Pascallà mộtngôn ngữ lập trìnhchomáy tínhthuộc dạngmệnh lệnh,là ngôn ngữquan trọngphù hợpcho kiểulập trình có cấu trúc. Ngôn ngữ lập trình Pascal dựa trên ngôn ngữ lập trìnhALGOLvà được đặt tên theo nhà toán học và triết họcBlaise Pascal. Wirthcùng lúc đócũngtạo ra Modula-2vàOberon, là những ngôn ngữ tương đồng với Pascal. Oberon cũng hỗ trợkiểulập trình hướngđối tượng.
Mục lục
- Giới thiệuvềngôn ngữ lập trìnhPascal
- Dấu hiệu của ngôn ngữ lập trình Pascal:
- Một vàitrình dịch của Pascal:
- Chương trình Pascalđầu tiên[Hello World]
- Cấu trúc của một chương trình Pascal
- Phần khai báo [có thể có hoặc không]
- Phần thân chương trình
- Turbo Pascal
- Turbo Pascal
- Turbo Pascal 4.0
- Turbo Pascal 7.0
- Dùng Pascal 7.0
- Khởi động Turbo Pascal
- Cácthao tác thườngdùng trên Turbo Pascal
- Các thành phần căn bản của ngôn ngữ lập trình Pascal
- Bộ Chữ Viết Từ Khoá Tên
- Bộ chữ viết
- Từ khoá
- Tên
- Hằng Kiểu Biến
- Hằng [Constant]
- Kiểu
- Biến
- Bộ Chữ Viết Từ Khoá Tên
Giới thiệuvềngôn ngữ lập trìnhPascal
Pascal là mộtngônngữ lập trìnhcấp cao do giáo sư Niklaus Writh Trường đại họcKỹ Thuật Zurich Thụy Sĩđề xuấtnăm 1970 và đặt tên là Pascal để tưởng nhớ nhà toán học, triết họcnổi tiếngngười Pháp: Blaise Pascal.
Dấu hiệu của ngôn ngữ lập trình Pascal:
- Ngữ pháp và ngữ nghĩađơn giản, có tính logic.
- Cấu trúc của chương trìnhbài bản, dễ hiểu.
- Dễ sửa chữa, cải tiến.
Một vàitrình dịch của Pascal:
- FreePascal
- TURBO PASCAL
- QUICK PASCAL
- UCSD PASCAL
- ANSI PASCAL
TURBO PASCAL tỏ racó nhữngđiểm tốt nhấtvượt trộicó thểnó đãtrở nênmột ngôn ngữquen thuộcvàphổ biếnvới người lập trình.
Chương trình Pascalđầu tiên[Hello World]
1 2 3 4 5 6 7 8 9 | program Hello;khai báo tên chương trình uses crt;sử dụng thư viện crt khai báo hằng, biến, kiểu dữ liệu nếu có khai báo chương trình con nếu có begin clrscr;xóa màn hình writeln ['Hello, world.']; readln end. |
Cấu trúc của một chương trình Pascal
Phần khai báo [có thể có hoặc không]
Phần khai báocó thểcó các mục sau:
- Tên chương trìnhPROGRAM
- Khai báodùngunitUSES
- Khai báo nhãnLABEL
- Khai báo hằngCONST
- Khai báo kiểuTYPE
- Khai báo biếnVAR
- Khai báo chương trình conPROCEDURE/FUNCTION
Phần thân chương trình
Tiếp tụcbằng từ khoábeginvàdừng lạibằng từ khoáend.[end và dấu chấm]. Giữabeginvàend.là các câu lệnh.
1 2 3 | begin ; end. |
Turbo Pascal
Khi mớithành lập,Standart Pascallà một ngôn ngữđơn giản,dùngđể giảng dạy và học tập, dần dần cácđiểm tốt nhấtcủa nóđược phát huyvàtrở thànhmột ngôn ngữ mạnh. Từ Pascal chuẩn ban đầu, đã được nhiềucông tyứng dụngcải tiến với nhiều thêm bớtkhông giống nhau.
Turbo Pascal
làmặt hàngcủa hãng Borlandđược dùngrấtrộng rãitrên toàn cầuvì nhữngưu điểmcủa nó như: tốc độ nhanh, các cải tiếnso vớiPascal chuẩnhợp lývớiđòi hỏingười dùng.
Turbo Pascal 4.0
Trở đi có cải tiến vô cùng quan trọnglà đưađịnh nghĩaUnit đểcó thểdịch sẵn các Module trên đĩa,làm choviệc lập trìnhtrở nênngắn gọn,đơn giản, chương trình viết dễ hiểu hơn.
Từ phiên bản 5.5 [ra đời năm 1989] trở đi, Turbo Pascal có một kiểu dữ liệu hoàn toàn mới là kiểu Object cho phép đưa các mã lệnh xen kẽ với dữ liệu. Bên cạnh đónó còn thư viện đồ hoạrấtphong phúvớinhiều chức năngmạnh,ngônngữ lập trìnhcấp cao Delphi cũngsử dụngcú pháptương tự nhưTurbo Pascal.
Turbo Pascal 7.0
Là phiên bản cuối cùng của Borland. Sau phiên bản này hãng Borland chuyển sang Pascal For Windows trong một thời gian ngắnrồi sản xuất DELPHI. Turbo Pascal 7.0hỗ trợmạnh mẽlập trình hướngđối tượngtuy nhiêncónhược điểmlàbị lỗiDevide by zero trêntoàn bộcác máy có xung nhịp lớn hơn 300 MHz. Xử lývấn đềnày có hai phương án:
Dùng Pascal 7.0
Khởi động Turbo Pascal
Nếumáy tínhchúng tađãthiết lậpTurbo Pascal trên đĩa, tacó khả năngkhởi động chúng như sau [Nếu máy tính chưa có,chúng taphảicài đặtTurbo Pascal sauđấymới thực thi được]
- Từ MS-DOS:đảm bảo rằngthư mục hiện hành đúng vị trícài đặt[hoặcdùnglệnh PATH] Turbo Pascal. Ta đánh vàoTURBOrồi Enter.
- Từ Windows: Tanêngiả lập MS-DOS Mode cho tập tinTURBO.EXEhoặc Shortcut của nó,nếu nhưkhông mỗi khi ta thực thi TURBO PASCAL chương trình sẽthoát được khỏiWindows, trở về MS-DOS. Một khithoát Turbo Pascal ta phải đánh lệnh EXIT để khởi động lại Windows.bí quyếtgiả lập như sau:
- Nhắp chuột phải lên tập tin TURBO.EXE hoặc Shortcut của nó, chọn Properties.
- Chọn OK trên các hộp thoại, sauđấykhởi động Turbo Pascal, màn hìnhbiên soạnsau khikhởi động TURBO PASCAL nhưphía dướixuất hiện.cài đặtvàdùngBorland Pascal 7.0:
Góicài đặtBorland Pascalhay đượcđặt trong thư mục BP70. Mở thư mục này và chạy
Cácthao tác thườngdùng trên Turbo Pascal
Khi tamong muốntạo mới hoặc mởmột tập tin đã có trên đĩa tadùngphímF3. Sauđóđưa vào tên và vị trí của tập tin. Nếu nhưtập tinđã tồn tạithì Turbo Pascal mởnội dunglên cho tacoi,nếu nhưtên tập tin chưa có thì Turbo Pascal tạo một tập tin mới [với tên mà ta đã chỉ định].
Khimong muốnlưu lạitập tin tasử dụngphímF2. Trước khithoát được khỏichương trình, tanênlưu tập tin lại,nếu nhưchưa lưu chương trình sẽ hỏi ta có lưu tập tin lại hay không. Nếu nhưta chọnYes[ấn phím Y] thì chương trình sẽlưu lại, chọnNo[ấn phím N]chương trình sẽkhông lưu
>>>Xem thêm:Top những ngôn ngữ lập trình web phổ biến nhất hiện nay
Các thành phần căn bản của ngôn ngữ lập trình Pascal
Bộ Chữ Viết Từ Khoá Tên
Bộ chữ viết
Bộ chữ trong ngôn ngữ Pascal gồm:
- 26 chữ cái la tinh lớn: A, B, C Z
- 26 chữ cái la tinh nhỏ: a, b, c, z
- Dấu gạch dưới _ [đánh vàobằng cáchkết hợp phím Shift với dấu trừ].
- Bộ chữ số thập phân: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
- Các ký hiệu toán học: +, -, *, /, =, , [, ]
- Các ký hiệu đặc biệt:. , : ; [ ] ? % @ \ | ! # $
- Dấu khoảngcách[khoảng trắng Space].
Từ khoá
Các từ khoá là các từchuyên dụng[reserved words] của Pascal mà người lập trìnhcó khả năngsử dụngchúng trong chương trình để thiết kế chương trình. Đừng nênsử dụngtừ khoá để đặt cho các tên riêng như tên biến, tên kiểu, tên hàm
Tên
Tênhay thường được gọilà danh biểu [identifier]sử dụngđể đặt cho tên chương trình, hằng, kiểu, biến, chương trình contên được chia thành 2 loại.
- Tên chuẩn đã được PASCAL đặt trước, chẳng hạn các hàm số SIN, COS, LN, hằng số PI, kiểu INTEGER, BYTE, REAL
- Tên dongười sử dụngtự đặt.sử dụngbộ chữ cái, bộ chữ số và dấu gạch dưới để đặt tên,nhưng phảituân theo qui tắc:
- Bắt đầubằng chữ cáihoặc _ sauđấy là chữ cái hoặc chữ số.
Hằng Kiểu Biến
Hằng [Constant]
Hằng là một đại lượng không đổitrong quá trìnhhành độngchương trình. Có hai loại hằng là hằng chuẩn và hằng dongười dùngkhái niệm.
- Hằng chuẩn là hằng do Pascal định sẵn,chẳng hạn nhưhằng số PI, hằng số chỉ màu RED=4, Người tiêu dùngkhông cầnđịnh nghĩalạinếu nhưthấy khôngkhông thể thiếu. Các hằng này được Pascalđịnh nghĩasẵn trong các Unit. Cầntìm đọchướng dẫn[help] đối với mỗi Unit để biết trong Unit có các hằng nào đã đượcđịnh nghĩa. Hằng dongười dùngkhái niệmthông qua việckhai báo
Kiểu
Một kiểu dữ liệu là một tập hợp cácthành quảmà một biến thuộc kiểuđócó khả năngnhận đượcvàmột tập hợp các phép toáncó thể ứngdụngtrên cácgiá trịđấy. Có hai loại kiểu là kiểu chuẩn và kiểu dongười sử dụngđịnh nghĩa.
- Kiểu chuẩn là kiểu Pascalđịnh nghĩasẵn: REAL, INTEGER, CHAR
- Kiểu do người lập trìnhđịnh nghĩathông qua việckhai báo kiểu. Cú pháp:
TYPE = ; [ = ;]
MaTran = [1..10,1..10] of Integer;
Biến
Biến là một ô nhớ trong bộ nhớ của máy tính,giá trịcủa biếncó thể thay đổitrong lúcthực hiệnchương trình, biếncó thể đượcgiải phóng [thu hồi ô nhớ] khi chương trìnhdừng lại.
Chương trình quản lý biến thông qua tên biến và mỗi biến tương ứng với một kiểu dữ liệuchắc chắn.
VAR []: ; [[]: ;]Biến trước khisử dụngphải được khai báo.