Di tích phú chánh nằm ở đâu

Tại buổi họp ngày 3/7, Tiến sĩ Phan An đặc biệt lưu ý hình thức mộ táng bằng chum gỗ, tìm thấy trong đợt khai quật tháng 11/2000. Theo Tiến sĩ An, hình thức này rất lạ, ông “đã đi nhiều vùng dân tộc ít người ở miền Nam nhưng không thấy nơi nào sử dụng chum gỗ”.

Loại chum gỗ ở di tích Phú Chánh dùng để chôn cất người chết. Kiểu mộ táng này được đánh giá là “có nhiều liên hệ về mặt văn hoá với các nhóm cư dân cổ phía Nam”. Cũng tại buổi họp, Tiến sĩ Nguyễn Thị Hậu đã vạch ra mối quan hệ giữa các loại hình mộ chum từ vùng cửa biển Cần Giờ vào vùng sình lầy Phú Chánh và vùng đồi bazan ở Xuân Lộc, Đồng Nai. Các mộ chum này có niên đại khoảng 3.000-2.000 năm.

Mộ chum Phú Chánh đều có nắp. Một số mộ có nắp là… một chiếc trống đồng. Đây là phát hiện mới có giá trị lớn về khảo cổ học. Bên cạnh mộ huyệt đất ở Đông Sơn, Núi Nấp, Quỳ Chữ, mộ vò ở làng Vạc, mộ quan tài hình thuyền bằng thân cây khoét rỗng ở Việt Khê, mộ gốm kích thước lớn của cư dân thuộc văn hoá Sa Huỳnh, mộ vò ở TP HCM, Đồng Nai, Bà Rịa, Vũng Tàu…, di tích Phú Chánh với mộ chum gỗ có nắp trống đồng là một phát hiện mới rất có giá trị, đóng góp vào tư liệu táng thức của cộng đồng cư dân cổ và tiền sơ sử. Theo Tiến sĩ Bùi Chí Hoàng, người cổ Phú Chánh có 5 táng thức, trong đó có 2 cách sử dụng trống đồng.

Còn một điều gây không ít bàn cãi là việc phát hiện một số thanh gỗ dài trong các mộ. Một số nhà nghiên cứu cho rằng, đây là dụng cụ dệt vải của người cổ. Riêng Tiến sĩ Hoàng cho rằng, các thanh gỗ tìm được có thể xếp vào các nhóm: trục dệt [ba tiêu bản], dao dệt [hai tiêu bản], còn nhóm thứ 3 gồm 17 thanh gỗ nhọn có cấu tạo các nấc khác nhau được đoán là các “thanh móc sợi”.

Trong bài tham luận tại hội nghị, PGS Lê Xuân Diệm đi sâu phân tích về quan hệ giữa các cổ vật tìm thấy ở Phú Chánh với những hiện vật tương tự tìm thấy ở Trung Quốc [TQ]. Theo đó, tại Quảng Tây và Vân Nam, Quý Huyện [TQ] người ta cũng từng phát hiện các loại cây cuộn sợi [nhiễu tuyến côn] có hình dạng giống như loại thanh gỗ “có hai sừng nhọn đối đỉnh ở hai đầu” mà Tiến sĩ Hoàng đoán là trục dệt.

Ở TQ, các loại thanh gỗ này được tìm thấy trong ngôi mộ của một viên quan thời đầu nhà Tây Hán [tương đương với thời Triệu Đà ở Việt Nam]. Theo Giáo sư Diệm, cây cuộn sợi ở Bố Sơn, trục vải ở Lý Gia Sơn và Thạch Trại Sơn của người TQ có nhiều điểm tương đồng với các thanh gỗ tìm thấy ở Phú Chánh. Vì vậy, rất có thể, các vật dụng bằng gỗ tìm thấy ở đây đã được chế tạo phỏng theo những trục sợi của cư dân thời Tây Hán ở miền Nam TQ.

Trong đợt khai quật năm 1999 ở Phú Chánh, các nhà khảo cổ còn tìm thấy một chiếc gương đồng thuộc loại “tứ nhũ tứ ly”, rất phổ biến vào cuối thời Tây Hán, đầu thời Đông Hán ở TQ. Trước đó, người ta cũng đã tìm thấy một chiếc gương tương tự trong khu mộ cổ tại Đông Thiệu, Thanh Hoá. Đồng thời, hai chiếc lược gỗ tìm thấy trong ngôi mộ số 4 cũng được xác nhận là cùng loại với những chiếc lược tại một ngôi mộ cổ ở Quảng Tây [TQ].

Những di tích phát hiện ở Phú Chánh cho thấy, vào khoảng thế kỷ thứ 1 đến thế kỷ thứ 3 sau Công nguyên, ngoài sự lan toả của văn hoá Đông Sơn vào phương Nam với sự phổ biến của trống đồng Đông Sơn [muộn], ảnh hưởng của văn hoá Hán cũng đã bắt đầu xuất hiện ở vùng đất này.

[Theo Tuổi Trẻ]

Cập nhật : 07-12-2013 | 00:00:00Di tích khảo cổ được phát hiện ở xã Phú Chánh, huyện Tân Uyên, tỉnh Tỉnh Bình Dương với sự Open những trống đồng Đông Sơn được xác lập niên đại từ thế kỷ III đến thế kỷ I đầu Công nguyên. Đây là một di tích của một cộng đồng cư dân sống cách tất cả chúng ta hơn 2 thiên niên kỷ. Điều đặc biệt quan trọng ở di tích này là phát hiện nhiều mô hình di vật gây giật mình cho giới khảo cổ và là di tích mang nhiều tư liệu mới cho ngành khoa học khảo cổ ở Nước Ta. Bên cạnh những di vật như trống đồng, cọc gỗ, chum gỗ, di tích Phú Chánh có hàng loạt di vật gỗ khá lạ mà sau đó, qua một thời hạn điều tra và nghiên cứu, những nhà khảo cổ mới xác lập đó là những dụng cụ có năng lực là công cụ dệt vải của dân cư Phú Chánh lúc bấy giờ .
Các di vật được cho là công cụ dệt này hầu hết được phát hiện trong di tích mộ táng nằm rải rác trong những ngôi mộ. Điều đó chứng tỏ hầu hết những di vật này là vật tùy táng được chôn theo gia chủ của nó sau khi họ qua đời. Việc chôn theo vật phẩm cho người chết ngoài những đồ vật hoạt động và sinh hoạt thường ngày, dụng cụ làm nghề mà người chết khi còn sống đã làm cũng thường được chôn theo so với những dân cư cổ xưa. Các dụng cụ có những mô hình như sau :

Dao dệt có hai hiện vật làm bằng loại gỗ cứng màu nâu đỏ, hình dáng thoạt nhìn giống thanh kiếm. Hiện vật 1 dài 70cm, rộng 6,5 – 7,5cm, dày 0,7cm. Hiện vật 2 dài 99cm, dày 1,35cm. Thân thon dần tạo một đầu hơi nhọn, một đầu khoét eo vào như một đốc cầm [tạm thời gọi là đốc].

Đầu đốc tạo 3 mấu, phần đốc khoét thủng tạo 6 hình tam giác cân.

Trục dệt có ba hiện vật cũng làm bằng loại gỗ cứng màu nâu đỏ, hình dáng là một thanh gỗ hình chữ nhật hẹp và dài, hai đầu hai bên mỗi đầu đều tạo giống như 2 sừng hơi cong, mũi sừng ngã về 2 hướng nghịch chiều nhau. Hiện vật dài 70 cm, rộng 8,0 cm, dày 2,2 cm. Sừng dài nhất 11,5 cm, sừng ngắn nhất 8,0 cm .
Thanh gỗ có nấc [ nhóm di vật này chưa xác lập hiệu quả đơn cử ] có 17 hiện vật. Các di vật có cùng đặc thù chung về cấu trúc hình dáng nhưng khác nhau về size. Hiện vật dài nhất là 37,5 cm ; ngắn nhất là 20 cm. Nấc cao nhất là 3,8 cm ; thấp nhất là 2,2 cm. Về hình dáng thoạt nhìn những di vật gần giống những cây lược dùng để chải, một mặt phẳng [ tạm gọi là mặt sống lưng ] mặt bên tạo thành những nấc nhọn. Hầu hết những cây có nhiều nấc thường cách đều nhau và những nấc có cùng độ cao. Mũi những nấc được chuốt nhọn hoặc vát nhọn ở một mặt. Loại hình công cụ này được chế tác rất công phu, những vết đẽo gọt rất sắc nét và gọn .

Lược gỗ có hai tiêu bản [hiện vật không còn nguyên vẹn], chất liệu gỗ màu xám, thớ gỗ mềm. Lược có phần đầu cong tròn, một mặt bên thẳng, một mặt hơi cong. Lược gồm có 60 răng nhuyễn nằm khớp nhau, chiều dài của răng 1,0cm so le nhau. Hai mặt bên có 2 răng lớn gấp 2 lần

răng nhỏ. Kích thước: dài 4,5cm; rộng 4,7cm; dày 0,45cm.  

 Các hiện vật được cho là dụng cụ xe sợi, dệt vải
phát hiện tại di tích khảo cổ Phú Chánh [Nguồn: Bảo tàng Bình Dương

Xem thêm: Vén màn bí ẩn những thành cổ chìm dưới đáy biển

Di vật gỗ hình thoi [ chưa xác lập hiệu quả ] có 1 hiện vật, những cạnh tương đối đều nhau, những mặt phẳng vát hơi nghiêng, đáy rộng hơn mặt. Giữa hiện vật có khoan một lỗ tròn đều đường kính 1,2 cm, mặt dưới phẳng, mặt trên hơi lõm. Kích thước : dài 8,5 cm ; rộng 4,4 cm ; dày 2,9 cm. Hiện vật giống hình mẫu con thoi [ điếu tống can ], có năng lực quan hệ đến việc làm bông xe sợi trong nghề dệt . Di vật gỗ hình cánh cung [ chưa xác lập tác dụng ] có một hiện vật, hình dáng giống cây cung, được chế tác từ một thanh gỗ nguyên khoét rỗng phần giữa tạo một cung tròn 9,0 cm ; rộng 3,5 cm .

Di vật hình tẩu thuốc [ chưa xác lập hiệu quả ] có một hiện vật nguyên và một vài mảnh vỡ của một di vật tương tự như. Hiện vật có một đầu được gọt đẽo thành hình nón có cấu trúc 6 mặt hình tam giác không đều nhau. Các mặt tam giác này lê dài từ đỉnh xuống phần thân cong nhẹ. Cán lượn cong giống cán của tẩu thuốc lá. Kích thước : dài 16 cm ; đường kính hình nón 3,0 cm ; cán rộng 1,2 cm .

Các di vật dù chưa có sự đối sánh hoàn toàn nhưng do cùng phát hiện rải rác lẫn lộn nhau trong một di tích thì chắc chắn có mối quan hệ với nhau, nhất là khi xác định được ở đây có nghề xe sợi dệt

vải.

Xem thêm: Di tích khu lưu niệm Vùng than Cẩm Phả

Việc phát hiện nghề xe sợi dệt vải ở Phú Chánh không phải là phát hiện tiên phong trong điều tra và nghiên cứu khảo cổ ở Tỉnh Bình Dương, vì trước đó khoảng chừng 1.000 – 1.500 năm trước di tích Phú Chánh, những dân cư cổ ở Dốc Chùa và Cù lao Rùa [ Tân Uyên ] đã có nghề xe sợi dệt vải. Ở đó, hàng trăm dọi xe sợi bằng gốm đã được phát hiện. Điều đặc biệt quan trọng ở di tích Phú Chánh là công cụ dệt đã tiến thêm một bước là làm bằng gỗ và có rất nhiều mô hình được phát hiện. Chắc chắn dân cư ở đây có trình độ tổ chức triển khai đời sống tốt và khá tăng trưởng .• ĐÔNG KỲ