Từ trung tâm tỉnh lỵ Hà Giang vào đến huyện Hoàng Su Phì khoảng 100km, tuy nhiên có đến 60 km là đường đèo dốc, những cung đường uốn lượn, quanh co dường như rất phù hợp cho những " phượt thủ" thích chinh phục độ cao, độ khó của đường đèo vùng Tây Bắc.
Anh Hoàng Văn Tứ ở TP. Thái Nguyên sau chuyến đi trải nghiệm huyện vùng cao Hoàng Su Phì cho biết: "Bản thân tôi đã cầm lái rong ruổi khắp các cung đường Tây Bắc, lần đầu tiên chinh phục đường đèo ở huyện Hoàng Su Phì khiến tôi thực sự ngỡ ngàng về vẻ đẹp thiên nhiên của ruộng bậc thang, núi rừng hùng vỹ, cùng bản sắc văn hóa và con người thân thiện, hiền hòa nơi đây".
Điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, đồi núi độ dốc cao, diện tích đất sản xuất hạn chế... là những rào cản lớn ảnh hưởng đến quá trình phát triển kinh tế xã hội của huyện Hoàng Su Phì. Với quyết tâm vượt qua đói nghèo trong những năm qua Huyện ủy, HĐND, UBND và các tổ chức Đoàn thể huyện Hoàng Su Phì đã tìm nhiều giải pháp, mở ra nhiều hướng đi để cải thiện đời sống cho đồng bào nhân dân các dân tộc huyện vùng cao này.
Cùng với sự hỗ trợ tích cực, có hiệu quả của các chương trình mục tiêu quốc gia xóa đói, giảm nghèo, như dự án liên kết chăn nuôi gà thả vườn, dự án chăn nuôi lợn thương phẩm, chương trình đào tạo nghề, phát triển trồng cây dược liệu, đặc biệt là dự án mở rộng phát triển diện tích cây chè San Tuyết đã cho nhu nhập ổn định đối với các hộ trồng chè, chính vì vậy thời gian qua nhiều xã trên địa bàn huyện Hoàng Su Phì đã đạt chuẩn Nông thôn mới, có những xã đạt 15/19 tiêu chí, đời sống nhân dân đã dược cải thiện rõ rệt.
Một trong những hướng đi mang tính đột phá của huyện Hoàng Su Phì để phát triển kinh tế đó là đẩy mạnh phát triển du lịch cộng đồng. Đại hội Đảng bộ huyện Hoàng Su Phì lần thứ XXI nhiệm kỳ 2020 - 2025 đã xác định 5 nhiệm vụ trọng tâm của nhiệm kỳ, trong đó nhiệm qua trọng là phát triển du lịch gắn với bản tồn, phát huy các giá trị văn hóa dân tộc, bảo vệ cảnh quan môi trường. Tạo điểm nhấn về du lịch sinh thái tại các xã, điểm du lịch, khu vực núi Chiêu Lầu Thi, đỉnh Tây Côn Lĩnh xã Túng Sán, du lịch trải nghiệm ruộng bận thang tại các xã Thông Nguyên, Bản Phùng, Tả Sử Choóng, du lịch gắn kết nông nghiệp tại các xã Nậm Ty, Hồ Thầu, Túng Sán…
Điểm du lịch cộng đồng tại xã Thông Nguyên, huyện Hoàng Su Phì
Ông Lù Văn Chung, Phó Bí thư Thường trực - Chủ tịch HĐND huyện cho biết: Để phát triển du lịch khám phá, du lịch cộng đồng, thời gian qua chúng tôi đã huy động nhiều nguồn lực để đầu tư hạ tầng giao thông vì giao thông là yếu tố quan trọng góp phần tăng trưởng du lịch, đồng thời chỉ đạo các cơ quan chuyên môn, UBND xã xây dựng các sản phẩm du lịch thể hiện chiều sâu về văn hóa, thiên nhiên, con người Hoàng Su Phì để giới thiệu đến đông đảo du khách trong và ngoài nước.
Sau 2 năm do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, đến nay các hoạt động du lịch tại huyện Hoàng Su Phì đã được phục hồi, UBND huyện đã hỗ trợ, vận dụng linh hoạt các cơ chế, chính sách để giúp các hộ kinh doanh du lịch tiếp cận nguồn vốn, xây dựng và mở rộng các mô hình kinh doanh, phát triển đa dạng các loại hình du lịch trải nghiệm cộng đồng. Trong 6 tháng đầu năm 2022 tổng số du khách trong và ngoài nước đã đến Hoàng Su Phì là 21.450 lượt người, tăng 383% so với cùng kỳ năm trước, doanh thu ước đạt trên 18 tỷ đồng.
Quang HưngHoàng Su Phì là một huyện biên giới miền núi thuộc tỉnh Hà Giang, Việt Nam.[4][5]
| Huyện |
| Huyện Hoàng Su Phì |
| Vỏ Cây Vàng |
| Hoàng Thụ Bì |
| Việt Nam |
| Đông Bắc Bộ |
| Hà Giang |
| Thị trấn Vinh Quang |
| Tổ 2, thị trấn Vinh Quang |
| 1 thị trấn, 23 xã |
| 1/4/1965[1] |
| Thèn Ngọc Minh |
| Lù Văn Chung |
| Vàng Đình Chiến |
| Tọa độ: 22°44′35″B 104°40′39″Đ / 22,743143°B 104,677594°Đ / 22.743143; 104.677594 |
|
|
| 632,38 km² |
| 66.683 người[2] |
| 5.144 người [8%] |
| 61.539 người [92%] |
| 106 người/km² |
| Nùng, Dao, Mông |
| 032[3] |
| 20600 |
| 23-F1 |
| 02193 076 356 |
| hoangsuphi.hagiang.gov.vn |
|
Mục lục
- 1 Địa lý
- 2 Lịch sử
- 3 Hành chính
- 4 Kinh tế - xã hội
- 5 Văn hóa
- 6 Chú thích
- 7 Tham khảo
Huyện Hoàng Su Phì nằm ở phía tây tỉnh Hà Giang, nằm trên thượng nguồn sông Chảy và sông Bạc, cách thành phố Hà Giang 100km về phía tây, có vị trí địa lý:
- Phía đông giáp huyện Vị Xuyên và huyện Bắc Quang
- Phía tây giáp huyện Xín Mần
- Phía nam giáp huyện Quang Bình
- Phía bắc giáp Trung Quốc với đường biên giới 41,421km.
Huyện Hoàng Su Phì có diện tích 632,38km², dân số năm 2019 là 66.683 người[2], mật độ dân số đạt 105 người/km².
Xa xưa, vùng đất huyện Hoàng Su Phì là một bộ phận của huyện Bình Nguyên, tỉnh Tuyên Quang.
Đến cuối đời Lê, huyện Bình Nguyên được đổi là châu Vị Xuyên thuộc phủ Tương Yên, tỉnh Tuyên Quang.
Năm 1831, châu Vị Xuyên tách thành huyện Vị Xuyên [thuộc phủ Tương An] và huyện Vĩnh Tuy [nay là huyện Hoàng Su Phì].
Đến năm 1835, triều đình Hậu Lê cắt phần đất nằm ở hữu ngạn Sông Lô, thành lập huyện mới lấy tên là Vĩnh Tuy [sau đổi là Bắc Quang]. Phần đất còn lại gọi là huyện Vị Xuyên với 5 tổng, 31 xã, thôn trong đó có tổng Hoàng Su Phì.
Ngày 20 tháng 8 năm 1891, tỉnh Hà Giang được thành lập trên cơ sở phủ Tương yên và huyện Vĩnh Tuy, thuộc đạo quan binh thứ ba. Từ đó huyện Vị Xuyên thuộc tỉnh mới Hà Giang. Về sau huyện này lại chia thành hai huyện Vị Xuyên và Hoàng Su Phì.
Dưới thời Pháp thuộc, Hoàng Su Phì [Tức Hoàng Thụ Bì] gồm các tổng xã:
- Tổng Tụ Nhân: Gồm các xã Bản Luốc, Ho Tao, Trung Thịnh và Tụ Nhân
- Tổng Xín Mần [Tiền Môn]: Gồm các xã Hữu Yên và Man Máy.
Ngày 30 tháng 4 năm 1962, dưới chính thể mới của nước Việt Nam dân chủ cộng hoà, một số xã của Hoàng Su Phì được chia thành nhiều xã nhỏ, trong đó:
- Chia xã Tụ Nhân thành 5 xã: Bản Phùng, Bản Máy, Bản Pắng, Nàn Sỉn và Thàng Tín
- Chia xã Chí Cà thành 2 xã: Chí Cà và Pà Vầy Sủ.
Ngày 13 tháng 12 năm 1962, Bộ Nội vụ ban hành Quyết định số 328-NV[6] về việc đổi tên xã Thèn Chu Thùng thành xã Thèn Chu Phìn.
Ngày 15 tháng 12 năm 1962, Hội đồng Chính phủ ban hành Quyết định 211/1962/QĐ-CP[7] về việc:
- Chia các xã Trung Thịnh thành 6 xã: Trung Thịnh, Ngán Chiên, Thu Tà, Việt Thái, Nàng Đôn và Pờ Ly Ngài
- Chia xã Chế Là thành 4 xã: Cốc Rế, Tả Nhìu, Chế Là và Nấm Dẩn
- Chia xã Cốc Pài thành 3 xã: Cốc Pài [nay là thị trấn Cốc Pài], Nàn Ma và Bản Ngò.
Ngày 1 tháng 4 năm 1965, Chính phủ ban hành Quyết định số 49-CP[1] về việc chia tách huyện Hoàng Su Phì thành 2 huyện: Hoàng Su Phì và Xín Mần. Trong đó huyện Hoàng Su Phì gồm 21 xã.
Sau năm 1975, huyện Hoàng Su Phì thuộc tỉnh Hà Tuyên, gồm 24 xã: Bản Luốc, Bản Nhùng, Bản Péo, Bản Phùng, Chiến Phố, Đản Ván, Hồ Thầu, Nậm Dịch, Nậm Khòa, Nam Sơn, Nậm Ty, Nàng Đôn, Ngàm Đăng Vài, Pố Lồ, Pờ Ly Ngài, Sán Xả Hồ, Tả Sử Chóng, Tân Tiến, Thàng Tín, Thèn Chu Phìn, Trung Thịnh, Tụ Nhân, Tùng Sán và Vinh Quang.[8]
Ngày 14 tháng 5 năm 1981, Hội đồng Chính phủ ban hành Quyết định 185/1981/QĐ-CP[9] về việc:
- Sáp nhập một phần xã Thàng Tín và xã Thèn Chu Phìn vào xã Pố Lồ
- Sáp nhập một phần xã Pố Lồ vào xã Vinh Quang.
Ngày 18 tháng 11 năm 1983, Hội đồng Bộ trưởng ban hành Quyết định 136-HĐBT[10] về việc:
- Điều chỉnh xã Bản Máy của huyện Xín Mần vào huyện Hoàng Su Phì
- Điều chỉnh 2 xã: Trung Thịnh và Nàng Đôn vào huyện Xín Mần
- Điều chỉnh 3 xã: Thông Nguyên, Tiên Nguyên và Xuân Minh của huyện Bắc Quang về huyện Hoàng Su Phì quản lý.
Huyện Hoàng Su Phì có 26 xã: Bản Luốc, Bản Máy, Bản Nhùng, Bản Péo, Bản Phùng, Chiến Phố, Đản Ván, Hồ Thầu, Nậm Dịch, Nậm Khòa, Nam Sơn, Nậm Ty, Ngàm Đăng Vài, Pố Lồ, Pờ Ly Ngài, Sán Xả Hồ, Tả Sử Chóng, Tân Tiến, Thàng Tín, Thèn Chu Phìn, Thông Nguyên, Tiên Nguyên, Tụ Nhân, Tùng Sán, Vinh Quang và Xuân Minh.
Năm 1986, Hội đồng Bộ trưởng ban hành Quyết định số 14-HĐBT[11] về việc thành lập xã Nậm Khòa tách từ xã Thông Nguyên.
Tháng 7 năm 1991, thành lập xã Nậm Ty tách từ xã Thông Nguyên, sáp nhập xã Nàng Đôn, Bản Phùng của huyện Xín Mần vào Hoàng Su Phì.
Ngày 1 tháng 10 năm 1991, tỉnh Hà Giang được tái lập, Hoàng Su Phì trở thành huyện của tỉnh Hà Giang.[12]
Ngày 29 tháng 8 năm 1994, huyện tiếp nhận lại xã Nàng Đôn từ huyện Xín Mần.[13]
Ngày 20 tháng 8 năm 1999, Chính phủ ban hành Nghị định 74/1999/NĐ-CP[14] về việc thành lập thành thị trấn Vinh Quang, thị trấn huyện lỵ huyện Hoàng Su Phì trên cơ sở xã Vinh Quang.
Cuối năm 2002, huyện Hoàng Su Phì có thị trấn Vinh Quang và 26 xã: Bản Luốc, Bản Máy, Bản Nhùng, Bản Péo, Bản Phùng, Chiến Phố, Đản Ván, Hồ Thầu, Nậm Dịch, Nậm Khòa, Nam Sơn, Nậm Ty, Nàng Đôn, Ngàm Đăng Vài, Pố Lồ, Pờ Ly Ngài, Sán Xả Hồ, Tả Sử Chóng, Tân Tiến, Thàng Tín, Thèn Chu Phìn, Thông Nguyên, Tiên Nguyên, Tụ Nhân, Tùng Sán, Xuân Minh.
Ngày 1 tháng 12 năm 2003, Chính phủ ban hành Nghị định 146/2003/NĐ-CP[15] về việc điều chỉnh toàn bộ các xã Tiên Nguyên và Xuân Minh để thành lập huyện Quang Bình.
Sau khi điền chỉnh địa giới hành chính thành lập huyện Quang Bình, huyện Hoàng Su Phì còn lại 62.942 ha diện tích tự nhiên và 53.447 nhân khẩu, có 25 đơn vị hành chính trực thuộc, bao gồm 24 xã: Đản Ván, Bản Luốc, Bản Máy, Bản Nhùng, Bản Péo, Bản Phùng, Chiến Phố, Hồ Thầu, Nàng Đôn, Nam Sơn, Nậm Dịch, Nậm Khoà, Nạm Ty, Ngàm Đăng Vài, Pố Lồ, Pờ Ly Ngài, Sán Sả Hồ, Tân Tiến, Tả Sử Choóng, Thông Nguyên, Thàng Tín, Thèn Chu Phìn, Tụ Nhân, Túng Sán và thị trấn Vinh Quang.
Ngày 1 tháng 1 năm 2020, xã Bản Péo được sáp nhập vào xã Nậm Dịch.[16]
Huyện Hoàng Su Phì có 1 thị trấn và 23 xã như hiện nay.
Huyện Hoàng Su Phì có 24 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc, bao gồm thị trấn Vinh Quang [huyện lỵ] và 23 xã: Bản Luốc, Bản Máy, Bản Nhùng, Bản Phùng, Chiến Phố, Đản Ván, Hồ Thầu, Nam Sơn, Nàng Đôn, Nậm Dịch, Nậm Khòa, Nậm Ty, Ngàm Đăng Vài, Pố Lồ, Pờ Ly Ngài, Sán Xả Hồ, Tả Sử Choóng, Tân Tiến, Thàng Tín, Thèn Chu Phìn, Thông Nguyên, Tụ Nhân, Túng Sán.
Một phần ba dân số của huyện sống trên vùng cao nên cuộc sống rất khó khăn. Định hướng của huyện là phát triển trồng chè shan tuyết và thảo quả để cải thiện đời sống của nhân dân.
Hoàng Su Phì có 12 dân tộc sinh sống, trong đó đông nhất là dân tộc Nùng chiếm hơn 38%, tiếp đó là dân tộc Dao 22%, H’Mông 13%, còn lại là các dân tộc khác. Hoàng Su Phì là địa bàn sinh sống chính của dân tộc La Chí.
Đến năm 2012, huyện Hoàng Su Phì có 199 thôn, tổ dân phố.[17]
Hoàng Su Phì là nơi tập trung nhiều lễ hội của các dân tộc như:
- Lễ hội Khu cù tê của dân tộc La Chí
- Cấp sắc
- Nhảy lửa
- Cầu mùa của dân tộc Dao đỏ
- Lồng Tồng của dân tộc Tày
- Cúng rừng của dân tộc Nùng
- ^ a b Quyết định số 49-CP năm 1965
- ^ a b Ban chỉ đạo Tổng điều tra dân số và nhà ở trung ương. “Dân số đến 01 tháng 4 năm 2019 - tỉnh Hà Giang”. Truy cập ngày 28 tháng 8 năm 2020.[liên kết hỏng]
- ^ Tổng cục Thống kê
- ^ Thông tư 21/2013/TT-BTNMT ngày 01/08/2013 của Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành Danh mục địa danh... phục vụ công tác thành lập bản đồ tỉnh Hà Giang. Thuky Luat Online, 2016. Truy cập 25/12/2018.
- ^ Quyết định số 124/2004/QĐ-TTg của Chính phủ ngày 08/07/2004 ban hành Danh mục và mã số các đơn vị hành chính Việt Nam có đến 30/6/2004. Thuky Luat Online, 2016. Truy cập 25/12/2018.
- ^ Quyết định số 328-NV
- ^ Quyết định 211/1962/QĐ-CP
- ^ “Nghị quyết về việc hợp nhất một số tỉnh do Quốc hội ban hành”.
- ^ Quyết định 185-CP năm 1981 điều chỉnh địa giới một số xã thuộc tỉnh Hà Tuyên
- ^ Quyết định 136-HĐBT năm 1983 điều chỉnh địa giới một số huyện thuộc tỉnh Hà Tuyên
- ^ Quyết định số 14-HĐBT năm 1986 của Hội đồng Bộ trưởng
- ^ Nghị quyết về việc điều chỉnh địa giới hành chính một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương do Quốc hội ban hành
- ^ Nghị định số 112-CP năm 1994 của Chính phủ
- ^ Nghị định 74/1999/NĐ-CP về việc điều chỉnh địa giới hành chính để thành lập thị trấn và xã thuộc các huyện Mèo Vạc, Yên Minh, Quản Bạ, Bắc Quang, Hoàng Su Phì và thị xã Hà Giang, tỉnh Hà Giang
- ^ Nghị định 146/2003/NĐ-CP thành lập xã thuộc huyện Bắc Quang và thành lập huyện Quang Bình, tỉnh Hà Giang
- ^ “Nghị quyết số 827/NQ-UBTVQH14 năm 2019 về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã thuộc tỉnh Hà Giang”.
- ^ ban nhân dân-nam-2012-chia-tach-thanh-lap-thon-to-dan-pho-vb171579.aspx Quyết định số 2121/QĐ-ủy ban nhân dân ngày 11 tháng 10 năm 2012 của ủy ban nhân dân tỉnh Hà Giang về chia tách, thành lập thôn, tổ dân phố.
| Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Hoàng Su Phì. |