Những rò chơ này đã ăn sâu vào ềm hức uổ hơ của bế bao hế hệ ngườ Vệ ở nhều mền quê khác nhau rên mảnh đấ hân hương hình chữ “S.” Trong đó có những rò chơ hện vẫn còn sức hú mỗ ịp Tế đến xuân về, như rò: đánh đu, kéo co, chọ gà…
1. Trò chơ đánh đáo
Đây là rò chơ rấ phổ bến ở khắp các vùng quê xưa. Thú vu đánh đáo không chỉ hấp ẫn rẻ m mà cả đố vớ ngườ lớn bở nó hể hện sự khéo léo của ngườ chơ.
Trong ngày Tế, rẻ m được ngườ lớn mừng uổ mộ í ền và cũng được phép êu ền nên ùng nó vào các rò chơ như đánh đáo.
Trò chơ rấ đơn gản rên mộ bã đấ bằng phẳng. Tùy ho quy định của ngườ chơ mà khoé lỗ. Dễ hì khoé lỗ o, khó hì khoé lỗ nhỏ. Ngoà lỗ đáo là vạch quy định để ừ đó ngườ chơ đứng ném ền xu về phía lỗ đáo. Vạch này xa hay gần lỗ đáo cũng o những ngườ chơ ự quy định, càng xa hì càng khó.
Đồng xu nào rúng vào lỗ hì ngườ ấy được ăn. Cứ như vậy, lần lượ ớ ngườ ếp ho, đến kh nào không còn xu nữa hì hế ván...
2. Trò chơ đánh đu
Từ rong Tế, bên cạnh đình hay mộ hửa ruộng rộng rã, khô ráo ngườ a chuẩn bị các cộ đu. Họ chọn cây r o, à, để rồng đu. Mộ cây đu có hể được rồng bở 4-6 cây r o. Cần đu cũng là những cây r à nhưng hon nhỏ, hường phả là r đực để lúc ngườ đu nắm vào cho gọn và chắc ránh xảy ra rượ hay uộ ay lúc đu nhanh, mạnh.
Tùy ho sở hích mà ngườ a đu mộ hay đu đô. Kh mộ ngườ lên cần đu có hể nhờ mộ ngườ khác đẩy cho mình có đà. Sau đó là ự ngườ đu nhún ùy ý. Đẹp nhấ là đu đô, các đô ra gá ưng ý lựa chọn nhau lên đu, ngườ nhún ngườ đẩy. Tà năng và lòng ũng cảm của các chàng ra cô gá được phô bày ở đây như ịp ự hể hện bản hân…
3. Trò chơ đấu vậ
Đây là mộ rò chơ hượng võ, cũng là mộ môn hể hao rấ nổ ếng vào ịp Tế và lễ hộ. Để khuyến khích à năng cũng như sự rèn luyện của ra ráng, nhều làng xã đã ro gả vậ rấ cao rong 3 ngày ế. Tục xưa ngườ a rao gả bằng ền, bằng mâm đồng, nồ đồng hay mộ số hứ khác.
Quy định chung của cuộc đấu là ngườ chến hắng phả vậ cho đố phương hua rắng bụng [ngã ngửa ra đấ] hay nhấc bổng được đố phương lên. Trong môn vậ này không chỉ đò hỏ sức khỏ mà sự mưu rí và nhanh nhẹn đóng góp phần đáng kể.
Về kỹ huậ cũng có những "mếng" rêng như đệm, bốc, ghì... mà ùy ho ừng hoàn cảnh và đều kện đô vậ phả bế lợ ụng rệ để các hờ cơ quậ ngã hay bê bổng đố phương.
4. Trò chơ kéo co
Trò chơ kéo co được bế đến như rò chơ ân gan ruyền hống, môn hể hao mang ính đồng độ, hường có mặ rong lễ hộ, sự kện snh hoạ cộng đồng lô kéo nhều ngườ ham ga. Ngh lễ và rò chơ này hường được hực hành ở vùng rung u, đồng bằng sông Hồng và Bắc Trung Bộ vớ rung âm là các ỉnh Vĩnh Phúc, Bắc Nnh và Hà Nộ. Đây là vùng đấ ụ cư lâu đờ của ngườ Vệ và là cá nô của nền văn mnh lúa nước.
Ngh lễ và rò chơ kéo co được hực hành rộng rã rong văn hóa rồng lúa ở Đông và Đông Nam Á, vớ mong ước mưa huận, gó hòa, mùa màng bộ hu hay những ên đoán lên quan đến sự hành công hay hấ bạ của nỗ lực rồng cấy. Tùy vào mỗ quốc ga hành vên, ngh lễ và rò chơ kéo co được ổ chức ở cấp độ oàn quốc hoặc ạ các vùng nhấ định.
Năm 2015, UNESCO đã gh anh ngh lễ và rò chơ kéo co ở Vệ Nam vào anh sách sản văn hóa ph vậ hể đạ ện của nhân loạ cùng vớ mộ số quốc ga khác là Campucha, Hàn Quốc, Phlppns. Đây là cũng hồ sơ sản đa quốc ga đầu ên Vệ Nam ham ga đệ rình và được chấp huận.
5. Cờ ngườ
Cờ ngườ là mộ rong những rò chơ ân gan đặc sắc ễn ra rong các ịp lễ hộ, đặc bệ là rong những ngày Tế Nguyên đán. Trò chơ này không đơn huần chỉ để gả rí mà còn mang nh hần hể hao rong mộ cuộc đấu đầy rí uệ mang đậm bản sắc ân ộc.
Cờ ngườ hực chấ là mộ môn cờ ướng o ngườ đóng hành các quân cờ. Bàn cờ là sân đấ rộng hoặc sân đình, chùa; mỗ ván cờ là 32 quân, gồm 16 nam, 16 nữ đo bển [ên quân cờ] rước ngực, đứng vào vị rí. Ha ướng [ướng ông, ướng bà] mặc đẹp [như cờ ướng] có 2 cờ đuô nho cắm chéo sau lưng, được ch lọng.
Mỗ lần đ mộ nước, đấu hủ [có ếng rống khẩu] gõ mộ ếng. Ngườ chạy cờ ớ ngh lệnh và chuyển quân rên bã. Cứ mỗ lần ăn quân của đố phương hì quân cờ hể hện bằng 1 bà bểu ễn song đấu hoặc mộ bà ự vệ…
Cờ ngườ còn mang đậm ấu ấn ễn xướng ân gan hông qua các đệu múa kèm ho những bà vè đặc rưng.
6. Trò chơ bắ rạch rong chum
Đố vớ rò chơ này, ngườ a đặ sẵn 5-7 chếc chum hành mộ hàng ở sân đình, mỗ chum được đổ 2/3 nước và hả vào đó mộ con rạch.
Kh rò chơ bắ đầu, ừng đô ra đến bên mỗ chếc chum, mỗ ngườ phả đưa mộ ay ra ôm nhau, còn ay ka hò vào chum bắ rạch. Cứ như vậy, cả ha choàng ay cho đến kh bắ được rạch. Trạch rơn nên luôn luôn chạy hoá, hành ra đô ra gá chỉ bắ được ay nhau.
Dân làng đứng xung quanh ro hò cổ vũ và rêu đùa, nhắc nhở đô nào mả bắ rạch mà quên ôm nhau. Tếng cườ nó, ếng chêng rống náo động. Kh bắ được rạch, cả ha cùng gơ cao ay lên để mọ ngườ xm đồng hờ ến lên lĩnh hưởng.
7. Trò chơ đánh phế
Đánh phế là rò h đấu chơ vào ngày hộ xuân ở đồng bằng Bắc Bộ. Sân chơ là sân đình, ha đầu sân [ho hướng đông-ây] có vòng ròn vạch vô hay đào lỗ làm mục êu.
Ngườ đánh phế cha làm ha ph ùng gậy r để cả gốc à 1m đánh vào quả phế [làm bằng gỗ ròn sơn đỏ, ượng rưng cho Mặ Trờ], hễ quả chuyển vào vòng ròn [hay lỗ] của đố phương là hắng cuộc.
Có ngườ cho rằng rò đánh phế có nguồn gốc ừ ục hờ Mặ Trờ [quả phế chuyển động ừ đông sang ây và ngược lạ]. Dân gan còn gắn rò chơ này vớ sự ích Ha Bà Trưng luyện ập bnh sỹ. Các cuộc h đấu phế đều hu hú đông đảo ngườ xm, mọ ngườ cùng hò ro khích lệ rong không khí ồn ào sô động. Cũng bở vậy mà có câu khẩu ngữ “Vu ra phế.”
8. Trò chơ đập nêu đấ
Đập nêu đấ cũng là rò chơ ân gan khá phổ bến ở nhều làng quê mền Bắc. Trò chơ hường ễn ra ở sân đình hay rên sân rộng. Trước kh chơ, ngườ a rồng ở gữa sân ha chếc cộ cách nhau 5m, buộc ây hừng nố 2 hân cộ làm gá ro nêu. Mộ vạch mốc cách gá ro nêu khoảng 3 đến 5m được kẻ làm đểm xuấ phá.
Trước kh chơ, rọng à sẽ rao cho ngườ chơ mộ chếc gậy à khoảng 50cm, những ngườ ham ga chơ đứng ướ vạch mốc và bị bị mắ nên họ phả định hình hướng đ và ước lượng khoảng cách ro nêu để đập cho rúng mộ rong những chếc nêu đang ro rên ây. Ngườ đập rúng nêu sẽ có được phần hưởng gh rong mảnh gấy nhỏ rong chếc nêu bị đập vỡ…
9. Trò chơ đ cầu kều
Đ cầu kều là mộ rò chơ rấ đơn gản mà không kém phần hú vị. Ở rò chơ này, ngườ a lựa chọn mộ bờ đấ cao rên mộ hố đấ rộng, bắc mộ đoạn r làm cầu. Đoạn r ấy mộ đầu nằm ghếch rên bờ đấ, đầu ka buộc vào sợ hừng hay chão, ây buộc vào chếc cộ chôn vững chắc. Làm sao để chếc cầu đung đưa khó đ.
Gả hưởng được ro rên cộ, đến lượ a, ngườ đó lo cầu lấy hưởng. Có ngườ mớ lo được và bước hì đã ngã. Có ngườ ra ớ mú đầu cầu lấy được hăng bằng nhưng kh vớ ay lấy gả hưởng hì loạng choạng lăn ùm xuống ao. Cuộc chơ càng hấp ẫn và kích hích sự hếu hắng của mọ ngườ.
10. Trò chơ chọ gà
Trò chơ chọ gà là mộ hú chơ ao nhã, vừa có ính êu khển lạ vừa khuyến khích vệc chăn nuô của nhà nông xưa. Đó là mộ hú chơ mà hầu hế ở các ngày Tế, ngày hộ đều có.
Nhều làng nổ ếng vì chơ gà chọ như Đình Bảng [Bắc Nnh], Thổ Hà, Yên Phụ [Yên Phong] hay mộ số nơ khác ở cả 3 mền Trung, Nam, Bắc đều có. Trò chơ chọ gà đò hỏ mộ sự kỳ công lớn của ngườ nuô ừ vệc chọn gà gống phả là gà chọ "nhà nò."
Lựa chọn kỹ gà bố, gà mẹ rồ đến kh rứng nở ra gà con lạ được lựa ừ áng vẻ chân, mỏ, mình, đầu... Những chú gà nò được nuô rấ công phu và đưa chúng ập luyện vớ các chú gà chọ khác để làm qun ần vớ những rận chến đấu. Có những hệp đấu của những cặp gà kéo à ớ hàng ếng đồng hồ không phân hắng bạ./.