Bởi Thanh Hải Vô Thượng Sư
Giới thiệu về cuốn sách này
Trên toàn cầu, Việt Nam là quốc gia xếp thứ sáu chịu ảnh hưởng nặng nề do biến đổi khí hậu. Mỗi năm, các diễn biết thời tiết ngày càng phức tạp và không thể dự báo trước được gây ra tỷ lệ tử vong và thiệt hại cho cơ sở hạ tầng rất cao, chẳng hạn như trường học và trung tâm y tế, và tác động xấu đến sinh kế của nhóm dân số thiệt thòi ở thành thị và nông thôn. Trẻ em đặc biệt bị ảnh hưởng bởi những thảm họa thiên nhiên này. Tiếp cận với thực phẩm, nước sạch, giáo dục và chăm sóc sức khỏe đang bị đe dọa và áp lực lên cộng đồng - do mất nguồn thu nhập và tài sản - điều này làm tăng sự tiếp xúc của trẻ với bạo lực, bóc lột và lạm dụng. Phụ nữ cũng có xu hướng bị ảnh hưởng không nhỏ, làm tăng thêm các tác động tiêu cực đối với trẻ em, vì các em sẽ ít được cung cấp đủ dinh dưỡng hoặc chăm sóc. "Các tác động ảnh hưởng do khí hậu ảnh hưởng đến hơn 74% dân số, đặc biệt là những nhóm người nghèo thiếu khả năng phục hồi trước những thiệt hại lớn sau thảm họa thiên tai, trong khi việc đô thị hóa đã làm tăng các khoảng cách của các gia đình di cư bị hạn chế tiếp cận với các dịch vụ xã hội." Những xu hướng này được dự báo sẽ tăng cường theo thời gian. Đến năm 2050, nhiệt độ trung bình dự kiến tăng thêm 1-2 độ C có thể dẫn đến tỷ lệ hạn hán cao hơn với cường độ lớn hơn và tăng lượng mưa dẫn đến mực nước biển dâng cao 1 mét dọc theo các vùng ven biển. Điều này sẽ có tác động thay đổi cuộc sống trên các vùng đất thấp không có biện pháp thích ứng, với gần một nửa khu vực đồng bằng sông Cửu Long - quan trọng đối với an ninh lương thực và nền kinh tế của quốc gia - đặc biệt có nguy cơ. Đối với cộng đồng cư dân, điều này có nghĩa là giảm thu nhập và giảm năng suất cây trồng, suy giảm tài nguyên thiên nhiên, mất tài sản và thiệt hại cơ sở hạ tầng, giảm tính cơ động, không được tiếp cận với việc làm hoặc dịch vụ và gia tăng bệnh tật cho con người đồng nghĩa với việc giảm năng xuất lao động.
UNICEF Việt Nam Xem video này để thấy người dân Đồng bằng Sông Cửu Long đang phải đối mặt với hiện tượng biến đổi khí hậu nghiêm trọng như thế nào nhé!
UNICEF đang nỗ lực giúp Việt Nam tăng cường khả năng chống chọi và đương đầu của trẻ em, gia đình, cộng đồng và các cơ quan chính phủ để đối phó với thiên tai liên quan đến biến đổi khí hậu, tập trung cụ thể vào việc giảm thiểu các tác động và sự tổn thương của trẻ em. Chúng tôi hỗ trợ chính phủ Việt Nam giảm thiểu rủi ro thiên tai, lập kế hoạch ứng phó giảm nhẹ rủi ro thiên tai và đảm bảo nhóm dân số dễ bị tổn thương được chuẩn bị tốt hơn để chống chọi được những cú sốc biến đổi khí hậu. Xây dựng khả năng phục hồi cho những thiệt hại của các gia đình và cộng đồng là tối quan trọng trong bối cảnh này. Với việc phê chuẩn một số hiệp định quốc tế nhằm tạo ra sức nóng cho Việt Nam tiếp cận với các tác động của biến đổi khí hậu, UNICEF đã phát triển một tầm nhìn nhận thấy tầm quan trọng của việc cứu trợ nhân đạo đối với thiên tai đi cùng với công tác phát triển lâu dài và bền vững hơn. “UNICEF hiểu rằng trẻ em đặc biệt có nguy cơ cao với thiên tai và biến đổi khí hậu, chúng tôi đã thực hiện một bước chuyển đổi đổi chiến lược để ứng phó với các biến cố của thời tiết liên quan đến biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng để có phương án giảm thiểu rủi ro thiên tai ở trẻ em tại Việt Nam”. Trọng tâm của ứng phó này là phương pháp giảm thiểu rủi ro thiên tai ở trẻ em nhằm xác định, đánh giá và giảm nguy cơ tử vong, ảnh hưởng tới tình trạng sức khỏe, sinh kế, tài sản và dịch vụ xã hội. Ứng phó với biến đổi khí hậu lấy trẻ em làm trọng tâm phù hợp với mục tiêu phát triển bền vững, UNICEF đang nỗ lực giữ cho cộng đồng người dân được an toàn thông qua các sáng kiến như khuyến khích mô hình trường học an toàn, hệ thống bảo vệ trẻ em dựa vào cộng đồng, nâng cao nhận thức về thiên tai ở trẻ em sử dụng công nghệ tiên tiến và các sáng kiến do thanh niên lãnh đạo cũng như lập bản đồ rủi ro trong trường học và cộng đồng. Bằng cách hỗ trợ chính phủ thực hiện ứng phó với biến đổi khí hậu lấy trẻ em làm trọng tâm chúng tôi đảm bảo các cộng đồng người dân, gia đình và trẻ em được hỗ trợ và tăng cường khả năng chống chọi chịu được mức độ nghiêm trọng cũng như tần suất và tác động tích lũy của các mối nguy hiểm tự nhiên ngày càng gia tăng.
UNICEF Việt Nam Hợp tác giữa UNICEF cùng với Bộ NNPTNT, Bộ Y Tế, Hội Chữ Thập Đỏ Việt Nam và hỗ trợ tài chính từ phía Chính Phủ Nhật Bản, chương trình hỗ trợ khẩn cấp ứng phó với hạn hán và xâm nhập mặn năm 2016-2017 đã cải thiện rất lớn điều kiện sống của người dân tại khu vực Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và Đồng Bằng Sông Cửa Long.
Trong khi nhà hoạt động môi trường Greta Thunberg, nhà tự nhiên học David Attenborough và các nhà lãnh đạo thế giới sẽ thu hút hầu hết sự chú ý của giới truyền thông tại Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu [COP26], công việc thực sự của 197 quốc gia trong việc cam kết về chống biến đổi khí hậu sẽ thuộc về các nhà ngoại giao, các nhà đàm phán và các bộ trưởng.
Vai trò của họ đòi hỏi một trí óc nhạy bén, sự khéo léo và chịu được áp lực. Các cuộc đàm phán thường diễn ra xuyên đêm và hiếm khi kết thúc đúng giờ.
Các quốc gia đã tạo liên minh với nhau và hình thành các khối đàm phán. Các nước có thể là thành viên của nhiều nhóm khác nhau cùng một lúc.
Dưới đây là 5 nhà đàm phán sẽ có ảnh hưởng lớn đến sự thành công hay thất bại của Hội nghị thượng đỉnh COP26.
Giải Chấn Hoa
Theo BBC, nhiều nguồn tin cho rằng nhà đàm phán hàng đầu của Trung Quốc về biến đổi khí hậu Giải Chấn Hoa đã nghỉ hưu, nhưng ông được mời tiếp tục đảm nhiệm vị trí này vào đầu năm nay, có thể do mối quan hệ công việc thân thiết với Đặc phái viên của Tổng thống Mỹ về vấn đề biến đổi khí hậu John Kerry.
Mối quan hệ của họ được cho là rất quan trọng trong việc xây dựng Thỏa thuận Paris vào năm 2015, trong đó các quốc gia cam kết sẽ cắt giảm lượng khí thải.
Tuy nhiên, các ưu tiên của hai quan chức tại COP26 là khác nhau. Ông Kerry muốn các quốc gia như Trung Quốc cam kết cắt giảm khí thải carbon nhiều hơn, trong khi tại một cuộc họp báo gần đây với truyền thông quốc tế, ông Giải nói rằng đối với ông, COP26 sẽ hoàn thiện các quy tắc của Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu 2015.
Cắt giảm khí thải carbon và các vấn đề khác đã tồn tại trong quá trình thực hiện Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu trong 3 năm qua, việc hoàn thiện chúng ở COP26 được coi là điều quan trọng đối với độ tin cậy của quá trình này.
Trung Quốc là nước phát thải lượng khí thải CO2 nhiều nhất thế giới. Tại COP26, quốc gia này là thành viên chủ chốt của một số khối đàm phán, bao gồm nhóm các nước đang phát triển [G77] và Trung Quốc.
Ayman Shasly
Trong thập kỷ qua, Ayman Shasly là chủ tịch của nhóm các nhà đàm phán khí hậu Arab. Từng là nhân viên của công ty dầu khí nhà nước Saudi Aramco, hiện tại ông Shasly đảm nhận nhiều vai trò. Ông lãnh đạo nhóm Saudi Arabia tại Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu và cũng là thành viên hội đồng quản trị của Quỹ Khí hậu Xanh.
Ông Ayman Shasly. Ảnh: IISD/ENBTrong khi Saudi Arabia từ lâu được coi là phản đối những hành động cấp thiết chống biến đổi khí hậu, quốc gia xuất khẩu dầu lớn nhất thế giới này đã giảm nhẹ giọng điệu trong năm gần đây và đưa ra tuyên bố mục tiêu đạt phát thải ròng carbon bằng 0.
Trong những ngày gần đây, Saudi Arabia đã công bố kế hoạch đạt phát thải ròng carbon bằng 0 vào năm 2060 và cắt giảm 30% lượng khí metan phát thải vào năm 2030. Tuy nhiên, trong khi đó, nước này vẫn tiếp tục sản xuất và xuất khẩu dầu trong nhiều thập kỷ tới.
Ông Shasly có uy tín lớn trong các cuộc đàm phán, với trọng tâm là bảo vệ lợi ích quốc gia của Saudi Arabia. “Có lẽ chúng tôi bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào khác”, ông Shasly nói trong một cuộc phỏng vấn vào năm 2018.
“Nguồn thu nhập của Saudi Arabia chủ yếu dựa vào sản xuất và xuất khẩu dầu. Nền kinh tế của chúng tôi dễ bị tổn thương và với dầu, chúng tôi có thể sinh sống, đi du lịch, học tập, chăm sóc y tế và có được nhiều thứ khác”, ông Shasly nói.
Alok Sharma
Người có nhiệm vụ đưa tất cả các chủ đề khác nhau của cuộc đàm phán COP26 đến thành công là Bộ trưởng Anh Alok Sharma.
Ông Alok Sharma. Ảnh: AFPTheo BBC, ông Sharma hiện nay nhận được sự quan tâm đặc biệt của giới truyền thông thế giới. Ông được ca ngợi vì nỗ lực tìm kiếm điểm chung giữa các quốc gia, nhưng có thể mọi thứ sẽ thay đổi khi ông đảm nhận vai trò Chủ tịch COP26. Khi đó, mọi lời nói và hành động của ông sẽ được theo dõi chặt chẽ.
Hình mẫu của ông Sharma có thể sẽ là Ngoại trưởng Pháp Laurent Fabius – Chủ tịch COP21. Ông Fabius là người tuyên bố hiệp định Paris về khí hậu đã được thông qua vào năm 2105. Ông là người đã lôi kéo các quốc gia miễn cưỡng chấp thuận cùng thông qua một thỏa thuận mang tính lịch sử.
Sheikh Hasina
Thủ tướng Bangladesh Sheikh Hasina sẽ phát biểu đại diện cho Diễn đàn các nước dễ bị tổn thương vì biến đổi khí hậu, gồm 48 quốc gia bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi biến đổi khí hậu.
Bà Hasina, một chính trị gia có tính cách thẳng thắn, sẽ mang lại nhiều kinh nghiệm về chống biến đổi khí hậu tại COP26. Chỉ trong năm 2020, khoảng 1/4 diện tích Bangladesh đã chìm trong nước, hàng triệu ngôi nhà bị phá hủy khi lũ lụt tràn vào quốc gia này.
Bà Sheikh Hasina. Ảnh: AFP“Những người như Thủ tướng Hasina sẽ thay đổi đổi quan điểm về biến đổi khí hậu và có thể giúp các nhà lãnh đạo thế giới hiểu thêm về hiện tượng này”, Tiến sĩ Jen Allan, chuyên gia về quan hệ quốc tế tại Đại học Cardiff, cho biết.
Dù Bangladesh nằm trong số các quốc gia nghèo nhất, nhóm các nước dễ bị tổn thương về khí hậu và nhóm các nước kém phát triển, nhưng quốc gia này vẫn có thành tích nổi trội trong các cuộc đàm phán.
Theo Quamrul Chowdhury, nhà đàm phán người Bangladesh làm việc trong nhóm của bà Sheikh Hasina, các quốc gia dễ bị tổn thương vì biến đổi khí hậu tới Glasgow với những mục tiêu rõ ràng.
“Hiện có hơn 1 tỷ người đang chịu tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu. Chúng tôi muốn họ không phải chịu sự ảnh hưởng bằng cách kêu gọi các nước giàu cắt giảm đáng kể lượng khí thải, tăng cường nguồn tài chính cho khí hậu và giải quyết những tổn thất và thiệt hại do biến đổi khí hậu”, ông Quamrul Chowdhury nói.
Teresa Ribera
Bà Teresa Ribera đã tham gia vào quá trình đàm phán về khí hậu của Liên Hợp Quốc trong nhiều thập kỷ. Bà cũng là một chính trị gia giàu kinh nghiệm, hiện đang giữ chức vụ Bộ trưởng Năng lượng và Môi trường Tây Ban Nha.
Bà Teresa Ribera. Ảnh: Getty ImagesTây Ban Nha thuộc Liên minh châu Âu [EU] - một khối độc lập trong các cuộc đàm phán về khí hậu. Châu Âu thường tự coi là nhóm các quốc gia giàu có tham vọng trong việc thúc đẩy cắt giảm khí thải nhiều hơn. Các nhà đàm phán nhiều kinh nghiệm như bà Ribera hiểu rằng chìa khóa để đạt được tiến bộ về khí hậu là xây dựng liên minh với những quốc gia đã sẵn sàng.
Bà Ribera được coi là người đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển liên minh trên diện rộng này. Bà được biết đến là người có mối quan hệ tốt đẹp với các nước Nam Mỹ, Trung Quốc và Mỹ, những mối quan hệ đóng vai trò quan trọng nếu Hội nghị COP26 thành công./.