Thổ dân da đỏ ở đâu

Xuất xứ Đông Nam Á Khi nhà thám hiểm người Tây Ban Nha Christopher Colombus tìm ra châu Mỹ vào năm 1492 lúc vượt Đại Tây Dương để tới phương Đông, nơi có những sản vật quý giá, thuyền của ông đã cập bờ một đảo nhỏ và gặp ở đây những thổ dân bản địa có dáng vẻ hết sức lạ mắt, như da đỏ, tóc đen, người nhỏ bé. Ông cứ ngỡ mình đã tới Ấn Độ nên gọi họ là những người Ấn Độ - Indios [tiếng Anh là Indians]. Trên thực tế, họ không phải là dân của Ấn Độ mà là dân của vùng đất châu Mỹ.

Tuy nhiên, họ cũng đã từng là người Đông Nam Á, vì giỏi đi biển mà vượt đại dương tìm tới được vùng đất mới. Cùng một đoàn thuyền song mỗi nhóm đi một phương tìm hiểu nơi cư trú và hình thành nên nhiều bộ lạc hay dân tộc riêng với làng nước trải khắp châu Mỹ. Mỗi bộ lạc nói một thứ tiếng khác nhau, đến nay đã thống kê được 600 thổ ngữ. Do sự đông đảo người Anh Điêng trong các nhóm dân cư, có rất nhiều sông hồ, đường xá, thị trấn, tỉnh lỵ và 27 bang của Mỹ được đặt tên theo tiếng Anh Điêng.

Hầu như người Anh Điêng nào cũng biết săn bắn, hiểu các đặc tính của đất đá, cây cỏ, thời tiết. Vì yêu mến muôn loài, người ta thường tự xem tổ tiên mình là con cháu, anh em của chim, thú, cá tôm… Tin rằng mọi sinh linh và cả nắng, mưa, gió, bão đều có linh hồn, là thần hay tinh linh của ông cha. Và lễ hội là lúc để mọi người thể hiện các niềm tin tôn giáo ấy qua các bài hát, điệu múa, trò chơi. Đặc biệt còn đẽo các cột tô tem hình người - vật, biểu trưng cho nguồn cội dân tộc và xứ sở.

Những cư dân nông nghiệp tài ba

Không chỉ giỏi săn bắn, các dân tộc ở đây còn giỏi trồng trọt, chăn nuôi và là người đầu tiên của châu Mỹ cũng như thế giới biết trồng ngô, đậu, khoai tây… nuôi gà tây để cải thiện bữa ăn. Họ cũng sáng chế được các loại bếp từ đá nóng, bảo quản thực phẩm bằng cách phơi và hun khói, may mặc trang phục từ da và lông thú như bò và thỏ, trang điểm đầu tóc bằng lông chim sặc sỡ. Dân tộc nào cũng có nhiều kiểu nhà tiện dụng. Thông thường nhất là wigwam làm từ các cây nhỏ uốn cong, đóng xuống mặt đất tạo vòm rồi buộc dây, lợp cỏ hoặc lều teepee bằng da thú quây kín và nhà gạch phơi khô adobe cho kiến trúc vững chãi. Cùng đó là các kiểu nhà wichita, wichkiups, asi, chickee, hogan, igloo, canoe house, pit house, sod house, grass house… tất cả đều từ gỗ đá, rơm rạ, đất cát được nhặt về và xây thủ công. Tô điểm cho những ngôi nhà lớn là những pho tượng tô tem rực rỡ, đứng ở hông nhà, trước cổng và đầu làng. Truyền thống ấy đến nay vẫn được giữ gìn mà khi nhắc đến chỉ có người Anh Điêng mới có.

Nam nữ Anh Điêng còn giỏi giang ở nhiều việc khác như nam nhi vùng đồng bằng rất thạo đi bộ và vác nặng trong khi vùng rừng núi lại tinh thông trên nước, ở phía Bắc biết làm ca nô bằng vỏ cây lướt nhẹ trên mặt hồ và phía Nam làm thuyền độc mộc từ cây đốt lõi. Ai nấy đều dùng thuyền để đi săn và đánh cá, như săn các đàn thú và chim đang uống nước. Phụ nữ cực kỳ đảm việc nhà gồm đan chiếu, rổ, trang phục, tích trữ thức ăn và chăm con. Từ nhỏ, các bé gái rất thích nấu nướng, may vá. Bé nam thì ham bắn cung, leo trèo. Khi đến tuổi trưởng thành, các em đều phải trải qua một số kỳ thi sức mạnh và lòng can đảm, thử tính tự lập, thường sống một mình trong rừng hoặc lang thang một thời gian trước khi ổn định. Mỗi gia đình Anh Điêng thường có ít người song lại rất đông họ hàng, cả làng đều là thân quyến của nhau. Đứng đầu mỗi làng là một tù trưởng, cũng là pháp sư, dược sư, người dẫn dắt tinh thần cộng đồng.

Lối sinh hoạt phong phú

Mỗi năm trong cộng đồng người Anh Điêng có khá nhiều lễ hội, ở đó thường thấy các trò vui, múa hát và kể chuyện hấp dẫn. Phần lớn các tiết mục đều có tính nghi lễ để tôn vinh thần thánh. Thanh niên thường chơi bóng rổ, hai đội đua nhau chuyền tay một quả bóng vào một cái lỗ trên cao, đội nào làm được sẽ thắng. Tương tự, nữ có trò đá bóng quanh một sân dài mà ngày xưa là một nghi lễ bảo vệ đồng cỏ khỏi bão cát. Ngoài ra, còn có các trò vui khác khó có thể tìm thấy nơi nào như trò cọc và vòng, hứng bóng, ném lao, đá gậy, ngéo tay, kéo tai, vật chân…

Hiếm có dân tộc nào lại sáng tạo và bảo tồn được nhiều điệu múa như người Anh Điêng. Với cả thảy hơn trăm điệu múa. Người ta thường nhảy múa để cầu xin thần linh phù hộ. Thợ săn múa hươu hay bò để mong săn bắt được nhiều trong khi nông dân múa điệu cầu mưa mong mưa xuống hay lúa ngô nhiều. Các dược sư múa để chữa bệnh. Các tù trưởng múa để kể về sự tích bộ lạc và cho trẻ khám phá các bí mật của bộ lạc. Cuối lễ hội thường có điệu múa ca ngợi các anh hùng, vẻ đẹp của đất nước với sự tham gia của cả tập thể nam nữ chung vui. Cũng như múa, hát là một phần quan trọng của các nghi lễ, với nhiều làn điệu diễn xướng mà thường thấy là hát kể khan. Trong khi nam múa thì nữ hát để xả đi những gánh nặng cuộc sống. Người ta đệm nhạc bằng rất nhiều nhạc cụ dân tộc như các loại trống, sáo…

Hàng thế kỷ trước khi Christopher Columbus khám phá Châu Mỹ vào năm 1491, thổ dân người da đỏ đã sinh sống trên lục địa này. Trong số đó, bộ tộc Navajo chiếm số lượng lớn với lối sống văn hóa đặc sắc.

Theo các nhà sử học, bộ tộc người da đỏ Navajo đã định cư lâu đời tại Châu Mỹ. Nhưng không phải là cư dân đầu tiên của vùng đất này. Trước đó, nhóm thợ săn Paleo Ấn Độ thời kỳ Băng Hà [12.000 – 6.000 trước Công nguyên] đã lang thang trong khu vực Monument Valley hàng ngàn năm trước.
Tiếp theo là những người thợ săn bắn cổ xưa [6.000 – 1 trước công nguyên]. Mãi đến năm 1581, người Tây Ban Nha đầu tiên mới liên lạc được với người Navajo.

Người da đỏ Navajo đã có một cuộc sống bình yên cho tới khi các cư dân khác xuất hiện, làm xáo trộn toàn bộ cục diện. Năm 1864, bộ tộc Navajo bị buộc phải rời khỏi vùng đất của họ. Bởi sự xung đột với nhóm người định cư di chuyển lên và xung quanh đất đai của họ.

Monument Valley – Ảnh internet

Bộ lạc da đỏ Navajo những năm đầu thế kỷ 20

Tới năm 1923, một chính phủ bộ lạc da đỏ đã ra đời nhằm đáp ứng mong muốn của các công ty dầu mỏ Mỹ cho thuê Navajo để thăm dò. Đồng thời cũng để bảo vệ những cư dân còn lại của bộ tộc người da đỏ. Nhờ vậy, khu bảo tồn vùng đất Navajo đã được lập nên, phát triển thành điểm đến du lịch Mỹhấp dẫn trên thế giới.

Navajo duy trì nếp sinh hoạt, văn hóa người da đỏriêng biệt tới thời hiện đại, trở thành sự tò mò cho cả thế giới. Bài viết sau đây, Du lịch Hoàn Mỹ sẽ chia sẻ kinh nghiệm ghé thăm Navajo cùng các nguyên tắc đặc biệt khi tiếp xúc với bộ tộc người da đỏ hiện nay ở Mỹ.

Có bao nhiêu bộ tộc người da đỏ hiện nay tại Mỹ?

Hiện nay, Bắc Mỹ còn khoảng 40 bộ tộc da đỏ, đông nhất là các bộ tộc da đỏ Navajo, Sioux, Cherokee… Họ thường sinh sống bằng nghề nông, trồng ngô, khoai, đậu hoặc săn bắn  qua ngày. Các bộ tộc da đỏ săn các con bò mộng để làm thịt, lột da chúng để làm đồ dùng cá nhân như quần áo, lều trại.

Vào thế kỷ 15, khi người Anh Điêng đặt chân lên Châu Mỹ thì ở đây đã có 900.000 cư dân da đỏ sinh sống. Chiến tranh các bộ lạc da đỏ đã diễn ra hàng loạt từ thế kỷ 17 tới cuối thế kỷ 19, giữa quân đội Liên bang Mỹ với các bộ lạc bản địa Bắc Mỹ.

Điều này đã dẫn đến một hành động diệt chủng khổng lồ trong lịch sử loài người, khiến số lượng dân tộc da đỏ chỉ còn khoảng 1% dân số thế giới hiện nay.

Người da đỏ Navajo sinh sống ở đâu?

Bộ tộc thổ dân da đỏNavajo không sở hữu bất cứ một vùng đất nào riêng biệt. Họ sống rải rác phía Tây của Bắc Mỹ, từ Arizona, New Mexico tới Utah và đặc biệt khu bảo tồn Navajo. Nơi họ sống là sự hỗn hợp của sa mạc khô cằn với địa hình hiểm trở núi và cao nguyên.

Đời sống Văn hóa – Tinh thần bộ tộc người da đỏ Navajo

Bộ lạ da đỏNavajo tin rằng họ là những người đã đi qua ba thế giới khác nhau trước khi xuất hiện ở trái đất. Bởi vậy, tín ngưỡng của họ vô cùng đặc biệt. Có hơn 50 loại nghi lễ được sử dụng trong văn hóa người da đỏNavajo, một số nghi lễ kéo dài vài giờ cho chín ngày.

Những ngôi nhà ở đây được gọi là Hogan, được xây dựng một cách hài hòa. Hogan được xây dựng bằng vỏ trắng, bào ngư, ngọc lam và obsidian. Chính vì vậy, khi ngôi nhà được ánh bình minh, mặt trời, hoàng hôn và màn đêm chiếu rọi thì rực sáng, nổi bật giữa đất trời.

• Xem thêm: //www.dulichhoanmy.com/tour-du-lich-bo-tay-hoa-ky

Navajo luôn là điểm nhấn hấp dẫn trong hành trình khám phá du lịch Mỹ – Bắc Mỹ. Một số điểm du lịch Hoa Kỳhút khách phải kể tới hẻm núi Chelly, Thung lũng tượng đài Monument, hẻm núi Antelope.

Thung lũng tượng đài Monument [Monument Valley]

Đây là khu vực rộng lớn bao quanh công viên bộ tộc Navajo. Đặc điểm chung của thung lũng tượng đài Monumentlà có một nhóm mô đất sa thạch khổng lồ, nhô lên cao với nhiều hình thù. Mô đất lớn nhất phải cao tới 300 mét tính từ đáy thung lũng.

Hẻm núi Chelly [Canyon de Chelly National Monument]

Hẻm núi Chelly là nơi lưu giữ các dấu vết lịch sử, văn hóa cổ xưa có niên đại từ 350 đến 1300 năm sau Công nguyên của tộc người Navajo. Trong đó, các vách đá của hẻm núi dài 26 dặm, có độ cao từ 30 đến hơn 1.000 feet tạo nên một cảnh quan ngoạn mục cho hàng trăm tàn tích Anasazi hay những ngôi nhà và trang trại hiện đại.

Hẻm núi Chelly – Ảnh internet

Bí ẩn hẻm núi Linh Dương [Antelope Canyon]

Đối với người da đỏNavajo, hẻm núi Antelope là một trong niềm tự hào nhất của họ. Antelope là một trong những sáng tạo kỳ diệu của tạo hóa, được chạm khắc từ sa thạch đỏ. Khi ánh nắng đi xuống từ mép núi tới những góc dốc của tảng đá tạo nên một cảnh tượng sống động trong lòng người xem.

Có lẽ vậy mà hẻm núi Antelope đã xuất hiện trong các tạp chí, bộ phim Hollywood nổi tiếng trên thế giới.

Quốc gia Navajo cung cấp cho du khách tour Mỹnhiều tuyến đường mòn, tuyến đường cô lập và tuyến đường cấm. Những con đường mòn không được nâng cấp, được đánh dấu bằng hang đá để bạn tránh đi nhầm.

Lưu ý mà quốc gia này dành cho bạn là không được phép đi vào những khu vực bảo tồn có biển cấm và khai thác các vật phẩm khảo cổ học mà chưa được sự đồng ý của chính phủ. Đặc biệt, khi đi tour Hoa Kỳ ở Antelope, bạn không được phép đi một mình, bắt buộc phải theo tour của hướng dẫn viên da đỏ bản địa.

Hãy xin phép người dân bản địa khi bạn muốn chụp ảnh họ. Những người Navajo không phải là bảo tàng trưng bày, họ có nền văn hóa người da đỏkhác biệt. Mặc dù họ cảnh giác với du khách nhưng khi họ biết bạn thực sự quan tâm về Navajo thì họ sẽ rất hòa nhã.

Chụp ảnh lưu niệm cùng người da đỏ bản địa tại Antelope phải có sự đồng ý của họ. 

Hướng dẫn viên và khách hàng công ty “Chuyên tour Mỹ” – chụp ảnh lưu niệm cùng người da đỏ Navajo – Ảnh: Du Lịch Hoàn Mỹ

Nếu bạn quyết định thực hiện một chuyến du lịch tới vùng đất này, bạn nên tham khảo thật kỹ các thông tin liên quan về văn hóa, lịch sử bộ tộc người da đỏNavajo… trên website Du lịch Hoàn Mỹ.

Với thế mạnh nhiều năm trong lĩnh vực tổ chức tour du lịch trên toàn thế giới, Du lịch Hoàn Mỹ cam kết đem đến cho bạn những giây phút thú vị và ấn tượng. Để được tư vấn chi tiết, hãy liên hệ ngay với chúng tôi qua số hotline 0838.336.336 [đến 22h hàng ngày]!

Nguồn: Du lịch Hoàn Mỹ