Voi biết nhận ra mình trong gương, quạ tự tạo công cụ để lấy thức ăn, khỉ có lòng vị tha, biết cảm thông và chia sẻ... Đó đều là những loài vật có trí thông minh cao, chỉ sau con người.
Con người được coi là động vật trí tuệ bậc nhất bởi chúng ta biết học, biết tư duy, biết giải quyết vấn đề. Chúng ta có nhận thức, tình cảm và suy nghĩ, biết tạo ra công cụ và thưởng thức nghệ thuật. Con người còn có ngôn ngữ và sử dụng nó để diễn đạt ý nghĩ. Đó đều là dấu hiệu của trí thông minh.
Bộ gene của tinh tinh có 98% đặc điểm giống con người. Chúng biết tạo ra và sử dụng công cụ, săn mồi theo nhóm có tổ chức. Chúng cũng có phong tục riêng. Các quan sát thí nghiệm cho thấy chúng có sự cảm thông, lòng vị tha và biết nhận thức về bản thân. Trong một cuộc kiểm tra, tinh tinh còn thực hiện bài tập trí nhớ tốt hơn con người.
Con cá heo Australia này biết sử dụng bọt biển để bảo vệ mõm của mình khi đi săn mồi dưới biển. Hành vi này được truyền lại từ mẹ sang con gái. Đó chỉ là một trong những dấu hiệu thông minh của cá voi. Các đặc điểm khác bao gồm huýt sáo và gõ nhịp để trao đổi thông tin.
Kích cỡ to lớn của bộ não con voi chứng tỏ chúng phải biết một hai điều gì đó về thế giới. Người ta đã quan sát thấy chúng an ủi thành viên trong gia đình, giúp đỡ đồng loại khi cần thiết, giao tiếp thông qua nhịp rung động truyền qua chân. Chú voi Happy trong ảnh còn nhận ra mình ở trong gương. Hành vi phức tạp này chỉ có ở người, vượn lớn và cá heo.
Động vật chân mềm [bạch tuộc, mực] là những sinh vật không xương sống thông minh nhất ở dưới biển. Chúng có khả năng học hỏi và sử dụng công cụ. Ngoài ra, bộ não chúng cũng giống như con người, có nếp gấp và các vùng xử lý hình ảnh, xúc giác.
Quạ có thể tận dụng cành cây, lông chim và các mẩu vụn khác để lấy thức ăn từ những chỗ khó với. Loài chim này còn biết học hỏi thông qua việc quan sát tiền bối - một dấu hiệu của trí thông minh cao.
Sóc biết tạo ra nơi giấu lương thực giả tạo để lừa kẻ trộm. Hành vi này bộc lộ rõ sau khi chúng quan sát thấy con người ăn trộm hạt dẻ của chúng. Loài gặm nhấm còn biết tạo ra bản đồ 3 chiều để nhớ lại nơi mình cất giấu lương thực.
Chó biết nghe theo lệnh của chủ như ngồi, nằm xuống, đi lấy đồ vật, nhưng chúng còn có thể đọc được ý nghĩ của chủ nhân. Con chó trong ảnh còn phân biệt được ảnh phong cảnh và ảnh chó - chứng tỏ chúng đã hình thành được khái niệm về "chó".
Giống như chó, mèo cũng được huấn luyện để nằm xuống, lăn tròn hay nhảy qua dây. Nhưng việc huấn luyện mèo khó hơn chó. Điều đó không có nghĩa là chúng kém thông minh hơn. Mèo là những con vật thích sống một mình. Chúng có khả năng thích nghi cao với các môi trường sống khác nhau.
Theo một số chuyên gia, lợn là vật nuôi thông minh nhất và sạch sẽ nhất, hơn cả mèo và chó. Nhưng do lợn không có tuyến mồ hôi, nên chúng phải lăn mình trong bùn để làm mát cơ thể. Một dấu hiệu về sự thông minh của lợn là chúng có thể dùng mõm để di chuyển con trỏ trên màn hình và dùng con trỏ để phân biệt những chữ viết chúng quen biết hoặc nhìn thấy lần đầu tiên.
Tinh tinh có ADN giống con người đến 98% bởi vậy không quá ngạc nhiên khi nói đây là một trong những động vật thông minh nhất Trái đất. Theo giới khoa học, tinh tinh sở hữu trí tuệ đáng kinh ngạc khi có thể chế tạo và sử dụng các công cụ đi săn theo bầy đàn. Ngoài ra, loài động vật này cũng trải qua những cảm xúc như sự đồng cảm, lòng vị tha và nhận thức về bản thân.
Cá heo thể hiện một chỉ số chính của trí thông minh thông qua sự sáng tạo. Một con cá heo ở Australia đã sử dụng một miếng bọt biển như dụng cụ bảo vệ miệng khi săn mồi dưới biển. Cá heo dùng những kỹ năng tự học được trong quá trình tiến hoá để đi săn hiệu quả hơn và truyền dạy điều đó lại cho con cái. Ngoài ra, các nhà khoa học còn phát hiện cá heo cũng có nhận thức gần như con người, chúng có khả năng nhận biết ngôn ngữ và biết cảm thông.
Voi thường được biết đến là loài động vật có trí nhớ tuyệt vời, nhưng đây không phải là khía cạnh duy nhất của trí thông minh của chúng. Trí thông minh của voi được so sánh với các loài linh trưởng và bộ cá voi. Những chú voi dường như có sự nhận thức và thể hiện sự đồng cảm với những thành viên khác khi gặp nạn bằng cách sử dụng rung động cảm nhận được ở bàn chân.
Sự thông minh của các loài như bạch tuộc, mực ống và mực nang đang là chủ đề thu hút nhiều sự quan tâm của giới khoa học. Bạch tuộc có cả trí nhớ và hành động theo ý thức chứ không chỉ bản năng. Khả năng ngụy trang của bạch tuộc rất tuyệt vời khi không đơn giản chỉ là thay đổi sắc tố để có màu sắc giống với khung cảnh xung quanh, bạch tuộc còn biết "mạo danh" các loại động vật khác.
Quạ được biết đến là loài động vật cực kỳ nhanh trí. Chúng có thể tạo ra các công cụ để lấy thức ăn ở những nơi khó tiếp cận. Ngoài ra, nhiều loài quạ còn biết ghi nhớ nơi chúng cất giấu thức ăn và giấu kỹ thức ăn của mình để tránh bị kẻ khác cướp mất.
Sóc là loài động vật có trí nhớ hoàn hảo, khả năng định vị tốt và là một trong những loài sinh vật thông minh nhất trên thế giới. Các nghiên cứu chỉ ra rằng những con sóc có thể lập bản đồ ba chiều để giúp chúng tìm đường trở lại nơi chúng giấu các loại hạt của chúng. Chúng cũng có thể cất trữ thực phẩm để ăn trong nhiều tháng.
Nếu kể đến trí thông minh của động vật thì không thể bỏ qua những chú chó. Sau một quá trình huấn luyện thì chúng hầu như đều có thể hiểu rõ ý muốn của con người, thậm chí làm theo mệnh lệnh một cách vô cùng lanh lợi. Chó có thể hiểu những mệnh lệnh đơn giản như ngồi, chạy, lấy đồ vật, thậm chí nhiều con còn phân biệt được tên đồ vật, học từ, dấu hiệu và cử chỉ mới.
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng dê có trí thông minh hơn rất nhiều so với những gì chúng ta nghĩ. Một thí nghiệm yêu cầu 12 con dê thực hiện một hoạt động vận chuyển thức ăn phức tạp. 9 trong số 12 con dê sau đó vẫn nhớ lại cách hoạt động của quá trình này vào 10 tháng sau đó.
Giống như nhiều loài sinh vật khác, ong cần chất dinh dưỡng để tồn tại và phát triển. Để đáp ứng nhu cầu đó, ong lấy phấn hoa, mật hoa từ cây cối. Bởi vậy, nguồn thức ăn của ong phần lớn phụ thuộc vào mùa nở hoa. Một số loài ong rất thông minh khi có thể tìm cách thúc ép hoa nở sớm để có thức ăn.