TTO - Dù có dân số đông nhất thế giới, số lượng họ tại Trung Quốc lại rất hiếm. Ngoài sự biến mất tự nhiên theo dòng lịch sử, các họ hiếm tại quốc gia này đang dần bị xóa sổ bởi... công nghệ.
Thẻ căn cước điện tử của Trung Quốc được sử dụng trong nhiều dịch vụ tiện ích - Ảnh: CNN
Theo số liệu từ chính phủ, 5 họ phổ biến nhất Trung Quốc chiếm 30% dân số nước này, tức 433 triệu người.
Bộ An ninh Trung Quốc ghi nhận, trong số 1,37 tỉ dân, Trung Quốc có khoảng 6.000 họ vẫn được sử dụng. Gần 86% dân số Trung Quốc chỉ sử dụng 100 trong số 6.000 họ này.
Để so sánh, thống kê dân số Mỹ năm 2010 ghi nhận đến 6,3 triệu họ, trong khi dân số Mỹ chưa được đến 1/4 của Trung Quốc. Đa phần những họ này đều chỉ được ghi nhận một lần.
Theo Đài CNN, có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc Trung Quốc có ít họ đến vậy. Một trong số đó có thể kể đến... công nghệ.
Trung Quốc không phải lúc nào cũng có ít họ. Theo ông Chen Jiawei, giáo sư nghiên cứu các họ của Trung Quốc tại ĐH Beijing Normal, quốc gia này có hơn 20.000 họ xuyên suốt chiều dài lịch sử.
Trải qua lịch sử đầy biến động với các cuộc di dân, xung đột chính trị và chiến tranh, nhiều họ tại Trung Quốc biến mất. Ngoài ra, thông lệ ban họ hoặc sửa họ của các nhà cầm quyền thời xưa cũng góp phần không nhỏ khiến các dòng họ nhỏ mất đi.
Dù vậy, các họ hiếm tại quốc gia đông dân nhất thế giới này đang đối mặt với thách thức mới trong thời đại số.
Số hóa thì họ cũng ít đi
Chữ Hán hay Hán tự vốn là chữ tượng hình với nhiều chữ cái khác nhau.
Theo CNN, với công nghệ phát triển, một số họ được viết bằng Hán tự quá khó, không thể viết được trên máy tính. Vì thế, nhiều người đã chọn cách... đổi họ cho tiện.
Trước đây, những người có họ khó viết vẫn không gặp quá nhiều vấn đề vì hầu hết các văn bản và thư từ đều được viết tay. Tuy nhiên, sự trỗi dậy của công nghệ với hệ thống căn cước số mới đã biến việc viết các họ này trở nên khó khăn.
Vấn đề ở chỗ không phải tất cả các chữ của Trung Quốc đều được mã hóa. Tân Hoa Xã ghi nhận, vào năm 2017, khoảng 32.000 Hán tự đã được mã hóa, nhưng vẫn còn hàng chục ngàn chữ khác còn sót lại.
Cũng theo hãng tin trên, tính tới năm 2017, có tới 60 triệu công dân Trung Quốc gặp khó khi viết họ của mình.
Một yếu tố khác khiến số lượng họ tại Trung Quốc tiếp tục giảm xuống là nỗ lực chuẩn hóa ngôn ngữ của Bắc Kinh.
Nhiều tỉnh thành tại Trung Quốc lại dùng các phương ngữ khác nhau của tiếng Quan Thoại. Sự phân hóa này sâu sắc đến nỗi nhiều vùng không thể hiểu được ngôn ngữ của nhau.
Hệ quả là bảng chữ cái tiếng Hoa phổ thông đã ra đời vào năm 2013, được lãnh đạo nhà nước khen ngợi là "bước khởi đầu" để chuẩn hóa tiếng Hoa.
Bảng chữ này bao gồm 8.000 ký tự, tức chỉ một phần nhỏ trong số các chữ cái đang tồn tại trong Hán tự. Dù thế, bảng chữ này được áp dụng trong giáo dục và đào tạo, sách báo, và nhiều loại hình văn bản khác nhau.
Nếu bạn ngẫu nhiên hỏi một người trên đường phố Trung Quốc về họ của họ, rất có thể câu trả lời nhận được sẽ là Trương, Lý, Vương, Lưu hoặc Trần. Dù có dân số đông nhất thế giới, số lượng họ tại Trung Quốc lại đang co hẹp lại. Ngoài sự biến mất tự nhiên theo dòng lịch sử, các họ hiếm tại quốc gia này đang dần bị xóa sổ bởi... công nghệ.
5 dòng họ trên chiếm tới hơn 433 triệu người Trung Quốc, tương đương 30% dân số nước này.
Với khoảng 1,37 tỷ người, Trung Quốc là quốc gia đông dân nhất thế giới nhưng lại thuộc nhóm nước ít họ nhất. Theo điều tra dân số, Trung Quốc chỉ có khoảng 6.000 họ.
Hơn 1,2 tỷ người Trung Quốc, chiếm gần 90% dân số, chỉ thuộc 100 họ. Để so sánh, Mỹ – quốc gia dân số chỉ bằng 1/4 Trung Quốc – lại có tới 6,3 triệu họ.
Có một vài lý do giải thích cho bất ngờ thú vị này.
Trung Quốc tuy đông dân nhưng lại ít đa dạng về chủng tộc hơn so với quốc gia có nhiều dân nhập cư như Mỹ.
Ngôn ngữ và chữ viết cũng góp phần quan trọng về số lượng họ của một quốc gia. Bạn không thể tự ý thêm một nét ngẫu nhiên vào chữ Trung Quốc để tạo ra một họ mới. Tuy nhiên, bạn có thể thêm một vài chữ cái mới vào một từ tiếng Anh.
Nhiều dòng họ hiếm ở Trung Quốc ngày càng biến mất dần theo thời gian bởi điều ít ai ngờ tới – công nghệ.
Cuộc cách mạng kỹ thuật số Trung Quốc đã thay đổi đáng kể đời sống của người dân nước này. Chữ viết và ký tự Trung Quốc cũng ngày càng được chuẩn hóa, thống nhất và lưu vào cơ sở dữ liệu máy tính.
Điều này đồng nghĩa với việc những người mang họ hiếm, tức có ký tự đặc biệt trong tên sẽ có nguy cơ không tương thích với dữ liệu máy tính. Nhiều người Trung Quốc phải thay đổi họ của mình cho “dễ sống” hơn.
“Suốt chiều dài lịch sử, Trung Quốc từng có lúc ghi nhận hơn 20.000 họ khác nhau. Ngày nay, Trung Quốc chỉ còn hơn 6.000 họ được sử dụng”, Chen Jiawei – giáo sư tại Đại học Sư phạm Bắc Kinh – nói.
“Ở Trung Quốc, thời phong kiến thường nhắc đến cụm từ ‘muôn dân trăm họ’. Cụm từ này xuất phát từ một cuốn sách thời nhà Tống có tên ‘Trăm họ’. Cuốn sách này liệt kê hàng trăm họ phổ biến nhất ở Trung Quốc lúc bấy giờ”, giáo sư Chen cho hay.
Theo giáo sư Chen, lịch sử Trung Quốc mặc dù dài, nhưng đầy rẫy những bất ổn chính trị, di cư và chiến tranh. Họ của một người thường bị thay đổi theo biến động của lịch sử. Nhiều dòng họ ngày càng bị mai một và mất đi.
“Nhiều người cũng thay đổi họ của mình để dễ hòa nhập hơn với xã hội. Họ tự ý bỏ bớt các nét đặc biệt trong họ của mình đi cho giống với họ của người khác. Một số người đổi họ để hy vọng gặp nhiều may mắn hơn hoặc sợ xui xẻo”, giáo sư Chen nói.
Theo Tân Hoa Xã, với việc Trung Quốc đang bước vào thời đại kỹ thuật số, gần như mọi thứ, từ đặt lịch đến mua vé tàu đều chuyển sang trực tuyến, một người mang họ hiếm sẽ gặp nhiều trở ngại.
Mang họ hiếm có thể khiến bạn gặp khó khăn khi mở tài khoản ngân hàng trực tuyến, đăng ký thuê bao điện thoại, sử dụng thanh toán trực tuyến… theo tờ báo Trung Quốc,