Rất nhiều người nghiện ma túy có mong muốn cai nghiện để làm lại cuộc đời, tuy nhiên khó khăn nhất với họ là khi dừng thuốc đều bị vật vã, đau đớn bởi “hội chứng cai nghiện”hay còn gọi là “cơn nghiện”, chính điều này khiến họ không chịu đựng được mà quay lại với ma túy.
Cơ chế nghiện ma túy Ma túy là chất gây ra các cảm giác kỳ lạ, huyền ảo, dẫn đến trạng thái say. Chúng tác động đặc biệt vào hệ thần kinh trung ương và nếu dùng lặp lại nhiều lần thì sẽ dẫn đến trạng thái nghiện ma túy. Chất ma túy gồm: - Các chất ma túy bất hợp pháp như: Thuốc phiện, Heroin; Methamphetamine; Cần sa. - Các chất ma túy hợp pháp như: thuốc gây ngủ [Gardenal, Lepinal], thuốc bình thần [Benzodiazepine], thuốc dạng thuốc phiện [Morphine, Codein, Dolagan..., đặc biệt Methadone, Buprenorphine, LAAM...], thuốc cường thần [Amphetamin, Cafein], các chế phẩm khác [rượu, thuốc lá, dung môi hữu cơ...] Cơ chế thần kinh của nghiện ma túy chính là hình thành phản xạ có điều kiện. Khi cơ thể hoạt động bình thường, dưới vỏ não sản xuất ra một chất điều hòa các hoạt động của cơ thể gọi là morphin nội sinh [endorphin]. Chất này có tác dụng giảm đau đớn, mệt mỏi, phục hồi sức khỏe để cơ thể hoạt động bình thường. Đó là cơ chế tự điều chỉnh rất tự nhiên và tinh vi của cơ thể con người.
“Hội chứng cai nghiện” – rào cản cai nghiện ma túy
Một người khi sử dụng ma túy, chất ma túy này sẽ đi vào ngõ ngách của từng tế bào thần kinh, làm giảm đau đớn, mệt mỏi, chúng kích thích hoạt động nhanh nhạy của thần kinh làm cho người dùng ma túy cảm thấy hết đau, hết mệt, có cảm giác "tỉnh táo", "sảng khoái", "lâng lâng, bay bổng" một cách nhân tạo. Nếu chỉ dùng một, hai lần đầu thì người dùng bị rối loạn hoạt động sản xuất morphin nội sinh của cơ thể. Nếu dùng lặp lại cơ thể sẽ ngừng hoạt động sản xuất morphin nội sinh mà hoàn toàn phụ thuộc vào chất ma túy từ bên ngoài được đưa vào cơ thể. Vì vậy, khi người nghiện không sử dụng ma túy nữa sẽ gây nên “hội chứng cai nghiện” với các biểu hiện: - Thèm chất ma tuý - Toát mồ hôi - Chảy nước mắt, nước mũi - Đau nhức cơ bắp - Tăng thân nhiệt - Buồn nôn hoặc nôn - Tiêu chảy - Giãn đồng tử. - Nổi da gà hoặc ớn lạnh. - Dị cảm - Ngáp. - Mất ngủ Sau một thời gian dừng dùng ma túy, cơ thể sẽ kích thích sản sinh lại morphin nội sinh, người nghiện sẽ không còn thèm ma túy và không còn các biểu hiện khó chịu này tuy nhiên khi mới dừng dùng ma túy,do “hội chứng cai nghiện” khiến cơ thể người nghiện không chịu nổi, trạng thái bất an, nhu cầu về ma túy sẽ chiến thắng ý chí và nghị lực. Người nghiện mặc dù có khả nǎng phân biệt được hành vi đúng, sai, nhưng họ không còn khả nǎng chỉ huy thân thể nữa. Họ sẵn sàng làm bất cứ điều gì kể cả phạm tội miễn sao có ma túy để thỏa mãn cơn nghiện. Vì vậy, cắt được cơn nghiện là điều kiện giúp người nghiện ma túy dễ dàng từ bỏ “chất độc” này.
Làm sao để cắt được “cơn nghiện” hay “hội chứng cai nghiện”? Hiện nay trên thế giới cũng như ở Việt Nam có các loại thuốc và phương pháp điều trị ma túy phổ biến sau: Thuốc Đông y: Thuốc Đông y có nguồn gốc từ thảo dược, có tính an toàn, không độc, có hiệu lực trong hỗ trợ cắt cơn nghiện ma túy, quá trình cắt cơn êm dịu, thuốc có khả năng bình ổn các triệu chứng của hội chứng cai, như là triệu chứng dị cảm, thèm ma túy... Hiện thuốc Cai Nghiện Bông Sen là bài thuốc cai nghiện ma túy đầu tiên và duy nhất được Bộ y tế cấp phép sản xuất và lưu hành ra cộng đồng toàn Việt Nam và còn được phép lưu hành trên 49 nước trên toàn thế giới bởi cắt cơn nghiện ma túy 100% sau 5 – 7 ngày dùng, cắt cơn êm dịu không phản ứng phụ , tác dụng phụ, điều trị thành công cho hàng ngàn bệnh nhân hết bệnh. “Điều đáng mừng là một liều thuốc cắt cơn nghiện tức khắc trong vòng 8 ngày giá chỉ vài triệu đồng, trong khi điều trị ở nước ngoài không dưới 2.000 USD”, bà Nguyễn Thị Phấn, Giám đốc công ty FATACO nói. Dùng các thuốc hướng tâm thần: Phương pháp này đã được Bộ Y tế Việt Nam ban hành và áp dụng từ năm 19 95 cắt cơn trong vòng 7-10 ngày. Phương pháp này có ưu điểm là đơn giản, rẻ tiền, dễ áp dụng, tuy nhiên nhiều tác dụng phụ, người bệnh vật vã nhiều, các triệu chứng dị cảm, dòi bò và rối loạn tiêu hóa hay gặp. Phương pháp dùng thuốc đối kháng: Phương pháp dùng thuốc đối kháng naltrexone điều trị duy trì hỗ trợ chống tái nghiện các chất dạng thuốc phiện, đã được áp dụng tại một số quốc gia trên thế giới. Phương pháp này có ưu điểm là làm cho bệnh nhân chán chất ma túy nhưng có nhược điểm là lên cơn vật vã, bứt rứt, khó chịu, táo bón, độc với gan và thận, có thể gây sốc thuốc khi bệnh nhân vẫn sử dụng chất ma túy. Hiện nay có 2 biệt dược đã được Bộ Y tế cho phép sử dụng để điều trị duy trì chống tái nghiện các chất dạng thuốc phiện đó là: thuốc danapha - natrex 50 và thuốc albernil. Phương pháp điều trị bằng chất thay thế: Trên thế giới, các chất để điều trị thay thế các chất dạng thuốc phiện như methadone, buprenophine, LAAM... Trong đó methadone là loại thuốc chính được sử dụng trong phương pháp điều trị cai nghiện thay thế các chất dạng thuốc phiện. Phương pháp điện châm: Dùng điện châm, ngày châm nhiều lần tùy thuộc vào trạng thái đói thuốc của bệnh nhân. Phương pháp điện châm điều trị hỗ trợ cai nghiện ma túy đã được Bộ Y tế ban hành vào năm 2003. Liệu pháp tâm lý: Có thể dùng liệu pháp tâm lý đơn thuần hay liệu pháp tâm lý kết hợp với thuốc hướng thần. Ở Nga đó là liệu pháp tâm lý theo học thuyết Paplov đang được áp dụng rất thành công tại Viện hành vi Nga.
| Thuốc Cai Nghiện Bông Sen là đề tài nghiên cứu khoa học cấp Quốc gia, đã được rất nhiều các giáo sư, tiến sĩ đầu ngành nghiên cứu, thử nghiệm trong suốt 18 năm tại khắp các trung tâm y tế, bệnh viện trên cả nước như Trung tâm Chữa bệnh – Giáo dục – LĐXH tỉnh Điện Biên, bệnh viện tâm thần Ban Ngày Mai Hương, bệnh viện tâm thần Tiền Giang, thực hiện cai nghiện thí điểm cho các đối tượng nghiện ma túy tại tỉnh Vĩnh Phúc, bệnh viện tại Campuchia… Kết quả cho thấy các bệnh nhân đều hết hội chứng cai sau liều điều trị, không thấy xuất hiện tác dụng phụ, bệnh nhân không còn cảm giác thèm ma túy, hết bệnh, tỉnh táo hoàn toàn. Sau thời gian nghiên cứu, đề tài đã được Hội đồng KHKT Bộ Y tế nghiệm thu đạt kết quả xuất sắc. Cắt cơn nghiện là trở ngại khó khăn nhất trong cai nghiện ma túy, với sự hỗ trợ của Thuốc Cai Nghiện Bông Sen bệnh nhân sẽ vượt qua trở ngại này để dễ dàng từ bỏ ma túy, làm lại cuộc đời. Để tìm hiểu các vấn đề về ma túy, bạn hãy truy cập trang: Ma túy – Hiểu biết để tránh xa. "Thuốc Cai Nghiện Bông Sen được Bộ Y tế cấp phép lưu hành và bán ở các hiệu thuốc trên toàn quốc. Liên hệ: Công ty CP Đầu Tư Bella - Trung tâm PP Dược phẩm và TBYT Hapulico. |
Nghiện rượu, heroin hay ma túy đá gọi chung là bệnh lý nghiện nhưng phải điều trị theo những cách khác nhau. Phục hồi từ bất kỳ nghiện chất loại nào cũng khó khăn, nhưng với những người nghiện ma túy đá, khó khăn thách thức có thể gấp đôi.
Chương trình điều trị
Có thể điều trị nội trú hoặc ngoại trú bao gồm tư vấn, giải độc và phục hồi. Kết quả điều trị sẽ tốt hơn nếu thực hiện phù hợp với hoàn cảnh của bệnh nhân và thường phối hợp các phương pháp với nhau.
Người nghiện ma túy đá phải đối mặt với hậu quả suy giảm nhận thức và cảm xúc trầm uất trong giai đoạn mới ngưng sử dụng. Trí nhớ , khả năng tập trung và khả năng quyết định bị tổn thương nghiêm trọng, làm cho việc điều trị trở nên nhiều khó khăn hơn, đặc biệt là khó thực hiện các hướng dẫn và kế hoạch điều trị.
Phục hồi từ nghiện ma túy đá mất một thời gian dài, và một số tổn thương não có thể không hồi phục hoàn toàn được. Những cải thiện đáng kể có thể đạt được sau một hoặc hai năm, nhưng để giữ sạch với ma túy đá trong một hoặc hai năm là cả một cuộc đấu tranh quyết liệt với những cơn thèm nhớ ma túy đá cực kỳ mãnh liệt .
Khoảng 45 ngày kể từ sau lần sử dụng ma túy đá cuối cùng , người bệnh rơi vào trạng thái “mất khoái cảm” [anhedonia], tức là mất khả năng cảm nhận bất cứ niềm vui bình thường nào của cuộc sống. Nếu không có sự chuẩn bị tốt , tái sử dụng là điều rất dễ xảy ra.
Phải có những chương trình điều trị chuyên sâu cho những đối tượng nghiện ma túy đá, thường điều trị theo hình thức ngoại trú. Điều trị nên kéo dài ít nhất 3 tháng cho tới khoảng một năm hoặc lâu hơn.
Điều trị chủ yếu là liệu pháp hành vi nhận thức. Mục tiêu không chỉ là ngăn ngừa tái sử dụng , mà còn bao gồm các buổi tập huấn các kỹ năng làm thế nào để tránh sự cám dỗ và kiểm soát cảm giác thèm nhớ ma túy đá, đặc biệt cách đối phó khi gặp phải những tín hiệu gợi nhớ.
Điều trị bao gồm đào tạo kỹ năng sống trong chương trình Matrix. Chương trình điều trị sẽ giúp người nghiện ma túy đá có thể “đứng vững bằng chính đôi chân của mình”, với các lớp học nghề và cơ hội việc làm.
Điều trị nghiện ma túy đá nên bao gồm cả điều trị cả những bệnh liên quan do sử dụng ma túy đá kéo dài [chẳng hạn bệnh về răng hoặc thiếu dinh dưỡng], điều trị nội trú và chuyển các chuyên khoa khác nếu cần.
Một số phương pháp điều trị nghiện ma túy đá đã được chứng minh là có hiệu quả bao gồm:
[1] Liệu pháp nhận thức hành vi [CBT] – Tập huấn cho người nghiện ma túy đá hiểu được tại sao họ sử dụng , những tình huống kích hoạt cảm giác thèm nhớ ma túy đá, làm thế nào để tránh cảm giác thèm nhớ và làm thế nào để đối phó với cơn thèm nhớ. CBT cung cấp kỹ thuật và chiến lược thực hành. CBT phải là một thành phần thiết yếu của một chương trình điều trị cai nghiện ma túy đá toàn diện.
[2] Củng cố tích cực - trị liệu được áp dụng dự phòng để tăng cường phục để đáp ứng mục tiêu điều trị. Phần thưởng cho người nghiện ma túy đá mỗi khi đạt được một thành tích trong quá trình điều trị phục hồi, chẳng hạn như một bữa ăn nhà hàng hoặc vé xem phim. Thành tích có thể là kết quả test nước tiểu âm tính trong thời gian dài. Các phần thưởng tích cực nhỏ được hiển thị để giúp cải thiện lưu giữ, chữa bệnh; Điều này hết sức quan trọng vì KHÔNG có gì dự đoán kết quả tích cực đáng tin cậy hơn sự theo đuổi điều trị lâu dài.
[3] Chương trình12 bước - Nghiên cứu gần đây của California ở người sử dụng ma túy đá cho thấy rằng tham dự cuộc họp 12 bước như Nacotic Anonymous [NA] đã có kết quả điều trị tốt hơn so với những người không tham dự.
[4] Sự tham gia của gia đình - người nghiện ma túy đá theo đuổi điều trị có cơ hội tốt hơn so với những người bỏ điều trị. Nghiên cứu chứng minh rằng sự tham gia của gia đình trong quá trình điều trị kéo dài thời gian điều trị cho người nghiện. Các thành viên gia đình có thể có vai trò đặc biệt giá trị trong thời gian đầu của quá trình phục hồi, khi người nghiện bị suy giảm nhận thức và trạng thái trầm cảm làm cho người nghiện khó tuân thủ điều trị.
[5] Tập huấn - nghiện ma túy đá được tập huấn những kiến thức về ma túy, hiểu được tác dụng của ma túy trên cơ thể và não bộ , đặc điểm của nghiện, tái phát và phục hồi và các tác động sinh lý và tâm thần của cai ma túy đá sẽ có nhiều khả năng ở lại tham gia vào điều trị hơn so với người nghiện không được tập huấn.
[6] Thuốc: Hiện nay, chưa có thuốc đặc hiệu trong điều trị nghiện meth. Tiến bộ trong hóa dược điều trị nghiện ATS đang phát triển, thuốc được thử nghiệm phổ biến nhất là modafinil.
Thuốc điều trị loạn thần là an thần kinh và benzodiazepam [điều trị triệu chứng] đồng thời với điều trị triệu chứng cai [nếu có], quá liều [nếu có] và tích cực ngăn ngừa tái sử dụng.
[7] Tầm quan trọng của việc bỏ rượu và cần sa: Nhiều người thường xuyên sử dụng cần sa và rượu đồng thời với ma túy đá. Trong một nghiên cứu 278 người tuổi từ 16 tuổi trở lên, sử dụng ma túy đá trung bình 13 năm trước khi đưa vào nghiên cứu, Rebecca McKetin, Tiến sĩ, Đại học Quốc gia Australia ở Canberra và CS phát hiện rằng tỷ lệ mắc triệu chứng loạn thần của các đối tượng cao hơn 5,3 lần trong suốt thời gian sử dụng ma túy đá so với thời kỳ kiêng khem, và tỷ lệ tăng gấp đôi hơn nữa khi sử dụng ma túy đá kết hợp thường xuyên với cần sa hoặc rượu. Như vậy, người nghiện ma túy đá trong thời gian phục hồi mà tiếp tục sử dụng rượu sẽ có nhiều khả năng tái phát hơn và điều quan trọng là người nghiện ma túy đá phải điều trị bất kỳ lạm dụng chất khác ngoài ma túy đá.
TS. BS. Trần thị Hồng Thu