiều năm kinh nghiệm khám và điều trị bệnh lý cho trẻ em. Bên cạnh đó, khoa Nhi BVĐK Tâm Anh cũng trang bị hệ thống trang thiết bị kiểm soát nhiễm khuẩn, áp dụng quy trình diệt khuẩn, chống nhiễm khuẩn đa phương pháp theo tiêu chuẩn Quốc tế, giảm thiểu tối đa nguy cơ lây truyền chéo cho trẻ khi đến thăm khám và điều trị.
Để đặt lịch khám với các bác sĩ tại hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
- Hà Nội:
- 108 Hoàng Như Tiếp, P.Bồ Đề, Q.Long Biên, TP.Hà Nội
- Hotline: 1800 6858 – 024 7106 6858
- TP.HCM:
- 2B Phổ Quang, P.2, Q.Tân Bình, TP.Hồ Chí Minh
- Hotline: 0287 102 6789 – 0287 300 6858
- Fanpage: //www.facebook.com/benhvientamanh
- Website: //tamanhhospital.vn
Bệnh tay chân miệng được xem là bệnh lành tính có thể điều trị khỏi hoàn toàn nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Trong trường hợp không phát hiện sớm, bệnh có thể tiến triển xấu và để lại nhiều biến chứng nguy hiểm. Do đó, bạn cần chủ động phòng ngừa, thăm khám và điều trị khi có dấu hiệu bệnh.
Cập nhật lần cuối: 10:36 06/09/2022