Chấy rận, hay còn gọi là chí rận, là động vật ký sinh rất nhỏ, không cánh sống ký sinh bằng máu của bạn. Chấy rận dễ lây lan trên cơ thể hoặc quần áo và gây viêm da [đỏ, ngứa, sưng] gọi là bệnh chấy rận. Chấy rận được chia làm 3 loại bao gồm:
- Chấy: sống ở da đầu của bạn;
- Rận: loài này thường sống ở trên quần áo, trên giường và sẽ di chuyển lên da của bạn để hút máu; Chúng thường thấy ở những người không thể tắm hoặc giặc đồ thường xuyên;
- Rận mu: thường thấy trên da và lông ở vùng mu. Ngoài ra rận mu cũng có thể được tìm thấy trên lông ngực, lông mày hoặc lông mi.
Những ai thường mắc phải chấy rận [chí rận]?
Chấy rận phổ biến nhất ở trẻ em. Bạn có thể hạn chế khả năng mắc bệnh bằng cách giảm thiểu các yếu tố nguy cơ. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để biết thêm thông tin.
Triệu chứng và dấu hiệu
Những dấu hiệu và triệu chứng của chấy rận [chí rận] là gì?
Các triệu chứng thường biến mất sau vài ngày điều trị. Chúng bao gồm:
- Ngứa dữ dội;
- Cảm giác có con gì bò trên tóc;
- Nổi mẩn đỏ;
- Đau nhức da đầu;
- Chấy rận xuất hiện trên da đầu, cơ thể, quần áo của bạ Con trưởng thành có thể có kích thước của một hạt mè hoặc lớn hơn một chút.
Có thể có các triệu chứng và dấu hiệu khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.
Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?
Thông thường, bạn có thể loại bỏ chấy bằng các bước tự chăm sóc bao gồm sử dụng dầu gội có công dụng đặc biệt để tiêu diệt chấy rận.
Tuy nhiên, hãy đến gặp bác sĩ nếu:
- Dầu gội đặc trị không thể diệt chết chấy, bác sĩ có thể kê toa dầu gội có hiệu lực mạnh hơn;
- Bạn đang mang thai và không sử dụng bất kỳ loại dầu gội chống chấy rận cho đến khi bạn gặp bác sĩ;
- Bạn có các nốt ban bị nhiễm trùng hoặc bị trầy da do gã
Nguyên nhân
Nguyên nhân gây ra bệnh chấy rận [chí rận] là gì?
Bạn có thể bị chí rận nếu tiếp xúc với chúng hoặc trứng của chúng. Trứng chấy sẽ nở trong khoảng hai tuần. Chấy rận thường lây lan qua:
- Tiếp xúc trực tiếp đầu với đầu và cơ thể với cơ thể. Thường xảy ra ở trẻ em hoặc các thành viên trong cùng một gia đình;
- Dùng chung lược, quần áo hoặc mũ với người bị chấy;
- Để quần áo chung với nhau;
- Tiếp xúc qua các nội thất có chấy rận sinh sống như giường ngủ… Chấy rận có thể sống hai ngày bên ngoài cơ thể vật chủ;
- Rận mu lây truyền bằng quan hệ tình dục
Có rất nhiều yếu tố có thể khiến bạn tăng nguy cơ mắc chí rận, bao gồm:
- Học sinh học ở trường có nguy cơ lây nhiễm cao hơn do tiếp xúc trực tiếp với nhiều người;
- Quan hệ tình dục không an toàn thường xuyên;
- Ít vệ sinh thân thể;
- Lâu giặt quần áo;
- Ít vệ sinh phòng ốc, ra trải giườ
Điều trị
Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.
Những phương pháp nào dùng để điều trị bệnh chấy rận [chí rận]?
Bạn có thể diệt chấy bằng cách dùng kem, lotion hoặc dầu gội tẩm thuốc lên vùng bị chấy. Một số loại bao gồm permethrin [Nix ® , Elimite ® ] dùng một lần; pyrethrins [Rin ® , R và C ® , A-200 ® ] dùng trong 7 ngày và lindane [Kwell ® , theo kê toa] dùng trong 7 ngày.
Bạn cũng có thể diệt chấy trên da đầu bằng lược đặc biệt và bắt chấy hoặc trứng còn sót loại bằng ngón tay hoặc nhíp. Kính lúp có thể giúp bạn thấy rõ trứng và chấy. Bạn nên kiểm tra lông mi xem có chấy và trứng chấy hay không.
Đi kèm với việc điều trị bạn nên tự chăm sóc bản thân mình để chấy rận không còn quay trở lại. Hãy đảm bảo trứng chấy đã được loại bỏ hoàn toàn khỏi quần áo, đồ dùng cá nhân, giường và nội thất.
Bạn chỉ nên dùng các loại thuốc diệt chấy khi đã được hướng dẫn đầy đủ. Sử dụng quá liều thuốc có thể khiến bạn nổi mẩn đỏ và ngứa da.
Những kỹ thuật y tế nào dùng để chẩn đoán bệnh chấy rận [chí rận]?
Bác sĩ sẽ xem tiền sử bệnh và làm xét nghiệm, chú ý đặc biệt đến da đầu và dùng kính lúp. Bác sĩ còn có thể dùng phương pháp chiếu sáng đặc biệt gọi là đèn Wood để tìm trứng chấy.
Những việc NÊN làm giúp bạn hạn chế diễn tiến bệnh:
- Báo cho bác sĩ nếu bạn đang mang thai.
- Kiểm tra đầu của tất cả thành viên trong gia đìnhđể ngăn chặn sự lây nhiễm chấ
- Gọi cho bác sĩ nếu triệu chứng không thuyên giảm sau 1 tuầ
- Tránh để dầu gội trị chấy dính vào mắ
- Giữ trẻ tránh xa trường học, nhà trẻ hoặc khu cắm trại cho tới khi bác sĩ cho phé
- Giặt quần áo, giường chiếu, gối, thú nhồi bông và đồ nội thất bằng vải sử dụng khi bị chấy rậ Giặt với nước nóng 55 o C trong 20 phút, sấy khô bằng máy sấy nóng. Lau dọn nhà cửa. Để quần áo không thể giặt vào một túi nhựa đóng kín trong 2 tuần trước khi giặt khô.
- Ngâm lược và bàn chải ít nhất 1 tiếng trong dầu gội trị chấy, thuốc sát trùng, nước nóng hoặc cồn sát trùng vết thươ
- Gọi bác sĩ nếu thành viên trong gia đình hoặc bạn tình có triệu chứng bị chấy hoặc triệu chứng quay trở lại sau khi điều trị.
Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp hỗ trợ điều trị tốt nhất.
Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Nhiễm chấy rận là một trong những bệnh gây ảnh hưởng về mặt sức khỏe như ngứa, loét, nhiễm trùng da đầu,… Bên cạnh đó người nhiễm chấy rận còn hình thành tâm lý tự ti, ngại giao tiếp, và gặp gỡ người khác. Bệnh thường gặp ở đối tượng trẻ em, học sinh nội trú, những người làm công việc tại trung tâm chăm sóc sức khỏe, trường học. Hãy cùng tìm hiểu thông tin về bệnh cũng như cách điều trị và phòng tránh bệnh chấy rận qua bài viết sau của bác sĩ Nguyễn Quang Hiếu.
1. Tổng quan bệnh chấy rận ở da đầu
Chấy rận là loài côn trùng nhỏ bé, không có cánh, thường ký sinh trên cơ thể người hoặc động vật. Chúng hút máu từ cơ thể vật chủ để tồn tại. Ở người, chúng lây lan qua tiếp xúc, qua quần áo, thường sống trong lông tóc và hút máu từ da đầu. Một con rận con trưởng thành có kích thước bằng hạt vừng. Một quả trứng rận thì có kích thước bằng một vảy gàu nhỏ.
Chúng ta cần hiểu rằng, nhiễm chấy rận không phải là dấu hiệu của vệ sinh cá nhân kém hay môi trường sống ô uế. Đồng thời, chấy không mang theo mầm bệnh truyền nhiễm vi khuẩn hay virus.
2. Người bị chấy rận ở da đầu có thể gặp các triệu chứng gì?
Những dấu hiệu và triệu chứng phổ biến của bệnh chấy rận, bao gồm:
- Ngứa. Đây là triệu chứng phổ biến nhất mà người nhiễm chấy hay gặp phải. Người bị nhiễm thường than ngứa ở da đầu, cổ và tai. Điều này xảy ra do phản ứng cơ thể với vết cắn của chấy.
- Nhìn thấy chấy trên da đầu, tóc hoặc quần áo người bệnh. Ta có thể nhìn thấy chấy bằng mắt thường nhưng khó phát hiện vì chúng nhỏ, di chuyển nhanh, và tránh ánh sáng.
- Có cảm giác côn trùng di chuyển trên tóc và da đầu.
- Nhìn thấy trứng chấy tại lông hay trục tóc người bệnh. Trứng rỗng có thể dễ dàng phát hiện hơn, vì chúng có màu nhạt và xa da đầu.
- Vết loét trên da đầu, cổ hoặc vai. Các vết loét này do người bệnh thường xuyên gãi để giảm bớt cảm giác ngứa. Đôi khi, chúng tạo ra ổ nhiễm khuẩn trên da đầu.
2. Tại sao chúng ta lại bị nhiễm chấy rận?
Đối với bất kì ai khi mắc phải chấy rận đều băn khoăn câu hỏi, tại sao tôi lại bị nhiễm?
Các nghiên cứu cho thấy, bệnh chấy rận ở da đầu thường lây lan qua tiếp xúc. Người bị bệnh chấy rận do tiếp xúc với quần áo có chấy rận hoặc trứng chấy rận. Các đường lây truyền chính của bệnh chấy rận như:
2.1 Lây truyền trực tiếp
Tiếp xúc trực tiếp giữa người với người. Đây là hình thức lây truyền phổ biến nhất. Trường hợp này hay gặp ở trẻ em do chơi đùa gần gũi với nhau ở trường hoặc người trong cùng một gia đình.
2.2 Lây truyền gián tiếp
- Dùng chung vật dụng cá nhân như quần áo, băng đô, lược, khăn mặt với người bị chấy rận.
- Do tiếp xúc với chấy rận tại các nơi như giường chiếu, tủ quần áo.
- Vật nuôi trong nhà thì không có vai trò trong việc truyền chấy.
Khi có các biểu hiện nghi ngờ về bệnh chấy rận, người bệnh cần kiểm tra lại các yếu tố lây bệnh để phòng tránh và điều trị tránh ảnh hưởng đến sinh hoạt. Đồng thời đến gặp bác sĩ để được tư vấn và hỗ trợ điều trị.
4. Đối tượng nguy cơ bệnh chấy rận
Nhiễm chấy rận có thể gặp ở các mọi đối tượng và mọi lứa tuổi. Tuy nhiên các đối tượng có nguy cơ cao mắc chấy rận như:
- Học sinh mầm non và tiểu học. Các em có xu hướng tiếp xúc và chơi gần nhau, có nguy cơ cao nhất.
- Các thành viên trong gia đình của trẻ em trong độ tuổi đến trường.
- Những người làm việc trong trung tâm chăm sóc ban ngày, trường mầm non hoặc tiểu học.
5. Phòng ngừa bệnh chấy rận như thế nào?
Ngăn chặn sự lây lan của chấy rận ở trẻ em tại các cơ sở chăm sóc trẻ em và trường học là một điều cần thiết. Để có thể giúp ngăn chặn sự lây nhiễm chấy rận, bạn có thể hướng dẫn con bạn:
- Treo quần áo trên một cái móc riêng.
- Tránh dùng chung các đồ dùng cá nhân như: lược, bàn chải, mũ và khăn quàng cổ, băng đô, tai nghe, cột tóc.
- Không nằm trên giường, nệm hoặc gối, mền đã tiếp xúc với người bị nhiễm chấy.
- Giữ gìn vệ sinh cá nhân thường xuyên.
6. Chẩn đoán bệnh chấy rận
Bạn có thể được chẩn đoán nhiễm chấy bằng cách:
- Kiểm tra tóc, sát da đầu, xem có chấy không.
- Kiểm tra có trứng chấy ở tóc.
- Chải bằng một chiếc lược có răng mịn xuyên qua tóc, bắt đầu từ da đầu, để bắt chấy và trứng.
Lưu ý rằng khi tìm thấy trứng, nên xác định xem trứng còn hoạt động hay không [trứng chắc] nếu trứng đã bị phá hủy [trứng lép], có thể sẽ không cần điều trị.
Bạn có thể dễ dàng phân biệt giữa trứng và gàu hoặc các mảnh vụn khác trên tóc. Hầu hết các mảnh vụn có thể được loại bỏ dễ dàng, khi sờ hoặc chải tóc. Riêng trứng thì bám chặt vào tóc của bạn.
Nếu một người trong gia đình bạn có chúng, những người khác cũng có thể đang mắc chấy rận. Cần kiểm tra tất cả mọi người trong gia đình để tìm dấu hiệu của chấy mỗi vài ngày.
7. Các biện pháp điều trị bệnh chấy rận
Hiện nay có rất nhiều loại thuốc điều trị bệnh chấy rận. Tùy từng trường hợp và tình trạng người bệnh, bác sĩ điều trị sẽ tìm các loại thuốc thích hợp và phù hợp để điều trị đạt kết quả cho người bệnh.
Có một số phương pháp điều trị chấy có sẵn. Hầu hết các phương pháp điều trị sẽ cần phải được sử dụng hai lần. Điều trị thứ hai, sau một tuần đến 9 ngày, sẽ giết chết bất kỳ trứng mới nở.
Một số phương pháp điều trị phổ biến cho chấy rận ở da đầu bao gồm:
7.1 Sử dụng thuốc
Điều trị chấy không kê đơn [OTC]
Hai loại hóa chất thường được sử dụng trong điều trị chấy OTC.
- Pyrethrin, được phê duyệt để sử dụng cho những trẻ từ 2 tuổi trở lên.
- Permethrin [Nix], được phê duyệt để sử dụng cho những trẻ từ 2 tháng tuổi trở lên.
Nếu điều trị OTC thất bại, bác sĩ có thể cho bạn điều trị theo toa, với các hóa chất khác.
Khi sử dụng thuốc điều trị, người bệnh cần chú ý liều lượng và hướng dẫn sử dụng. Cần sử dụng đúng liều lượng và hướng dẫn, nếu xuất hiện tác dụng phụ cần đi khám chuyên khoa và đổi thuốc khác phù hợp.
7.2 Điều trị thay thế
Nếu bạn không muốn sử dụng thuốc, hãy dùng chiếc lược có răng hoặc lược chải bọ chét [được bán trong các cửa hàng vật nuôi] để loại bỏ chấy. Có thể thoa dầu lên tóc trước khi chải. Điều này sẽ giúp chấy và trứng dính vào lược, và loại bỏ chúng dễ dàng hơn.
Bắt đầu chải ở da đầu và liên tục cho đến hết đuôi tóc. Hãy làm điều này đều đặn sau mỗi 2 đến 3 ngày cho đến khi bạn không còn dấu hiệu của chấy hay trứng.
7.3 Dọn dẹp nhà của bạn
Chấy rận có thể sống sót trên các vật dụng, đồ dùng cá nhân trong một đến vài ngày. Các phương pháp sau đây có thể được sử dụng để diệt chấy:
- Giặt quần áo và khăn trải giường trong nước nóng – 130°F [54°C] trở lên – và sấy khô ở nhiệt độ cao.
- Ngâm bàn chải tóc, lược, băng đô và các phụ kiện tóc khác trong nước nóng [54°C] 5 đến 10 phút.
- Vệ sinh nhà cửa, hút bụi, làm sạch các bề mặt tiếp xúc.
Bạn có thể thoát khỏi nỗi ám ánh chấy rận nếu có phương pháp điều trị thích hợp. Tuy nhiên, sau khi điều trị khỏi, bạn vẫn có nguy cơ tái nhiễm. Hãy giảm nguy cơ đó bằng cách dọn dẹp nhà cửa đúng cách và tránh tiếp xúc trực tiếp với những người có chấy trên đầu cho đến khi họ được điều trị xong. Đồng thời hạn chế dùng chung vật dụng vệ sinh cá nhân với người khác để giảm nguy cơ bị chấy.