So Sánh So sánh

So sánh Chăm Bà La môn và Chăm Bà Ni

Mục lụcA MỞ ĐẦUB NỘI DUNGChương I : Khái quát về Chăm bà Ni ở Việt Nam1. Lịch sử hình thành2. Văn hóa tính ngưỡng của người Chăm Bà Ni – những yếu tố bản địaChương II: Đặc trưng về tục cưới hỏi Chăm Bà Ni1. Quan niệm về hôn nhan gia đình của Chăm Bà Ni2. Giai đoạn tìm hiểu trước hôn nhân3. Những nghi lễ cưới hỏi chính4. Hoạt động sau khi cưới5. Sự bãi hôn và đính hôn6. So sánh với tục cưới hỏi của Chăm Islam và chăm Bà La MônChương III: Những biến đổi trong hôn nhân của người Chăm Bà Ni ngày nay1. Y phục cưới2. Món ăn trong lễ cưới3. Thay đổi về nhận thức, hủ tục lạc hậu trong hôn nhânC KẾT LUẬNA MỞ ĐẦUTừ xưa đến nay, tình yêu và hôn nhân luôn là vấn đề quan trọng và thiết thực trong cuộc sống. Nam và nữ qua quá trình tự do tìm hiểu lâu dài sẽ đi đến một quyết định lớn là tổ chức hôn lể, cưới hỏi. Nam và nữ đều được tự do trong tình yêu, tự nguyện và bình đẳng trong hôn nhân. Người Chăm là bộ phận duy nhất ở Việt Nam theo tín ngưỡng Hồi giáo, văn hóa Chăm đã mang nhiều nét đặc sắc lại them sự đa dạng trong tín ngưỡng Hồi giáo đã làm cho tọc người này có nhiều đặc biệt nhất là trong tục cưới hỏi. Từ việc giáo lý Hồi giáo luôn dành ưu thế tuyệt đối cho đàn ông trong hôn nhân thì vào người Chăm Bani, việc coi trọng đàn ông đã bị biến thể theo chế độ mẫu hệ vốn tồn tại ở Việt Nam. Nữ thường là người phải ở lại chăm lo cho nhà chồng nhưng đến với Chăm BaNi ta sẽ thấy được nét khác biệt về tục lệ này, chú rể sẽ đến nhà cô dâu thong qua lễ rước rễ và người sẽ không quan hệ trong 3 ngày. Những tục lệ khác biệt này đã làm cho tục lệ cưới hỏi Chăm BaNi trở thành chút đặc trưng. Trong nghi lễ cưới hỏi của Chăm BaNi cũng có rất nhiều điều thú vị, đã 1 Phần bị “bản địa hóa” so với hồi giáo Thế giới. Để hiểu rõ nghi lễ cưới hỏi của người Chăm BaNi và sự khác biệt của tục cưới hỏi này với Chăm Islam và Chăm Balamon như thế nào thì sau đây nhóm 4 sẽ trình bày đôi nét.B NỘI DUNGChương I. Khái quát về Chăm Bà Ni ở Việt NamĐồng bào Chăm, còn gọi là người Chàm, là một trong số 54 dân tộc trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam; là một dân tộc có truyền thống lịch sử, văn hóa lâu đời, rất đa dạng và phong phú. Một trong những cái đa dạng và phong phú của nền văn hóa ấy là người Chăm, một dân tộc có chữ viết sớm nhất ở nước ta; truyền thống văn hóa ấy đã góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn hóa, đậm đà bản sắc dân tộc của nền văn hóa Việt Nam. Bản sắc và truyền thống của văn hóa Chămpa biểu hiện đặc trưng cho lĩnh vực tín ngưỡng – tôn giáo, thông qua các sinh hoạt mang tính phong tục, lễ hội truyền thống và tín ngưỡng cổ của cộng đồng dân tộc nàyNgười Chăm là dân tộc duy nhất ở Việt Nam theo Hồi giáo. Hồi giáo thế giới có những luật lệ khắt khe nhưng khi du nhập vào cộng đồng người Chăm nó đã bị biến đổi rất nhiều và mang đậm tính nhân văn tộc người bởi sức sống mãnh liệt của truyền thống văn hóa bản địa. Đó chính là đặc trưng văn hóa Chăm – Nền văn hóa gắn liền và bị chi phối một cách mạnh mẽ bởi sự đan xen và dung hòa của tín ngưỡng và tôn giáo.1 Lịch sử hình thànhSau khi nhà nước Chiêm Thành suy vong số đông dân Chiêm Thành lưu tán sang Campuchia bằng 3 con đường lưu trú chính là vượt Trường Sơn sang Stung-cheng ; theo đường bộ vào phía Nam rồi ngược sông Mê-Kông sang Công-pông-chàm , theo đường biển xuống phía Nam vòng qua mũi Cà Mau sang Rê-an, Căm-pốt . Tại Campuchia người Chăm tiếp xúc với người Mã Lai theo Hồi giáo nên dần cải đạo Bàlamôm để theo Hồi giáo . Sau đó trở về quê hương vận động bà con bỏ đạo Bàlamôm để theo Hồi giáo nhưng vì người Chăm theo chế độ mẫu hệ với tôn giáo chính là Bàlamôm nên việc vận động không mấy kết quả .Theo ghi chép của Tống sử, từ thế kỷ 10 đạo Hồi đã được truyền vào Chăm Pa, tuy nhiên từ thế kỷ 10 đến thế kỷ 15 đạo Hồi vẫn chưa phải là tôn giáo chính thống, từ sau khi Chăm Pa suy vong, nhiều người Chăm bỏ tôn giáo truyền thống là đạo Bà La Môn để theo Hồi giáo, từ đó Hồi giáo có chỗ đứng đáng kể trong cộng đồng người Chăm và chính từ thời điểm này, sự giao hòa giữa đạo Hồi và đạo Bà La Môn đã hình thành ra một tôn giáo mới của người Chăm, đó là đạo Bani [đạo Bà Ni]Do vị trí địa lý , hoàn cảnh truyền đạo , do điều kiện sống và mức độ giao lưu với bên ngoài , nhất là với thế giới Hồi giáo đã hình thành hai khối người Chăm theo Hồi giáo ở Việt Nam: - Hồi giáo miền Trung Việt Nam gọi là Hồi giáo Chăm Bani. Đây là nhóm Hồi giáo không chính thống vì đã pha lẫn với yếu tố sinh hoạt và tôn giáo bản địa. Các lễ thức được tiếp biến cho phù hợp với chế độ gia đình mẫu hệ và các lễ liên quan đến chu kỳ đời sống của con người và các lễ thức nông nghiệp, không có liên hệ với Hồi giáo thế giới. Có thể nói rằng, Hồi giáo Bàni ở Việt Nam là tôn giáo đặc trưng chỉ có ở Việt Nam, nó gắn chặt với dân tộc Chăm, là một phần tạo nên bản sắc văn hoá tôn giáo của người Chăm, mặt khác chính bản sắc văn hoá của người Chăm đã có tác động làm "mềm hoá" tính cứng nhắc của Hồi giáo, làm cho hệ phái Hồi giáo ở Việt Nam phong phú và đa dạng.- Hồi giáo ở miền Nam Việt Nam là Hồi giáo Chăm Islam, theo Hồi giáo chính thống, thuộc hệ phái Safi'i dòng Sunni, không bị pha trộn với phong tục, tập quán, tín ngưỡng cũ và thường xuyên liên hệ với thế giới Hồi giáo Campuchia và Malaysia.Địa bàn sinh sống chủ yếu của người Chăm Bà Ni là khu vực duyên hải Nam Trung Bộ, tập trung đông nhất ở 2 tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận.2. Văn hóa tính ngưỡng của người Chăm Bà Ni – những yếu tố bản địaNgười Chăm theo Hồi giáo ở Ninh Thuận và Bình Thuận là những người “Hồi sớm”, tức là đến sớm mà không sâu, căn bản vẫn là Chăm, lưu giữ và pha trộn nhiều tập tục Hindu trong tín ngưỡng và cấm kị Hồi giáo. Họ không theo đầy đủ, không đúng quy tắc và không liên hệ gì với thế giới Hồi giáo cũng như với những đồng đạo của mình ở miền Nam. Họ không biết giáo lý Hồi giáo, không biết chữ Arab, không thông hiểu kinh Coran [chỉ một vài người đứng đầu có thể đọc được kinh Coran bằng tiếng Arab nhưng không phải tiếng Arab hiện đại].Cộng đồng người Chăm ở miền Trung hình thành hai thực thể khác nhau, sống bên cạnh nhau. Người Chăm theo tôn giáo truyền thống [Hindu giáo] tự gọi mình là Chăm Bàlamôn hay chăm Jat [tiếng Phạn Jati = gốc, nguồn gốc], còn người Chăm theo Hồi giáo tự gọi mình là Chăm Bàni [tiếng Arab thì Beni = con, tức là con cháu của thánh Allah] và gọi người Chăm Jat là Chăm Kaphir “vô đạo”… Mỗi nhóm theo những phong tục, tập quán, quy tắc khác nhau… Tuy nhiên, họ không có thái độ kỳ thị nhau, cùng tổ chức và tham dự lễ hội cổ truyền: lễ Kate, Chabun và các nghi lễ truyền thống khác.Lễ trưởng thành của phụ nữ Chăm Bà Ni – Một nghi lễ thể hiện sự dung hợp của người Chăm Bà Ni với văn hóa Chăm bản địaKhác với người Chăm Islam ở Nam Bộ, người Chăm Bàni ở Ninh Thuận và Bình Thuận tin vào Allah như một đấng tối cao nhưng không phải là duy nhất. Họ vẫn tôn thờ các vị thần trong tín ngưỡng truyền thống như Thần Mưa, Thần Núi, Thần biển Họ vẫn thực hiện các nghi lễ nông nghiệp theo tín ngưỡng dân gian như lễ cầu xin thần Mẹ Xứ Sở [Rija Nưgar], lễ cầu mưa [Yor Yang], lễ cầu thần Sóng Biển [Plao Pasah], lễ chặn dầu nguồn [Kap Hlâu Krong] Người Chăm Bàni cầu nguyện 3 lần/ ngày; không nhịn ăn ban ngày vào tháng Ramưwan mà chỉ có giáo sĩ nhịn ăn ba ngày đầu tháng mà thôi. Họ cũng không hành hương tới thánh địa La Mecque. Tính bản địa trong Hồi giáo của người Chăm ở nước ta được xuất phát và gìn giữ bởi nền tảng văn hoá truyền thống Chămpa cổ.Chương II. Đặc trưng về tục cưới hỏi của người Chăm Bà NiVới người Chăm Bà Ni những yếu tố văn hóa bản địa có ảnh hưởng rõ nét đến các phong tục. Lễ nghi, tính ngưỡng của họ trong đó tục cưới hỏi là một ví dụ điển hình cho sự dung hợp giữa yếu tố văn hóa Hồi giáo bị biến thể và văn hóa bản địa ở nơi đây1 Quan niệm về hôn nhân gia đình của người Chăm Bà NiQui định của luật và giáo lý Hồi giáo buộc tín đồ Hồi giáo chung sống với nhau phải thông qua lễ cưới hỏi, cho nên người Chăm hồi giáo nào chung sống không thông qua lễ cưới hỏi thì họ gọi là “dì nà” là điều không tốt. Từ quan niệm giáo lý hôn nhân đóng một vai trò khá quan trọng trong đời sống người Chăm Hồi giáo, và có thể nói đó là tiêu chuẩn đầu tiên để làm thước đo chuẩn mực của một người hồi giáo.Người Chăm Hồi giáo Bà Ni coi sự độc thân là một tội lỗi, nên trong gia đình thường gả con sớm.Quan hệ nam nữ trước hôn nhân của người hồi giáo Bà Ni được quan niệm giống như của những người theo đạo Bà La Môn. Nghĩa là bước đầu của lễ thành hôn là một giai đoạn khó khăn, người ta thường dùng một danh từ có nhiều nghĩa đó là danh từ “pa luak pa noih” [dạm hỏi] để chỉ: thầm kín, cần nhiều tài khôn khéo, xã giao, hùng biện [dạm hỏi].Cũng như người Chăm Bà La Môn, người Chăm Hồi Giáo Bà Ni quan niệm người con gái thuộc nội tộc, con gái là nội tướng, có bổn phận nội trợ, quản lý tài sản, phụng dưỡng cha mẹ, chăm sóc chồng con, thờ cúng tổ tiên v.v Người con gái ngoài bổn phận làm mẹ, làm vợ còn cả tứ đức: Công, dung, ngôn, hạnh và rất hiếu khách. Quan niệm của người Chăm Hồi giáo Bà Ni cũng giống như người Chăm Bà La Môn.2 Giai đoạn tìm hiểu trước hôn nhânKhi con gái trưởng thành, cha mẹ lo tìm kiếm trong làng hay vùng lân cận có chàng trai nào xứng đáng với con mình chủ động tính toán việc chồng con cho con mình bằng cách nhờ người mai mối [Ôn Binhuk] Qua dò la tìm hiểu nếu cha mẹ đằng trai đồng ý thì định ngày cho phép bên gái cử một số đại diện lại gia đình bên trai để làm lể hỏi. Cũng như lễ dạm hỏi của người Chăm Bà La Môn giai đoạn dạm hỏi với mọi việc luôn diễn ra về đêm trong âm thầm. Khi có kết quả tốt mới tiến hành vào ban ngày bằng lễ hỏi.- Trước khi cưới+ Trường hợp cô nàng không thích anh chàng, anh chàng lại mê cô nàng, sự quyết định do cha mẹ đằng gái. Trường hợp trên có 2 cách giải quyết thường thấy• Cha mẹ đằng gái không đồng ý, hôn nhân sẽ không thành• Cha mẹ đằng gái đồng ý, hôn nhân có thể thành vì theo phong tục của người Chăm Bà Ni cha mẹ đặt đâu con người đó• Nếu không thuyết phục được con gái thường xảy ra trường hợp ép duyên con gái+ Trường hợp 2 người xa lạ không hề yêu nhau. Hai bên cha mẹ tự kén chọn, lứa tuổi cùng tốt môn đăng hộ đối, xứng đôi. Tiến hành công việc cậy người làm mai mối dạm hỏi. Trong trường hợp nàu, duyên nợ hoàn toàn do cha mẹ đặt+ Trường hợp con trai để ý người con gái nhưng cha mẹ người con gái khước từ, cha mẹ người con tán đồng, hôn nhân có thể thành dưới hình thức không có đám linh đình mà theo hình thức tự ý, tức đi lén [ gọi là “Nao Klek” ] sau ít lâu, chờ thời gian thuận tiện, cha mẹ đằng gái nhờ người có uy tín dẫn 2 vợ chồng qua bên nhà trai.+Trường hợp 2 bên cha mẹ đều không tán thành hôn nhân, có thể đôi trai gái sẽ thoát ly gia đình để tự lập, nhưng thực ra trường hợp này rất hiếm có trong người Chăm Bà Ni.Đối với người Chăm, tuy rằng con trai được con gái cưới về nhà ở rể nhưng người chủ động tìm kiếm và tán tỉnh phải là người con trai, cho đến khi nào hai người yêu nhau, hiểu và hợp nhau rồi đi đến quyết định lấy nhau thì khi ấy, người con gái mới thực hiện những tập tục cưới hỏi theo truyền thống.Tóm lại: người Chăm Bà Ni trước khi tổ chức lễ hỏi hay lễ cưới phải có giai đoạn quá trình tìm hiểu, để biết được thái độ của đôi trai gái, cũng như cha mẹ 2 bên để có hình thức lễ hỏi và lễ cưới phù hợp3. Những nghi lễ cưới hỏi chínhLễ Pa luak Pa Nôih [Dạm hỏi]Cũng giống như người Chăm Bà La Môn, đây là giai đoạn hoạt động khó khăn nhất của gia đình nhà gái. Mọi việc được tiến hành âm thầm bí mật, càng kín đáo càng tốt. Vì e rằng câu chuyện mai mối không thành gây ảnh hưởng rất lớn đối với gia đình và thân phận cuộc đời của người con gái. Quan niệm về phương diện gia đình, về phương diện thân phận người con gái, về giai cấp và kể cả đức tính cần có của người Chăm Hồi giáo Bà Ni cùng giống như quan niệm của người Chăm Bà La Môn mà chúng tôi đã trình bày ở phần trên.Khi con gái trưởng thành, cha mẹ lo tìm kiếm trong làng hay vùng lân cận có chàng trai nào xứng đáng với con mình, chủ động tính toán việc chồng cho con mình bằng cách nhờ ông mai mối [ôn binhuk] qua dò la, tìm hiểu. Nếu cha mẹ đàng trai đồng ý thì định ngày cho phép bên gái cử một số đại diện lại gia đình bên trai để làm lễ hỏi, cũng như lễ dạm hỏi ở người Chăm Bà La Môn. Giai đoạn dạm hỏi mọi việc luôn luôn diễn ra về đêm, trong âm thầm. Khi có kết quả tốt mới tiến hành ban ngày bằng lễ hỏi.Lễ Nao pôih [Lễ hỏi]Lễ hỏi của người Chăm Hồi giáo Bà Ni giống như lễ hỏi người Chăm Bà La Môn, đây là giai đoạn mọi việc tiến hành bán công khai, tế nhị, nhưng sáng tỏ và có nhiều triển vọng. Sau lễ dạm hỏi, nếu hai bên gia đình và hai dòng họ đồng ý, thì nhà gái mang trầu cau đến nhà trai xin ấn định thời gian làm đám hỏi. Đặc biệt lễ hỏi của người Chăm Hồi giáo Bà Ni khác với lễ hỏi của người Chăm Bà La Môn là nhà gái không cần hỏi ý kiến của Thầy cả mà hai bên bàn bạc thống nhất ngày đám hỏi.Theo cổ tục, tới ngày ấn định nhà gái sửa soạn các lễ vật gồm các loại như sacada hay còn gọi là pei saliya [làm bằng trứng gà, bột và đậu phộng được trộn chung với nhau pha thêm nước dừa xong cho vào một cái tô đem chưng cách thuỷ]; pei nung [bánh tét], bánh truyền thống “nònya” [được làm bằng trứng gà với bột nếp, hình bánh các loại “pì ngù” tức là các loại hoa, xong bỏ vào chảo chiên]; “pei mang” [giống bánh cốm của người Việt] và một số trái cây như chuối, xoài, nho v.v và một ít rượu, đựng trong một cái “ciết” mang qua nhà trai. Cùng đi với “ôn binhuk” [ông mai] còn có cha mẹ, cậu, dì và một số người họ hàng thân tộc gần nhất. Bên nhà trai cũng mời họ hàng thân tộc gần gũi nhất đến tiếp chuyện với đại diện họ nhà gái. Nếu không có việc gì trục trặc xảy ra thì họ cùng nhau uống nước, ăn bánh bàn bạc về chuyện hôn nhân. Nhà trai còn tổ chức tiệc mặn hoặc tiệc ngọt để thết đãi đàng nhà gái. Nhà gái không mời nhà trai sang nhà gái “làm khách” giống như lễ hỏi của người Chăm Bà La Môn.Sau khi lễ hỏi được hai bên đồng ý và thống nhất, nhà gái cử đại diện [thường là cha mẹ] mang một ít bánh trái đến nhà ông binhuk [ông mai] để tạ ơn và nhờ ông mai đến gia đình đàng trai bàn bạc chính thức ngày “cló panôih” [lễ đính hôn].Lễ Takloh Panôih [Lễ Đính hôn]Đây là giai đoạn hai bên bàn bạc, đưa ra ngày chính thức để tổ chức đám cưới, đồng thời xác định lại chú rể có đồng ý lấy cô dâu hay không. Theo tục lệ thường tổ chức vào ban đêm vào các ngày thứ hai [pụk], thứ ba [thôm] theo lịch của người Chăm.Đến ngày lễ đính hôn, cha mẹ cô gái cùng với người thân trong gia đình như ông cậu, bác, dì cùng cô dâu và ông mai mang rượu, bia, và có khi nước ngọt, đặc biệt trong lễ đính hôn phải có cá khô [thường là “kan pàu”[cá đuối]]. Trầu cau cũng là món không thể thiếu trong lễ đính hôn. Tất cả mọi thứ được đựng trong một cái “ciết” truyền thống của người Chăm do chính cô dâu đội.Bên nhà cũng mời tất cả những người thân, họ hàng để đến chứng kiến lễ đính hôn của thành viên dòng tộc mình. Lễ đính hôn thường tổ chức ở giữa sàn nhà và không có bàn ghế, mọi người ngồi trên hai dãy chiếu dài.Lễ thường bắt đầu vào khoảng 7 đến 8 giờ tối. Cha mẹ đàng trai đón đàng gái rất ân cần. Nghi thức đầu tiên là ông mai rót rượu khấn vái ông bà, tổ tiên đàng trai báo cho biết là ngày đính hôn của một thành viên gia đình, đồng thời cầu mong ông bà tổ tiên phù hộ. Sau đó, người trưởng tộc hoặc cậu của chàng trai đứng lên hỏi cô gái có đồng ý lấy anh ta làm chồng không. Cô gái trả lời ưng thuận thì lễ được chấp nhận. Ông hỏi tiếp chàng trai có chấp nhận cô gái làm vợ mình không. Nếu thuận cả hai, thì đương nhiên lễ đính hôn hoàn thành.Sau khi các nghi thức của lễ đính hôn được hoàn thành, nhà gái đem những thức ăn như cá, rượu, bánh trái ra thết đãi họ đàng trai. Hai họ trò chuyện, ăn nhậu mừng buổi lễ đính hôn thành công và kết thúc lễ đính hôn để chuẩn bị cho buổi lễ cuối cùng và quan trọng nhất trong các lễ đám cưới đó là lễ “pa kháh” [lễ cưới].Sau lễ đính hôn, người Chăm hồi giáo Bà Ni có tục lệ chú rể tương lai phục vụ vô điều kiện cho nhà gái một tuần. Đây là việc thử thách người rể tương lai có giỏi hay không. Thường chú rể tương lai làm những công việc cày bừa, đi chặt củi, phụ việc lặt vặt trong gia đình nhà gái. Ngoài ra cùng thời gian này, cô dâu cũng sang nhà đàn trai giúp việc như nấu cơm, gánh nước cho cha mẹ chồng tương lai của mình.Lễ Pa khah [Lễ cưới hay lễ thành hôn]Lễ cưới của người Chăm Hồi giáo Bà Ni cũng như lễ cưới của người Chăm Bà La Môn, thường được tiến hành sau lễ hỏi ít ngày, nhưng được quá 4 tháng, có lẽ do không muốn để lâu nhiều kẻ dèm pha gây khó khăn cho hôn nhân, ảnh hưởng không tốt cho việc cướiNgười Chăm Hồi giáo Bà Ni cũng thường ấn định ngày cưới giống bhư người Chăm Bà La Môn, thường là vào buổi chiều thứ tư ngày chẳn, trong hạ tuần trăng từ 16 đến cuối tháng theo lịch Chăm của các tháng, tháng ba, sáu, tám, mười và tháng mười một.Theo chế độ mẫu hệ việc tổ chức đám cưới do nhà gái tổ chức. Tới ngày cưới, nhà trai sửa soạn lễ rượu, trầu cau, cầu trời và ông bà, tổ tiên [prók] đã khuất chứng giám cho việc hôn nhân của con cái mình.Đến ngày đã định tất cả những người bà con thân tộc kể cả bạn bè thân thiết của đàng trai đều tập trung đông đủ. Đám cưới của người Chăm Hồi giáo Bà Ni không giới hạn người đến dự như người Chăm Bà La Môn. Tất cả mọi thành viên họ hàng đàng trai đều có quyền đến dự, không phân biệt gái trai, già trẻ. Mỗi thành viên của dòng họ đều không quên mang theo tiền gọi là “chền chúk” tiền [gâup gàn], tức tiền họ hàng dùng để làm của hồi môn cho chú rể.Trước khi đưa chú rể qua nhà gái, chú rể không cần làm lễ rửa tội giống như chú rể Chăm Bà La Môn. Nhà gái cử ông mai đến nhà trai để đón rước họ hàng chàng trai về đàng gái để làm lễ cưới. Đi đầu là tộc trưởng dẫn đường, kế đến chú rể, các ông già, thanh niên, sau đến đàn bà dẫn đầu là vợ tộc trưởng, kế đến là các bà già, cuối cùng là các cô thiếu nữ. Tất cả mọi thành viên của dòng họ đàng trai ăn mặc rất lịch sự; các bà, các cô thiếu nữ trang điểm và đeo nhiều đồ trang sức rất lộng lẫy và hấp dẫn.Đoàn đưa rể đến gần nhà gái khoảng 20 - 30m mà chưa đến giờ tốt [giờ lành] thì phải dừng nghỉ 10 - 15 phút. Nhà gái cử một đoàn do người đàn ông cao tuổi cùng với người cậu của cô dâu, mang chiếu, trầu cau ra thết đãi họ hàng nhà trai, chờ giờ tốt. Tất cả cùng nhau trò chuyện, uống nước. Đến đúng giờ lành đã định, một số người trong đoàn nhà gái quay trở vào nhà để thông báo cho phía nhà gái biết là đoàn nhà trai đã đến, để tiếp đón chính thức. Đúng giờ lành, nhà trai vào nhà gái theo thứ tự trên. Để tỏ lòng kính trọng đàng trai, nhà gái để một lu nước “khan ya” có một người đàn bà cầm gáo múc nước dội cho từng thành viên nhà trai rửa chân tay và mời họ theo hàng chiếu đã trải sẵn bước vào nhà. Các thành viên đàng trai được ông mai, cha mẹ và họ hàng đàng gái tiếp đón rất nồng hậu và cởi mở, đặc biệt kính trọng, không để mất lòng đàng trai. Nếu để mất lòng và làm những điều không vừa ý nhà trai thì bị nhà trai bắt lỗi và có thể dừng đám cưới. Trường hợp như thế xảy ra thì hai bên phải thoả thuận, thường tộc trưởng hai bên đứng ra giải quyết. Nhà gái phải làm lễ “thú tội”. Trường hợp trên thường xảy ra ở đám cưới người Chăm Hồi giáo Bà Ni và người Chăm gọi là “mứk kai” [bắt lỗi].Trong nhà, người ta trải ba chiếc chiếu dài thành ba hàng dọc, hàng chiếu giữa dành cho ông mai, chú rể, những người già cả và những người có chức sắc; hàng chiếu bên phải dành cho họ hàng đàng trai; hàng chiếu bên trái dành cho họ hàng đàng gái. Hiện nay không còn ngồi dưới chiếu, thay vào đó là bàn ghế.Đến giờ qui định, chú rể được ông mai dẫn vào phòng the của cô dâu, lúc này cô dâu đã được trang điểm và đang ngồi chờ sẵn. Phòng của cô dâu là một gian ở phía trong của căn nhà, kiến trúc theo lối nhà cổ truyền được gọi là “thang yơ” [nhà tục]. Trong phòng the được kê một tấm phản hoặc trải chiếu dưới nền đã được yểm bùa chú, chú rể đến ngồi kế bên cô dâu, ông mai cầm chiếc chiếu đập xuống ba lần, khấn vái các thần linh rồi trải xuống tấm phản của cặp hôn nhân, đầu chiếu quay về hướng Bắc, đuôi chiếu quay về hướng Nam. Kế đó ông mai cầm chiếc gối đã để sẵn ở đó đẩy sát vào nhau.Trong lúc này, người ta mang vào một mâm lễ gồm trầu cau, vôi, rượu, để trước mặt cô dâu và chú rể, trên chiếc phản. Ông mai thắp nến làm lễ bổn mạng cho hai người, rồi rót rượu khấn vái thần linh yamư, Pôinưgar, pôpan và tổ tiên, ông bà chứng giám cho hôn lễ này là trịnh trọng lấy một lá trầu to, đẹp từ trong một hộp đựng trầu cau, xẻ đôi dưa cho cô dâu một nữa, cô dâu lại xẻ đôi miếng trầu ra làm hai phần, đưa cho chú rể một phần. Cô dâu lấy ít vôi bôi vào trầu cau của chú rể và của mình, rồi hai người cùng ăn miếng trầu trong niềm hạnh phúc. Sau đó cô dâu chú rể đợi đến giờ ra làm lễ.Đám cưới ChămTheo nghi lễ của Hồi giáo, đám cưới phải cử hành ở thánh đường. Muốn làm lễ gia chủ phải đến hỏi người đứng đầu trong đạo gọi là “pô grù” ông này cho ngày tốt để cử hành hôn lễ. Gia đình, cha mẹ phải báo cho họ hàng láng xóm biết đúng ngày đó đến thánh đường làm lễ với con mình. Nhưng ở người Hồi giáo Bà Ni nguyên tắc này gần như không được thực hiện nguyên xi mà đã có cải biến phần nào.Theo giáo lý của Hồi Giáo, chú rể và cô dâu cùng họ hàng đến thánh đường làm lễ trước rồi sau đó mới được quyền vào phòng the. Nhưng do ảnh hưởng của đạo Bà La Môn, chú rể vào phòng the trước, cho nên đành phải làm lễ rửa tội ở nhà, không đến thánh đường bằng cách tới ngày lễ đã định, người ta dựng một cái nhà lợp bằng tranh gọi là”càn” để làm lễ. Bên trong “càn” được trang hoàng rất đẹp. Dưới mái nhà, người ta che một hay hai tấm ra trắng có tua phủ hai bên.Y phục của chú rể gồm áo “ao loák” [áo truyền thống của người Hồi giáo Bà Ni] hoặc áo trắng [kiểu áo sơ mi], sarong trắng và đặc biệt chú rể phải cột đầu bằng khăn “xếu” có tua hai bên màu trắng. Cô dâu cùng mặc y phục truyền thống gồm áo “ao may” [áo dài Chăm], váy, khăn choàng [khar drăm]. Toàn bộ y phục cho lễ cưới toàn màu trắng.Đến giờ làm lễ [thường vào khoảng 8 giờ sáng], cô dâu và chú rể bước ra khỏi phòng the đi đến nơi làm lễ cưới “càn”. Hai ông thầy là imưm và một ông grù [người đứng đầu tôn giáo] ngồi chờ sẳn. Bắt đầu nghi lễ, các giáo sĩ đọc kinh cầu nguyện, ngồi trước mặt giáo sĩ là chú rể sau đó là cô dâu, tiếp đến là mẹ và những người thân trong gia đình và họ hàng. Những người thân của cô dâu chú rể cầu nguyện thánh Alla ban phước lành cho cô dâu và chú rể.Chiếu được trải dài từ nhà cho đến nơi làm lễ mục đích để cho chân cô dâu và chú rể không được chạm đất. Khi lễ đọc kinh cầu nguyện vừa chấm dứt, cha mẹ cô dâu nói với chàng rể rằng “Hôm nay chúng tôi cho anh cưới con gái chúng tôi là con gái này đây”. Chú rể đưa hai tay ra và trả lời: “slan, slan, slan” tức là “tôi xin nhận” 3 lần trước mặt thầy cả và hai ông i mưm là nhân chứng cho cuộc hôn nhân. Tiếp đến cô dâu chào các giáo sĩ bằng cách lạy 3 lần rồi trở vào phòng the một mình, để chú rể ở lại đó với hai vị i mưm ngồi hai bên chú rể. Đặc biệt trong lễ cuới phải có một cặp đứa trẻ từ 4 đến 6 tuổi, mặc bộ áo truyền thống màu trắng giống như bộ áo cưới của chú rể gọi là “nưk là con” để chứng giám cuộc hôn nhân. Ông Thầy Cả bảo giáo sĩ hỏi chú rể xem có bằng lòng cho các giáo sĩ đứng ra làm trung gian, để cho cuộc hôn nhân anh ta hợp thánh đạo không? Những tặng vật chú rể mang tặng cô dâu gồm những tặng vật gì? Theo tục lệ cổ truyền, quà tặng của chú rể cho cô dâu bắt buộc phải có một chiếc nhẫn hình mắt cá, bằng bạc, đồng hay bằng vàng tuỳ theo hoàn cảnh gia đình chú rể khá giả hay không [chiếc nhẫn này người Chăm gọi là “kara mưta”]. Sau đó họ cầu phúc cho họ bằng những đoạn kinh trích trong kinh Coran. Thường trong lễ cưới, lễ cầu nguyện cho cuộc hôn nhân đều có lư hương dùng để đốt trầm. Có lẽ hương trầm được đốt và toả hương để mang lời cầu nguyện đến với thánh Alla.Có lẽ tất cả các nghi lễ hôn nhân này có ý diễn lại đám cưới con của thánh Môhamat là Ali và Pô Tha Mứh. Tất cả những nhân vật chính của cuộc hôn nhân này đều mang tên của Thánh nhân toàn là những vị đã sáng lập ra Hồi giáo. Nhưng chỉ mượn tên trong lúc làm lễ mà thôi. Ông Thầy cả lấy tên hoàng tử Môhamat, vị đệ nhất i mưm làm nhân chứng là hoàng tử “Abubaken”, chú rể là ông hoàng Ali hay chàng Bauguidoeu Ali, cô dâu lấy tên Phatimau.Sau đó hai vị i mưm tay giữ chiếc nhẫn là người làm chứng cho cuộc hôn nhân bước vào nhà. Móc ngón tay trỏ vào nhau hướng về phía cô dâu và nói với nàng “Phatimau”: Hoàng tử Môhamat phái chúng tôi đến đây để hỏi nàng có chấp thuận chàng Ali làm chồng không? Cô gái trả lời rằng “Tôi vui mừng chấp nhận”. Một vị giáo sĩ đeo chiếc nhẫn vào ngón tay của cô dâu, một giáo sĩ khác trải tấm vải trắng lên chiếu, rồi hai giáo sĩ này đi ra, hai tay vẫn móc vào nhau tiến vào hướng nơi làm lễ và báo cáo với vị chủ trì tức Thầy Cả rằng”Phatimau đã chấp nhận chàng Ali”. Ông grù cầm tay chú rể đến với cô dâu. Hai giáo sĩ đi trước, chú rể đi sau, ngoài ra đi sau còn có cả hai em bé mặc bộ áo truyền thống toàn màu trắng gọi “nư là con”. Hai em bé này có nhiệm vụ mang tấm chiếu và tấm vải trắng để trải lên giường cưới. Khi vào đến phòng the, chú rể lấy ra ba miếng trầu mang đập bằng hòn đá trên ngưỡng cửa.Trong phòng the của cô dâu, có bốn bà già gọi là mú úa, [người chỉ dẫn cô dâu], trải chiếu và vải trắng ra cho cô dâu ngồi lên, chú rể cùng ngồi xuống bên cạnh cô dâu. Vị i mưm nói “Đây là giường nằm của hai người trong tối tân hôn” và “đây là chồng của nàng đây, nàng có bằng lòng không”. Cô dâu cùng với bốn mú úa đều trả lời “chúng tôi ưng thuận”. Các vị i mưm cầm tay chú rể đặt vào tay cô dâu và người ta đẩy hai vợ chồng ngồi gần nhau. Tiếp đến hai vị i mưm rắc nước phép lên đầu hai người gọi là nước phép rửa tội, cầu phúc cho cô dâu, chú rể, dặn họ đôi điều về mặt giáo lý, xong ngồi ra ngoài. Sau đó cô dâu lấy trầu cau và bôi một ít vôi đưa vào miệng chú rể, chú rể cởi áo cưới vắt lên người cô dâu. Sau đó hai người ra nơi làm lễ, một lần nữa lạy các giáo sĩ. Cô dâu lạy cha mẹ chồng. Các giáo sĩ tiếp tục đọc kinh và kết thúc lễ cưới.Lễ Dua anưk atâu [Lễ trình diện tông môn]Cũng giống như người Chăm Bà La Môn. Sau lễ cưới 3 ngày, cha mẹ cô dâu làm các loại bánh gồm bánh sacada [là loại bánh truyền thống của người Chăm] peinung [bánh tét] cùng trầu cau, chuối và một lít rượu đựng trong một cái [ciết] do cô dâu, cha mẹ cô cùng với một số người bà con thân tộc gần gũi nhất như cậu, bác, dì v.v đến nhà trai làm lễ tạm biệt cha mẹ đàng trai. Lễ này diễn ra giống như lễ “ta lơh akhar ao” của người Chăm Bà La Môn đã được trình bày trên đây.4 Những hoạt động sau khi cướiĐến ngày thứ ba sau lễ cưới, đôi vợ chồng trẻ chuẩn bị vật lễ như bánh trái, cau trầu, bánh sakaya, bánh tét… để về nhà trai trả lễ. Người Chăm gọi lễ này là taleh khan aw [lễ trả áo]. Nhà trai sẽ trịnh trọng đón đôi vợ chồng trẻ và dịp này, cha mẹ, anh chị, cô bác chú rể cũng trao tặng cho đôi vợ chồng những tặng phẩm như vải lụa, trang sức, tiền và những vật dụng thiết yếu xem như là của hồi môn.Sau khi trải qua quá trình cưới hỏi cô dâu và chú rể chính thức được xã hội người chăm công nhận là một cặp vợ chồng. Người chồng ở rể luôn bên nhà vợ bắt đầu cuộc sống gia đình. Người chăm theo chế độ mẫu hệ nên con cái được tính theo dòng mẹ nhưng ngày nay con cái thường được lấy họ cha. Phụ nữ trong cuộc sống nắm mọi quyền trong gia đình như giữ tài sản, quyết định mọi hình thức cưới hỏi, tang lễ của gia đình.5 Sự Bãi hôn và Đính hônGia đình người Chăm cho phép đôi nam nữ tự do lựa chọn người mình kết duyên. Nhưng sau khi bằng lòng nhận trầu cau, bánh trái của nhà gái rồi thì coi như đã hứa hôn, nếu bên nào bãi hôn không có lý do chính đáng, làm lỡ dở việc hôn nhân thì bên đó coi như là thất ước, bội hôn. Theo tục lệ thì bị phạt vạ và bồi thường duyên phí tổn cho bên kia. Theo thuật ngữ người Chăm gọi là “táh pàu kia” và “tạh plao mưta”. Trá duyên tức là dắt một cặp trâu bồi thường duyên nợ, tuy nhiên nếu hoàn cảnh gia đình nghèo thì làng châm chước, phạt vạ nhẹ hơn. Điều đặc biệt là nếu người con trai, con gái đã già, hay ly dị một lần thì dù có thất ước, bội hôn cũng chỉ phạt rất nhẹ. Ngoài ra hai bên đã định ngày cưới, đột nhiên một bên có người thân thiết mất thì phải xin hoãn lại đám cưới. Sau đó, hai bên định ngày khác chậm nhất là một năm.6 So sánh tục cưới hỏi của người Chăm Bà Ni với Chăm IslamHồi giáo truyền bá vào Việt Nam đã đem những văn minh và cả những giáo luật khắt khe đến với cộng đồng Chăm nước ta. Tuy nhiên, quá trình tiếp xúc với văn hoá bản địa. Xét về bản chất Hồi giáo của người Chăm, chúng ta thấy rõ sự tác động và vai trò của tín ngưỡngHồi giáo thế giới có những luật lệ khắt khe nhưng khi du nhập vào cộng đồng người Chăm nó đã bị biến đổi rất nhiều và mang đậm tính nhân văn tộc người bởi sức sống mãnh liệt của truyền thống văn hóa bản địa. Đó chính là đặc trưng văn hóa Chăm – Nền văn hóa gắn liền và bị chi phối một cách mạnh mẽ bởi sự đan xen và dung hòa của tín ngưỡng và tôn giáo, Trong đó hôn nhân là một trong những mặt thể hiện rõ sự khác biệt giữa người Chăm theo hồi giáo chính thống [Chăm Islam] với người Chăm Bà Ni có những biến đổi và dung hợp văn hóa với người Chăm Bà La MônNgười Chăm IslamNgười Chăm Islam có những ảnh hưởng gần như là nguyên bản của Đạo hồi, trong đó có những quan niệm về hôn nhân và gai đình Người con gái đến tuổi trưởng thành không được giao du bên ngoài phải ở nhà làm nội trợ, nếu ra ngoài phải che mặt hoặc có người thân đi bên cạnh.Đối với người Chăm Islam ở Nam Bộ, hôn nhân được thực hiện theo nguyên tắc là “cấm tín đồ kết hôn với mẹ ghẻ, con gái, chị em ruột, các cô, dì, cháu gái [con của anh/chị/em ruột] mẹ nuôi, chị em cùng bú một dòng sữa với mình, mẹ vợ, con dâu, con gái riêng của vợ….” [Điều 27 chương IV kinh Koran]. Đảm bảo theo nguyên tắc hôn nhân này nhưng người Chăm lại xem các hình thức hôn nhân anh em họ chéo [hôn nhân con cô con cậu] và hôn nhân anh em họ song song [hôn nhân anh em con chú con bác và hôn nhân con dì] được khuyến khích. Điều này không chỉ là sự cho phép của giáo luật mà còn nhằm để tài sản không bị lọt ra bên ngoài và con trai về nhà vợ cũng là về với người trong gia đình, trong cộng đồng Islam, giáo luật cho phép nam giới được lấy nhiều vợ.Hôn nhân của người Chăm Islam đơn giản hơn người Chăm Bà Ni. Người Chăm Isam chỉ có 4 lễ chính đó là: Trong 4 lễ chính này, phía nhà trai là bên chủ độngDạm hỏi [nao kha da]: Khác với người Chăm Bà Ni, với người Chăm Islam thì con trai đi hỏi vợ chứ không phải con gái đi hỏi chồng. [Tuy nhiên, nhà trai đi hỏi chỉ là cái cớ để phù hợp với giáo lý hồi giáo, còn thực tế, khi gia đình hai bên đồng ý, nhà gái nhờ ông mối “Tahma” đến nhà trai bàn bạc tiền dẫn cưới]Lễ đính hôn [Clok Pa Nôith]: Đoàn nhà trai gồm cha mẹ, chú bác, cô dì và chú rể mang lễ vật: cam , quýt, roi, đường, sữa… tất cả đều xếp theo cặp, đặt trên một cái mâm rất cao và quần, áo, váy sang nhà gái. Từ các nguyên liệu nhà trai mang sang, cô dâu phải làm bánh tặng nhà trai để chứng tỏ tài khéo léo của mình.Lễ tặng quà “Chol Khal ao”: Nhà trai biếu quà cho nhà gái như phấn, son, tiền, vàng, áo, váy cho nhà gái là tập tục trước khi cưới để cô gái chấp nhận gửi gắm cuộc đời mình cho chàng traiLễ cưới “Pakhah”: Cưới xin có thể diễn ra ở bất cứ thời gian nào thuận tiện, có nơi tổ chức vào mùa hành hương để những người ở xa có điều kiện về dự. Lễ cưới thường được tổ chức ở nhà cô dâu, mẹ chú rể không bao giờ tham dựNgười Chăm Bà NiNgười Chăm ở Việt Nam theo mẫu hệ, con cái tính theo dòng mẹ, người phụ nữ trong nhà nắm giữ nhiều của cải, quyết định mọi hình thức cưới hỏi. Đạo Hồi đã đem phụ hệ, phụ quyền vào đời sống Chăm nhưng đã dung hoà với phong tục truyền thống Chăm:Cũng như người Chăm Bà La Môn, người Chăm Hồi Giáo Bà Ni quan niệm con gái là nội tướng, có bổn phận nội trợ, quản lý tài sản, phụng dưỡng cha mẹ, chăm sóc chồng con, thờ cúng tổ tiên v.v Người con gái ngoài bổn phận làm mẹ, làm vợ còn cả tứ đức: Công, dung, ngôn, hạnh và rất hiếu khách. Quan niệm của người Chăm Hồi giáo Bà Ni cũng giống như người Chăm Bà La MônKhác với người Chăm Islam, trong hôn nhân, con gái đến tuổi lập gia đình, thì người phụ nữ chủ động trong việc hỏi chồng, cưới chồng. Con cái sinh ra nhận bên “mẹ” làm nội. Người mẹ có quyền quyết định đối với các con, người đàn bà lớn tuổi nhất trong gia đình có quyền quyết định hết thảy công việc trong gia đình, dòng họ. Tuy đàn ông thực tế có vai trò chính trong lao động sản xuất nhưng chủ gia đình luôn là người đàn bà cao tuổi. Người quản lý tài sản, nhà cửa, ruộng vườn… là người vợ. Phong tục người Chăm qui định con theo họ mẹ. Nhà gái cưới chồng cho con. Con trai ở rể nhà vợ. Chỉ có con gái được thừa kế tài sản, đặc biệt người con gái út phải nuôi dưỡng cha mẹ già nên được phần chia tài sản nhiều hơn các chị. Trong trường hợp hai vợ chồng ly hôn, tất cả con cái đều ở với mẹ. Gia sản chung của hai vợ chồng đều giao lại cho vợ quản lý và giao lại cho người con gái trong gia đình. Người đàn ông ra đi với hai bàn tay trắng.+ Trong hôn nhân có sự bình quyền tương đối giữa nhà trai và nhà gái, cho tự do tìm hiểu giữa nam nữ trước hôn nhân.+ Cho phép kết hôn con chú, con gì.+ Cho phép con mang cả họ mẹ và họ cha.+ Chú rể – chồng bắt buộc phải ở lại nhà vợ 2 - 3 tháng [ở nông thôn] hay 3 - 4 ngày ở thành thị sau ngày cưới. Người Chăm theo mẫu hệ, họ chỉ có tục đưa rể chứ không đón dâu. Chú rể được đưa sang nhà cô dâu và mọi thủ tục, nghi lễ được thực hiện bên nhà gái.+ Con trai có thể đi hỏi vợ nhưng phải mang theo 2, 3 bà chị hoặc bạn của mẹ.+ Khi ly hôn, theo luật pháp người đàn ông được chia tài sản nhưng phần lớn họ ra đi tay không.+ Người đàn ông có quyền lấy 4 vợ nhưng rất hiếm trường hợp người đàn ông Chăm lấy hơn một vợ [6] [Luật pháp Việt Nam không cho phép].+ Người Chăm có thể tục huyền khi vợ hoặc chồng chết, tuy nhiên người đàn bà phải ở vậy trong 10 tháng để xác định dòng máu của đứa con sau này [có nơi người ta chỉ bắt buộc người phụ nữ ở vậy trong 3 tháng để xác định có thai hay không]. Mặc dù có sự ngự trị của chế độ phụ hệ nhưng gia đình mẹ vợ [nếu như có điều kiện kinh ế] giúp đỡ người con gái xây dựng nhà cửa bên cạnh nhà mình, nhất là với người con gái út [huyết thống theo dòng mẹ và theo đằng con gái út].Hôn nhân người Chăm Bà Ni có những nét ảnh hưởng của người Chăm bản địa và có phần phức tập hơn so với ngươdi Chăm Islam, hôn nhân của họ gồm 5 lễ chínhLễ Pa luak Pa Nôih [Dạm hỏi]Lễ Nao pôih [Lễ hỏi]Lễ Takloh Panôih [Lễ Đính hôn]Lễ Pa khah [Lễ cưới hay lễ thành hôn]Lễ Dua anưk atâu [Lễ trình diện tông môn]Trong việc cưới hỏi nhà gái là phía chủ động trong hầu hết mọi công việc và nghi lễ.Chương III: Những biến đổi trong hôn nhân của người Chăm Bà Ni ngày nayTrong chế độ hôn nhân của người Chăm đã có nhiều biến đổi khá rõ nét. Như chúng ta đã biết, giáo lý của tôn giáo đã chi phối khá sâu sắc trong gia đình và nhất là trong hôn nhân của người Chăm. Các lễ nghi trong hôn nhân phải thực hiện theo giáo lý, cấm không được sửa đổi. Sự sửa đổi trong lễ nghi hôn nhân được coi là “harâm” xấu và cuộc hôn nhân không được chấp nhận chính thức. Sự bảo thủ của giáo lý đã tác động rất mạnh đến tư tưởng của mỗi thành viên. Mỗi tín đồ đều phải tuân theo lễ nghi giáo lý của tôn giáo đặt ra. Mặc dù tôn giáo đã ăn sâu vào mỗi tiềm thức của mỗi thành viên Chăm, nhưng kiềm hãm được ảnh hưởng của sự phát triển của nền văn minh; khoa học kỷ thuật đang hằng ngày phát triển mở đường cho nhân loại đến với nền văn minh rực rỡ và người Chăm đã đón nhận thành tựu của thời đại khoa học ấy.1. Y phục cướiTrong gia đình hôn nhân của người Chăm cũng đã chịu ảnh hưởng một phần nào những yếu tố văn minh hiện đại. Ví dụ khi tiến hành lễ nghi đám cưới xong, cô dâu và chú rể có thể mặc y phục theo phong cách của chú rể hiện đại như mặc áo vét, mang cà vạt, mang giày. Cô dâu có thể thuê khăn đóng hoặc bộ áo cưới dài kiểu Tây phương. Sự đổi mới về nhận thức thẩm mỹ đã tô thêm khung cảnh ngày hôn lễ có phần đẹp, lộng lẫy và đa dạng hơn.2. Món ăn trong lễ cướiNgoài sự thay đổi y phục của cô dâu và chú rể, còn có sự thay đổi về cách nấu ăn để thết đãi họ hàng. Trước kia thường thết đãi những món ăn cổ truyền, nay đổi mới còn có thức ăn có đủ gia vị giống những món ăn của người Việt. Về cách trang trí cho ngày hôn lễ cũng khang trang và lộng lẫy hơn trước, đặc biệt những bông hoa được đưa vào trang trí, điều mà trước đây không có.3. Thay đổi về nhận thức, hủ tục lạc hậu trong hôn nhânHôn nhân trong xã hội Chăm ngày nay dưới ảnh hưởng của nền văn minh thời đại đã tiến bộ rất nhiều, nhất là trong nhận thức về nếp sống mới đẩy lùi trong số hủ tục. Ngoài ra quan niệm hôn nhân “con cô, con cậu” vốn được ưa thích, hiên nay đã giảm đi rất nhiều. Người Chăm đã nhận thức: Trong hôn nhân cặp vợ chồng có dòng máu gần nhau sẽ gây nên hiện tượng đồng huyết ảnh hưởng xấu cho con cái và thế hệ người Chăm sau này. Ngoài ra tư tưởng phong kiến xưa tồn tại rất mạnh ở gia đình và xã hội người Chăm. Nhưng sau ngày giải phóng đường lối đúng đắn đã dẫn dắt người Chăm thoát khỏi những quan niệm hẹp hòi, ích kỷ, không rộng lượng trong tình yêu gây nên cảnh chia cắt nhiều cặp tình nhân.Hiện nay trong hôn nhân người Chăm đã giảm bớt lễ nghi rườm rà ví dụ như trong thết đãi không dùng rượu, đây là điểm nổi bật nhất. Điều đó làm giảm bớtgánh nặng kinh tế gia đình. Trước đây tình trạng men rượu đã gây ra rất nhiều chuyện ẩu đả và những chuyện không hay khác.Trong hôn nhân không thể nói đến tác động của yếu tố tôn giáo. Tôn giáo chi phối hoạt động của xã hội cũng như sinh hoạt hằng ngày nhất là trong hôn nhân của người Chăm. Mặc dù trong xã hội Chăm tín ngưỡng và văn hoá dân gian tác động trở lại làm cho hai tôn giáo Bà La Môn và Hồi Giáo có sự đan xen lẫn nhau về lễ nghi. Sự đan xen đó của hai tôn giáo tưởng chừng để đoàn kết các bộ phận thuộc cộng đồng dân tộc Chăm với nhau, nhưng do ảnh hưởng của giáo rất lớn làm cho những cặp tình nhân không cùng chung một tôn giáo bị chia cắt. Tình cảnh này tồn tại trong xã hội Chăm hằng mấy trăm năm nay, khiến rất nhiều cặp tình nhân phải kết liễu cuộc đời một cách thảm thương. Sự đau thương đó đã biến thành nỗi đau của hàng trăm con tim người Chăm, họ phải đành bó tay trước giáo lý tôn giáo, điều đó đã thể hiện trong bản trường ca nổi tiếng “Chăm Bà Ni” mà ai cũng biết.Sau ngày giải phóng [1975] bản chất cố hữu không kéo lùi lại sự tiến hoá của xã hội. Sự giáo dục của nhà nước đã hướng tư tưởng của cộng đồng dân tộc Chăm ngày một tiến bộ. Sự phân biệt giữa hai tôn giáo nhất là trong hôn nhân đã có sự chuyển biến và thay đổi một phần nào. Đã có nhiều nhiều cặp trai gái khác nhau về tôn giáo yêu thương nhau và được sống hạnh phúc. Có những lúc họ vấp phải sự ngăn chặn và phản đối kịch liệt của cha mẹ và có khi cả dòng họ, nhưng tình yêu đã vượt qua tất cả Hôn nhân và gia đình người Chăm ở Việt Nam đã có sự đổi mới nhất định trong thời đại hiện nay, tạo cho xã hội Chăm có nếp sống văn minh lành mạnh hơn trước, góp phần đẩy lùi và xoá bỏ tàn dư của xã hội phong kiến xưa đã ăn sâu vào tiềm thức của người Chăm hàng mấy thế kỷ. Với hiện tượng trên tuy chưa phổ biến trong xã hội Chăm nhưng là dấu hiệu hoàn toàn mới mẻ phản ánh một phần nào sự đấu tranh quyết liệt của tuổi trẻ Chăm với những tập tục cổ hủ của giáo lý đã tồn tại trong xã hôi Chăm hàng chục thế kỷ.C TỔNG KẾTTrong quá trình lịch sử, sự hoà trộn các yếu tố văn hoá nội sinh và ngoại sinh đã hình thành một nền văn hoá Chămpa phong phú về nội dung và đa dạng về diện mạo. Tại mỗi vùng cư trú của người Chăm, quá trình giao lưu, tiếp xúc với yếu tố văn hoá bên ngoài [văn hoá Ấn Độ và Hồi giáo] đã hình thành những sắc thái văn hoá đặc thù mang đậm tính bản địa. Tài liệu tham khảo:Gia đình và hôn nhân của người Chăm ở Việt Nam - Bá Trung PhụBản sắc văn hóa vùng ở Việt Nam – Ngô Đức Thịnh//www.dantocviet.vn//www.vnptninhthuan.com.vnDanh sách nhóm1. Lê Văn Phúc2. Trần Thị Trúc Phương3. Lê Thị Kiều Quyên4. Thái Bá Quyết5. Nguyễn Thị Phượng6. Nguyễn Thị Phương7. Nguyễn Thị Quỳnh Sen8. Hà Thị Kim Phương9. Hồ Thị Quỳnh

Video liên quan

Bài Viết Liên Quan

Toplist mới

Bài mới nhất

Chủ Đề