Bác sĩ hướng dẫn bà Thu đến phòng chuyên khoa gan mật để lấy máu xét nghiệm và nộp trực tiếp tiền cho bác sĩ là 550.000 đồng. Bà Thu hỏi, xét nghiệm định lượng virut viêm gan B [HBV] có được quỹ BHYT chi trả không? Nếu được thì mức chi trả là bao nhiêu?
Bộ Y tế trả lời bà Đào Thị Thu như sau:
Theo Thông tư liên tịch số 03/2006/TTLT-BYT-BTC-BLĐTBXH ngày 26/1/2006 bổ sung Thông tư liên bộ số 14/TTLB ngày 30/9/1995 của liên Bộ Y tế - Tài chính – Lao động – Thương binh và Xã hội - Ban vật giá Chính phủ hướng dẫn thực hiện việc thu một phần viện phí, xét nghiệm định lượng HBV nằm trong danh mục các dịch vụ kỹ thuật được quỹ BHYT thanh toán với khung giá quy định từ 800.000 đồng đến 1.350.000 đồng.
Trên cơ sở khung giá đã quy định, các bệnh viện có trách nhiệm xây dựng cơ cấu giá xét nghiệm định lượng HBV và trình cấp có thẩm quyền phê duyệt giá để làm cơ sở thanh toán cho người bệnh. Người bệnh đi khám đúng tuyến sẽ được quỹ BHYT thanh toán 80% chi phí giá dịch vụ y tế đã được phê duyệt.
Bộ Y tế đã yêu cầu Bệnh viện E kiểm tra, xác minh, báo cáo nội dung công dân phản ánh. Theo Công văn số 1488/BVE ngày 10/9/2015 của Bệnh viện E thì xét nghiệm định lượng virus viêm gan B là xét nghiệm quan trọng trong chẩn đoán, điều trị và tiên lượng bệnh. Hiện nay, Bệnh viện E chưa triển khai thực hiện xét nghiệm này.
Do đó, khi người bệnh mắc bệnh viêm gan B tới khám, Bệnh viện đã tư vấn, giải thích về giá trị của xét nghiệm này. Khi có sự đồng ý của người bệnh, Bệnh viện sẽ lấy máu gửi tới các cơ sở y tế đã triển khai xét nghiệm này và mọi chi phí xét nghiệm do người bệnh tự chi trả.
Như vậy, Bệnh viện E chưa triển khai thực hiện xét nghiệm định lượng HBV, cơ quan BHXH không có cơ sở để thanh toán cho người bệnh có thẻ BHYT. Trường hợp người bệnh đồng ý làm xét nghiệm sau khi được tư vấn là hoàn toàn tự nguyện và phải tự chi trả chi phí xét nghiệm.
Hiện nay, xét nghiệm PCR định lượng HBV-DNA được áp dụng kỹ thuật hiện đại Realtime-PCR tự động hoàn toàn từ bước tách chiết các phần tử DNA cho tới giai đoạn tiến hành phản ứng PCR, kết quả cho ra nhanh chóng, đạt chính xác cao, độ nhạy đạt 99%, độ đặc hiệu lên tới 99%.Xét nghiệm này có thể giúp phân biệt các trường hợp khác nhau:
- [1] Không thấy xuất hiện HBV-DNA trong bệnh phẩm mẫu máu
- [2] Nồng độ HBV-DNA đạt dưới ngưỡng được phát hiện [khoảng 20 IU/ml]
- [3] Đo được nồng độ HBV-DNA cụ thể.
Xét nghiệm HBV-DNA bằng kỹ thuật PCR hay còn gọi là HBV định lượng Realtime - PCR là một trong nhiều hạng mục giúp ta đánh giá được hiệu quả điều trị virus viêm gan B và cân nhắc có nên điều trị viêm gan B bằng thuốc kháng virus không. Đối với những bệnh nhân mắc viêm gan B dùng thuốc kháng virus viêm gan B khoảng 1 đến 3 tháng mà số lượng virus giảm 100 lần, thì có thể đánh giá là thuốc kháng virus hiệu quả.Khi men ALT tăng trên 2 lần giá trị bình thường hoặc có bằng chứng xác nhận có xơ hóa gan tiến triển/xơ gan với bất kể ALT ở mức nào. Các trường hợp xảy ra khi đo tải lượng virus viêm gan B bằng phương pháp PCR:
- HBV-DNA ≥ 105 copies/ml [20.000 IU/ml] nếu HBeAg [+]
- HBV-DNA ≥ 104 copies/ml [2.000 IU/ml] nếu HBeAg [-].
Đối với những bệnh nhân viêm gan B có định lượng HBV-DNA cao, nếu bệnh tình cứ tiến triển như vậy trong một thời gian dài, thì tỉ lệ biến chứng thành xơ gan và ung thư gan tương đối cao.
Vì vậy, người bệnh cần theo dõi thêm một số chỉ số chức năng gan, kết quả siêu âm để đánh giá tình trạng bệnh tình và có phương án điều trị chuẩn xác, từ đó làm giảm nguy hiểm của bệnh viêm gan B mãn tính.
Thông thường, giá trị trung bình của HBV-DNA:
- Từ 10^3 - 10^5 copies/ml máu thì virus đang ở giai đoạn sao chép chưa mạnh
- Từ 10^5 - 10^7 copies/ml máu thì virus đang ở giai đoạn sao chép tương đối mạnh
- Từ vượt ngưỡng 10^7 copies/ml máu thì virus đang ở giai đoạn sao chép rất mạnh.
Hàm lượng virus trong máu người bệnh càng cao thì nguy cơ gan tổn thương cũng như biến chứng xơ gan và ung thư gan càng lớn. Bên cạnh đó, càng dễ lây nhiễm cho người khác.
Nếu như đo tải lượng HBV-DNA cao, chức năng gan có bất thường, kết quả siêu âm thấy gan bị tổn thương, thêm vào đó, người bệnh có xuất hiện thêm một số triệu chứng như mệt mỏi, đau hạ sườn phải, buồn nôn... thì tức là bệnh nhân đang ở giai đoạn miễn dịch đào thải [khi hệ miễn dịch chống lại và ức chế virus]. Lúc này cần điều trị kháng virus kết hợp với điều trị tái tạo và hỗ trợ lá gan ngay. Bởi vì, lúc này không điều trị càng kéo dài thì hệ miễn dịch phá huỷ những tế bào nhiễm virus viêm gan B càng nhiều, từ đó sẽ làm quá trình xơ gan xảy ra nhanh hơn.
Kết quả của xét nghiệm PCR đo tải lượng virus viêm gan B HBV-DNA mang ý nghĩa để xác định chính xác thời điểm nên thực hiện việc sử dụng thuốc ức chế virus điều trị bệnh viêm gan B.
Trong toàn quá trình tiến hành điều trị bệnh nhân cần được đo định lượng víu liên tục và định kỳ nhằm mục đích đánh giá đúng hiệu quả việc điều trị trên cơ sở sự biến đổi về tải lượng chủng virus trên mỗi lần kiểm tra. Trường hợp tải lượng chủng virus đã có chiều hướng giảm dần, sau đó lại gia tăng mạnh mẽ ở lượt kiểm tra kế, thì nguy cơ cao tình trạng chủng virus viêm gan B đã kháng thuốc. Lúc đó, cần có chỉ định thay đổi trong phác đồ trị liệu để kịp ứng phó với những bất thường dễ gặp của bệnh nhân.
Đọc hiểu các chỉ số trong xét nghiệm định lượng virus viêm gan B là điều vô cùng cần thiết, không chỉ đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh mà còn là yếu tố quyết định đến phác đồ điều trị. Trong các chỉ số xét nghiệm, người bệnh cần đặc biệt quan tâm tới những chỉ số sau:
- HBV-DNA: Là phần nhân của virus viêm gan B. Xét nghiệm HBV-DNA có ý nghĩa là xem trong máu có mang virus hoàn chỉnh [gồm nhân và vỏ] hay không. HBV-DNA phản ánh sự sao chép của virus và cho biết số lượng hạt virus tồn tại trong máu.
- HBsAg: Là kháng nguyên bề mặt virus HBV. Để kết luận có bị viêm gan B hay không phụ thuộc vào xét nghiệm HBsAg. Bởi không ít người bệnh viêm gan B mạn dù có nồng độ HBV-DNA trong máu thấp, thậm chí dưới ngưỡng phát hiện nhưng vẫn tiến triển thành biến chứng xơ gan, ung thư gan. Nếu HBsAg [+] nghĩa là đã mắc viêm gan B, nếu HBsAg [-] là không bị viêm gan B.
- HBeAg: là kháng nguyên nội sinh của virus HBV, là một dạng protein do các tế bào HBV tiết ra. Sự có mặt của kháng nguyên này [HBeAg [+]] chứng tỏ là bạn đang có nồng độ virus trong máu cao và rất dễ lây truyền cho người khác. Nếu HBeAg âm tính [HBeAg [-]] thì nồng độ virus trong máu thấp hoặc virus đang trong giai đoạn nằm yên, không nhân bản sao chép và nguy cơ lây nhiễm cho người khác thấp.
- Các chỉ số men gan: Như ALT, AST cho biết mức độ tổn thương gan do virus gây ra.
4.1. Xác định trường hợp không cần dùng thuốc
Khi HBsAg [+] nhưng HBeAg [-], định lượng virus viêm gan B HBV-DNA trên 10^4 copies/ml, chỉ số men gan ALT/AST dưới 40 UI/ml, siêu âm thấy gan chưa bị hoại tử là lúc này virus không hoạt động nên không cần điều trị bằng thuốc.
4.2. Xác định trường hợp nghiêm trọng phải điều trị bằng thuốc
Khi xét nghiệm kháng nguyên bề mặt HBsAg [+] và kháng nguyên nội sinh HBeAg [+], định lượng virus viêm gan B HBV-DNA trên 10^5 copies/ml, men gan tăng gấp hơn 2 lần bình thường, siêu âm thấy gan bị hoại tử, kèm theo các triệu chứng lâm sàng mệt mỏi, chán ăn, vàng da vàng mắt, đau tức hạ sườn phải... thì kết quả này cho biết virus đang nhân lên cần phải dùng thuốc ngay. Thuốc sẽ được kê đơn sao cho thích hợp nhất với mức độ bệnh tình và thể trạng của người bệnh.
Ngoài ra, trường hợp HBsAg [+], HBeAg [-], định lượng virus viêm gan B HBV-DNA trên 10^4 copies/ml tuy virus chưa hoạt động nhưng men gan cao gấp 2 lần, đã có triệu chứng lâm sàng thì vẫn phải điều trị theo phác đồ chỉ định của bác sĩ. Điều này cho biết người bệnh đã từng mắc viêm gan B mạn tính, virus đã hoạt động nhưng sau đó không hoạt động nữa. Trường hợp này cần dùng thuốc giảm triệu chứng, giảm men gan chứ không cần dùng thuốc ức chế sự nhân lên của virus.
- Ống lấy mẫu bệnh phẩm nếu có chất Heparin chống đông có thể khiến mẫu bệnh phẩm bị ức chế với phản ứng PCR.
- Nên tiến hành phân tích ngay sau khi lấy được mẫu bệnh phẩm vì trong thời gian bảo quản lâu mà có một chút sai sót kỹ thuật cũng sẽ dẫn đến việc sai số trong kết quả PCR. Trường hợp chưa thể phân tích xét nghiệm ngay lập tức nên bảo quản mẫu bệnh phẩm bằng tủ âm mục đích tránh sự ức chế PCR.
Dựa trên kết quả phân tích PCR đo tải lượng virus viêm gan B, người bệnh có thể nắm được tình hình sức khoẻ của bản thân và bác sĩ sẽ có cơ sở để xác định đâu là trường hợp không cần sử dụng thuốc hay cần sử dụng thuốc ức chế virus. Tuy nhiên, phương pháp đo tải lượng virus viêm gan B HBV-DNA PCR vẫn có thể sai số trong điều kiện lấy mẫu và bảo quản không đúng cách và quy trình, vậy nên bác sĩ cần lưu ý để có kết quả phân tích bệnh chính xác cho bệnh nhân.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa. Khách hàng khi chọn thực hiện các xét nghiệm tại đây có thể hoàn toàn yên tâm về độ chính xác của kết quả xét nghiệm.