Là quá trình phá hủy đá và khoáng vật, nhưng chủ yếu làm biến đổi thành phần, tính chất hóa học của đá và khoáng vật.
Là sự phá hủy đá và các khoáng vật dưới tác động của sinh vật [vi khuẩn, nấm, rễ cây...].
Đặc điểm
Không làm biến đổi về màu sắc, thành phần khoáng vật, hóa học.
Biến đổi thành phần, tính chất hóa học của đá và khoáng vật.
Đá, khoáng vật bị phá hủy về mặt cơ giới và hóa học.
Tác nhân
- Chủ yếu do sự thay đổi nhiệt độ, sự đóng băng của nước, sự kết tinh của các chất muối.
- Tác động ma sát, va đập của gió, sóng, nước chảy, hoạt động sản xuất của con người.
Nước và các hợp chất hòa tan trong nước, khí cacbonic, ôxi và axit hữu cơ của sinh vật thông qua các phản ứng hóa học.
Tác động của sinh vật [vi khuẩn, nấm, rễ cây...].
Kết quả
Đá bị rạn nứt, vỡ thành những tảng và mảnh vụn.
Tạo thành các dạng địa hình cacxtơ.
- Sản phẩm phong hóa một phần bị nước hoặc gió cuốn đi.
- Phần còn lại phủ trên bề mặt đá gốc tạo thành lớp vỏ phong hóa, tạo thành vật liệu cho quá trình vận chuyển và bồi tụ.
Bề mặt Trái Đất – nơi chúng ta đang sinh sống luôn luôn chịu tác động lớn của nội lực và ngoại lực. Yếu tố dẫn đến sự thay đổi đó chính là quá trình phong hóa. Vậy quá trình phong hóa là gì, có mấy loại quá trình phong hóa? Hãy cùng chúng tôi giải đáp chi tiết ở bài viết dưới đây nhé.
1. Giải đáp quá trình phong hóa là gì?
Quá trình phong hóa là gì là nỗi băn khoăn, tò mò của rất nhiều người. Nếu như bạn học kỹ môn Địa lý cấp trung học thì sẽ hiểu rõ về kiến thức này. Quá trình phong hóa là quá trình mà dưới tác động của các nhân tố bên ngoài môi trường như nước, nhiệt độ, các hoạt động của vi sinh vật,… khiến cho trạng thái hóa học và vật lý của đá cũng như những khoáng vật bên trên bề mặt Trái Đất bị biến đổi.
Quá trình phong hóa xảy ra mạnh nhất ở các vùng nhiệt đới, những nơi có điều kiện nhiệt ẩm. Kết quả tất yếu của quá trình phong hóa chính là làm cho đá và những khoáng chất bị phá vỡ thành nhiều mảnh vụn và có sự di chuyển khiến cho trạng thái tồn tại cũng như các thành phần hóa học bị biến đổi hoàn toàn. Cuối cùng, sản phẩm sau quá trình phong hóa chính là những vật thể vụn và xốp [vật liệu cơ bản để tạo nên đất].
\>>>Xem thêm bài viết: Xói mòn đất là gì? của ACC GROUP
2. Các quá trình phong hóa hiện nay
Bên cạnh câu hỏi quá trình phong hóa là gì thì quá trình phong hóa được chia thành mấy loại cũng nhận được sự quan tâm của rất nhiều người. Các quá trình phong hóa bao gồm 3 loại: phong hóa lí học, phong hóa hóa học và phong hóa sinh học.
Phong hóa lí học
Phong hóa lí học chính là quá trình phá hủy hoàn toàn các loại đất đá để tạo thành những khối vụn có các kích thước to, nhỏ khác nhau. Tuy nhiên, quá trình phong hóa lí học sẽ không làm thay đổi các thành phần khoáng hóa, màu sắc của đất đá.
Quá trình phong hóa lý học xảy ra là do những sự thay đổi của nhiệt độ thời tiết, do nước đóng băng hoặc do con người tác động vào. Kết quả của phong hóa lí học chính là diện tích tiếp xúc bề mặt của đá tăng lên làm cho quá trình phong hóa hóa học diễn ra nhanh hơn nhờ sự tác động của các yếu tố hóa học.
Phong hóa hóa học
Phong hóa hóa học là quá trình tác động làm cho đá và các khoáng vật bị phá hủy. Quá trình phong hóa hóa học sẽ làm biến đổi các thành phần cũng như tính chất hóa của các loại đá và khoáng vật đó.
Quá trình phong hóa hóa học xảy ra là do sự tác động của nước, các chất khí cũng như một số khoáng chất có thể hòa tan được trong nước. Các khu vực mà xảy ra quá trình phong hóa hóa học nhiều nhất là ở khu vực có khí hậu xích đạo, gió mùa ẩm và khu vực miền đá vôi có dạng địa hình cácxtơ.
Các quá trình phong hóa hóa học xảy ra bao gồm:
- Quá trình hydrat [hay còn gọi là quá trình ngậm nước]: Hydrat hóa sẽ làm cho khoáng thể bị giảm độ cứng và thể tích tăng khiến cho đá bị vỡ vụn và hòa tan
- Quá trình oxy hóa: Với các khoáng chất có chứa các ion có giá trị thấp như Fe2+ , Mn2+ và bị quá trình oxy hóa thành giá trị cao hơn. Từ đó, các khoáng chất sẽ bị phá hủy và các thành phần cũng bị thay đổi.
- Quá trình thủy phân: Thành phần nước sẽ bị phân ly thành H+ + OH– và có thể thay thế các cation trong cấu trúc khoáng.
Phong hóa sinh học
Phong hóa sinh học là quá trình dựa vào sự tác động của sinh vật như vi khuẩn, rễ cây, nấm,… khiến cho đá và các khoáng vật bị phá hủy. Kết quả của quá trình phong hóa sinh học đó chính là đá bị phá hủy về mặt hóa học và cơ học. Tác nhân gây ra quá trình phong hóa sinh học đó là các rễ cây có sự tăng trưởng và phát triển mạnh và sự bài tiết của các chất.
3. So sánh 3 quá trình phong hóa
Nội dung so sánh Phong hóa lí học Phong hóa hóa học Phong hóa sinh học Định nghĩa Phá hủy đá và những khoáng vật thành các khối vụn có với các kích thước to nhỏ khác nhau Phá hủy đá và các khoáng vật, nhưng chủ yếu là làm biến đổi tính chất hóa học và thành phần. Phá hủy đá và các khoáng vật dưới sự tác động của sinh vật như rễ cây, vi khuẩn,… Đặc điểm Không hề làm thay đổi về màu sắc cũng như thành phần của đá và khoáng vật Làm biến đổi thành phần và tính chất của đá và khoáng vật Làm biến đổi về mặt hóa học và cơ giới của đá và khoáng vật Nguyên nhân tác động
- Nhiệt độ thay đổi
- Đóng băng và băng tan
- Sự va đập của sóng nước, gió
- Sự tác động của con người
- Tác động ma sát
- Các hợp chất bị hòa tan trong nước
- Thông qua các phản ảnh của sinh học khiến cho axit hữu cơ tác động gây nên sự biến đổi
- Khí oxi, cacbonic Tác động của vi sinh vật như nấm, rễ cây,… Hệ quả Đá bị phá hủy, vỡ thành những mảnh vụn Tạo nên những loại địa hình caxtơ
- Một phần sản phẩm của quá trình phong hóa sẽ bị nước và gió cuốn đi
- Phần còn lại sẽ phủ trên bề mặt đá gốc tạo nên một lớp vỏ phong hóa
4. Mối quan hệ giữa ba quá trình phong hóa có liên quan mật thiết không?
Khi giải đáp được quá trình phong hóa là gì và đặt bàn cân so sánh ba quá trình phong hóa, chúng ta sẽ bàn luận về những tác nhân gây nên và kết quả đối với các loại đá và khoáng vật. Từ đó, chúng ta có thể thấy được rằng mối quan hệ giữa ba quá trình phong hóa không hề diễn ra độc lập mà có sự tác động qua lại. Thậm chí, cả ba quá trình phong hóa còn ảnh hưởng lẫn nhau và đôi lúc sẽ xảy ra trong cùng một khu vực.
\>>>Xem thêm bài viết: Nguyên nhân gây xói mòn của ACC GROUP
Dựa vào các yếu tố khác nhau mà quá trình phong hóa này hay quá trình phong hóa kia chiếm ưu thế. Nhưng nhìn chung cả ba quá trình phong hóa đều có tác động qua lại lẫn nhau và có sự tương quan mật thiết với nhau để cùng phát triển. Ngày nay, quá trình phong hóa ở Việt Nam xảy ra triệt để và mạnh mẽ vì nước ta nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới ẩm, trong đó phong hóa hóa học chiếm ưu thế hơn cả.
Sau khi tham khảo những kiến thức chia sẻ trên thì các bạn có thể trả lời được câu hỏi “quá trình phong hóa không bao gồm:”
- Phong hóa toán học
- Phong hóa lí học
- Phong hóa hóa học
- Phong hóa sinh học
Hi vọng, tất tần tật các kiến thức mà chúng tôi chia sẻ đã giúp bạn giải đáp được câu hỏi quá trình phong hóa là gì, các quá trình phong hóa bao gồm những gì. Mong rằng, những kiến thức mang lại sẽ giúp bạn cảm thấy thích thú hơn với môn Địa lý.