- Cây phải được trồng trong quần thể dừa xiêm xanh, không trồng chung với các giống dừa khác, như vậy sẽ bảo đảm được chất lượng của trái ở đời sau.
- Cây mọc thẳng, sẹo lá dày, gốc không phình to, không có đoạn khuyết hoặc vết tích sâu hại trên thân.
- Số trái trên buồng [quày] từ 10 trái trở lên, không có trái điếc, đít trái nhọn hoặc bầu tùy giống [nhọn có núm nông dân gọi là dừa xiêm núm, bầu gọi là dừa xiêm bầu], đây là hai giống dừa được thị trường chấp nhận cao nhất hiện nay.
I.2. Chọn trái
- Trái được thu hoạch để làm giống ít nhất phải được 11 tháng tuổi trở lên, khi thu hoạch không để trái rớt trực tiếp xuống đất vì dễ làm ảnh hưởng đến tỷ lệ nẩy mầm.
- Chọn các trái nặng [khi bỏ xuống nước nổi lên 1/3 trái là được], loại bỏ những trái nhỏ, trái nổi 2/3, trái có sẹo sâu, chuột, bọ xít…
- Sau khi ươm, chọn những trái nảy mầm sớm, không cong queo, khi tách lá có hình dạng giống như đuôi cá, màu xanh đậm, không sâu bệnh nhất là bệnh do nấm [thối đọt]; loại bỏ những cây lá có màu lá không đúng giống [đỏ, vàng], khi tách lá có dạng thẳng đứng, mầm mọc cong queo, có hiện tượng sâu bệnh, nhất là bệnh do nấm và trái nảy mầm quá muộn [03 tháng trở lên]. Khi cây cao khoảng từ 0,4 đến 0,6 mét thì xuất vườn đưa đi trồng.
Hình 2: Cây giống dừa xiêm xanh đủ tiêu chuẩn xuất vườn có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng
II. Kỹ thuật trồng và chăm sóc
II.1. Kỹ thuật trồng
- Chọn đất
Dừa là cây rất dễ trồng, không kén đất, cây có thể sống và cho năng suất tốt trên đất có độ cao cách mặt biển dưới 600 mét; lượng mưa trên 1.200mm, độ ẩm trên 75%. Đất thích hợp nhất là trên đất phù sa, đất cát pha, đất có nhiều hữu cơ và đặc biết đất có hàm lượng kali dồi dào, tầng canh tác dày ít nhất là 0,5 mét.
- Chuẩn bị đất trồng
Đối với đất vườn cũ: Trước khi trồng nên gom lớp đất mặt để vun mô nếu đất thấp thì ta vun cao, nếu liếp cao thì không cần vun cao mà làm sao cho không bị úng trong mùa mưa là đạt, riêng kích cỡ mô chiều rộng đạt từ 1 mét trở lên.
Đối với đất ruộng không chủ động được nguồn nước chuyển qua trồng dừa: Trước khi lên liếp trồng dừa, nên gom lớp đất mặt ruộng dùng để đắp mô trồng với kích thước mô: chiều rộng có đường kính nhỏ nhất 1 mét, chiều cao tùy vào địa hình, độ cao của nơi trồng, sao cho không bị úng trong mùa mưa lụt.
- Mật độ và kích thước hố trồng
Theo các nhà chuyên môn, để trồng dừa xiêm cho năng suất cao nên trồng với mật độ 340 cây/ha, cây cách cây 5m, hàng cách hàng 6m [trồng theo kiểu hình nanh sấu]. Khoảng cách này sẽ giúp tiết kiệm nước tưới, giúp cây hấp thụ ánh sáng hiệu quả, dễ quang hợp, dễ chăm sóc hơn. Kích thước hố trồng 60cm x 60cm x 40cm.
* Bón lót: Sau khi đã chuẩn bị hố trồng xong, bón lót mỗi hố 20 - 30 kg phân chuồng hoai mục + 100g super lân + 200gram kali, trộn đều. Bón hỗn hợp phân này trước khi trồng 15 - 20 ngày, sau đó lấp kín bằng mặt hố trồng.
- Trồng cây
Sau khi đã chuẩn bị xong cây giống và đất trồng, tiến hành trồng cây, đầu tiên đào một hố lớn hơn kích cỡ của trái dừa giống [bầu cây giống]; đặt cây con vào hố và điều chỉnh sao cho thân cây theo phương thẳng đứng, cổ rễ ngang với mặt đất tự nhiên; lấp đất và dùng tay ấn chặt đất xung quanh bầu cây; lấp đất theo hình mâm xôi để tránh cây bị úng khi mưa; nên trồng thẳng hàng để dễ theo dõi và tiện chăm sóc sau này; lưu ý không làm bể bầu, đứt rễ, dập nát cây khi trồng, nếu cây giống cao quá 0.8 mét thì ta nên cắm cọc cột giữ chặt tránh gió làm lung lay gốc ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng phát triển của cây.
Chú ý: Không nên trồng quá sâu vì như thế cây sẽ chậm phát triển, cũng không nên trồng quá cạn, tức là lấp đất không hết bầu thì sau này gốc cây sẽ phình to.
Đối với giống ươm ngoài đất, khi bứng cây lên nên xử lý trái trước khi trồng bằng cách là cắt tất cả rễ cho sát trái, mục đích là kích thích cho cây phát triển bộ rễ mới nhanh hơn, nếu để nguyên không cắt rễ thì phải chờ thời gian cho bộ rễ cũ thối đi, cây mới phát triển bộ rễ mới; thời gian này kéo dài ít nhất 20-30 ngày và nguy hiểm hơn nữa đây là môi trường thuận lợi cho các loại nấm bệnh tấn công rễ non vừa phát triển. Các phần còn lại thì thao tác giống như dừa ươm trong bầu.
II.2. Kỹ thuật chăm sóc
- Thời kỳ kiến thiết cơ bản: [cây từ 1-3 năm tuổi]
Cây con sau khi trồng rất cần nước, nếu giai đoạn này thiếu nước cây sẽ chết. Vì vậy, để giữ đủ ẩm cho cây ta nên dùng rơm, rạ, cỏ khô tủ gốc cây trong mùa nắng; khoảng 2-3 ngày tưới nước 1 lần tùy vào độ ẩm ở gốc cây trồng. Năm đầu tiên nên bón cho cây mỗi gốc 0,5kg phân NPK: 15-15-15 và chia làm 2 lần bón vào đầu và cuối mùa mưa. Cách bón là xới nhẹ quanh gốc và bón rải đều sau đó cào đất lấp phân lại và tưới nước cho tan phân để cây dễ hấp thu. Giai đoạn này cần quan tâm đến bọ cánh cứng [bọ dừa] tấn công đọt non làm cây chậm phát triển, nếu nặng có thể chết cây.
Bắt đầu từ năm thứ 2, hằng năm nên đắp thêm đất vào gốc cây để tạo điều kiện cho rễ phát triển [trên đất ruộng], hoặc bồi bùn mỗi năm 1 lần vào đầu mùa nắng [đất liếp vườn cũ]. Phân bón cũng có thể sử dụng NPK: 15-15-15 nhưng liều lượng mỗi gốc 0,75kg và chia làm 2 lần bón vào đầu và cuối mùa mưa. Năm thứ ba cũng chăm sóc như năm thứ hai nhưng lượng phân bón tăng lên 1kg/gốc. Giai đoạn này nếu cây dừa được chăm sóc tốt, đúng quy trình kỹ thuật thì sau 30-32 tháng cây sẽ cho hoa đầu tiên.
Chú ý: Ở giai đoạn này cần lưu ý kiến vương thường hay tấn công cây làm cho đọt non bị cong queo, nếu chúng tấn công trúng đỉnh sinh trưởng thì cây sẽ chết, những vết đục của kiến vương là nơi tốt nhất để đuông dừa tấn công. Vì vậy, ở giai đoạn này nên chọn những cây ngắn ngày như dưa leo, cà chua, đậu bắp, so đũa… trồng xen vào vườn dừa để lấy ngắn nuôi dài và đặc biệt các cây trồng xen này sẽ là môi trường ngăn chặn sự tấn công của kiến vương và đuông dừa.
- Thời kỳ kinh doanh
Giai đoạn này cây đã cho trái ổn định và bắt đầu đi vào thời kỳ kinh doanh vì thế quá trình chăm sóc cây cần phải tuân thủ đúng quy trình hướng dẫn để cây cho năng suất cao và ổn định.
- Chăm sóc: hàng năm nên bồi bùn cho cây 1 lần vào đầu mùa nắng, hoặc nếu có điều kiện nên bón cho cây từ 30-50 kg phân hữu cơ hoai mục/gốc, tỉa dần cây trồng xen và giữ cỏ dại hợp lý sao cho cây có đầy đủ ánh sáng để quang hợp, tránh việc để cỏ dại cạnh tranh dinh dưỡng với dừa hay dây leo chằng chịt trên cây làm cây giảm quang hợp.
- Bón phân: đối với cây dừa vào thời kỳ kinh doanh cần bón phân với công thức theo tỷ lệ: Urê-Superlân-Cloruakali: 0,8kg-1.5kg-1,5kg/cây/năm và được chia làm 2 lần bón trong năm, đầu và cuối mùa mưa.
Cách bón: Mỗi lần bón đào rảnh 1/2 vòng tròn gốc và cách gốc 1,5-2 mét, sâu 15 - 20cm, rộng 20cm sau đó bón phân vào rảnh đã đào rồi lấp đất lại, cuối cùng tưới nước cho phân tan.
Theo kinh nghiệm đối với cây dừa cũng sử dụng công thức phân trên để bón, nhưng số lần bón khác hơn phương pháp trên là không phải chia ra 2 lần bón trong năm mà nên chia ra làm 6 lần bón trong năm và bón rải đều xung quanh gốc, nhưng trước khi bón nên dùng cào sắt xới nhẹ quanh gốc, cách gốc khoảng 1,5-2 mét, sau đó bón phân lên và tưới nước.
Nếu làm được như thế thì việc tăng công lao động trên một đơn vị diện tích là điều tất nhiên, nhưng ta có thể tiết kiệm được phân bón bị mất đi do trực di, bốc hơi, rửa trôi trong thời gian phân phải nằm chờ rễ hấp thu; đặc biệt hơn nữa, việc chia làm nhiều lần bón như trên sẽ làm cho cây không bị thiếu hụt dinh dưỡng, như vậy cây sẽ sinh trưởng, phát triển và có khả năng cho năng suất quanh năm, có thể hạn chế phần nào dừa teo do thiếu dinh dưỡng.
Chú ý: Trong mùa nắng nên tưới nước đầy đủ cho cây, khoảng 5-7 ngày tưới một lần là tốt nhất và liều lượng phân bón có thể tăng, giảm tùy theo năng suất của cây hàng năm.
Trong giai đoạn cây dừa khoảng 4-6 tuổi, hàng năm nên tổng vệ sinh cây từ 1-2 lần như: dọn dẹp tất cả các bông mo khô, tàu dừa khô dính lù xù trên cây; ngoài ra, dọn dẹp sạch bông mo, tàu dừa khô cũng là một phương pháp phòng ngừa kiến vương tấn công dừa rất hiệu quả, song song đó ngừa luôn cả đuông dừa./.