Một số biện pháp dạy gõ đệm môn âm nhạc.
I. ĐẶT VẦN ĐỀ :
Âm nhạc là một nghệ thuật âm thanh, có tính truyền cảm trực tiếp đối với con
người. Âm nhạc xuất hiện từ rất lâu đời, nó vừa là một môn nghệ thuật giải trí giúp
con người quên đi những mệt nhọc sau những giờ làm việc căng thẳng đồng thời là
một nhu cầu không thể thiếu trong đời sống tinh thần và gắn bó mật thiết với con
người từ khi còn nhỏ cho đến suốt cuộc đời.
Trong trường tiểu học thì âm nhạc là một môn học rất bổ ích đối với học sinh
giúp các em nhận biết thế giới xung quanh, khám phá bản thân và thư giãn sau những
giờ học căng thẳng đồng thời giúp các em hình thành cảm xúc, phát triển trí tuệ, óc
tưởng tượng và giáo dục tình cảm, đạo đức cho các em. Ngoài việc trang bị cho học
sinh những kiến thức về đời sống thực tế thì hiện nay giáo dục thẩm mĩ đang là một
yêu cầu không thể thiếu trong nền giáo dục. Vì thế hiện nay môn âm nhạc là một bộ
môn không kém phần quan trọng trong nhà trường.
Qua bài học giáo viên không chỉ dạy cho các em biết hát đúng cao độ, lời ca, tấu,
hoặc vận động theo nhạc. Mà giáo viên còn dạy cho học sinh các hình thức gõ đệm.
Vâng đúng vậy cho học sinh hát đúng giai điệu lời ca đã khó thì gõ đệm sao cho đúng
phách, nhịp, tiết tấu bài hát đó còn khó hơn. Điều này đòi hỏi giáo viên phải nắm
vững kiến thức cũng như kĩ năng truyền tải tới học sinh để cho học sinh có thể cảm
nhận được thế nào là gõ đệm theo phách, thế nào là theo nhịp và thế nào là theo tiết
tấu. Để từ đấy giúp học sinh biết cách gõ đệm khi giáo viên yêu cầu.
Gõ đệm góp phần tạo cho bài hát trở nên sinh động hơn, giúp học sinh tư duy
hơn trong những giờ học nhạc. Và để cho bài hát trở nên hay hơn, nhịp nhàng và hấp
dẫn người học hơn thì gõ đệm là một phần tạo nên sự thành công của bài hát.
1
Giáo viên: Nguyễn Thị Lệ Thủy
Tám
Trường Tiểu học Lê Văn
Thông qua gõ đệm giáo viên có thể biết được năng khiếu cảm thụ ân nhạc của học
sinh vì có cảm nhận được giai điệu, lời ca thì các em với gõ đệm được. Để từ đó hình
thành kĩ năng cơ bản cho từng em. Qua bài học giáo giục cho các em biết yêu nghệ
thụât, thể hiện tính cảm trong sáng, lành mạnh, phát triển năng lực trí tuệ làm cho đời
sống tinh thần của trẻ thêm phong phú .
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
1. Thực trạng chung khi dạy gõ đệm cho học sinh tiểu học:
a. Thuận lợi:
Trong những năm gần đây, bộ môn âm nhạc đã trở thành một bộ môn bắt buộc
đối với các cấp học, trong đó có tiểu học. Do đó, bộ môn này bước đầu được sự quan
tâm của ngành và của nhà trường như: trang bị đầy đủ sách giáo khoa, đàn phím điện
tử, các dụng cụ gõ đêm. Ngành cũng tạo điều kiện để giáo viên bộ môn được theo học
các lớp chuyên môn về âm nhạc như Trung cấp sư phạm âm nhạc, Cao đẳng sư phạm
âm nhạc .
Đa số học sinh yêu thích môn học này vì môn học này mang tính nghệ thuật cao
và giúp các em thư giãn sau những giờ học căng thẳng. Học sinh khi học môn học
này không đòi hỏi các em phải tư duy cao và đây cũng là bộ môn tạo được niềm vui,
sự sáng tạo của các em trong học tập.
b. Khó khăn:
Về cơ sở vật chất của trường chưa thật đầy đủ, nhà trường chưa có phòng chức
năng dành riêng để học bộ môn âm nhạc nên trong giờ học nhạc học sinh còn bị hạn
chế.
Trường vẫn còn nhiều học sinh dân tộc, các em đó học vẫn còn chậm hơn so với
những em khác. Vì thế gây khó khăn cho giáo viên khi dạy học.
2.Giải quyết vấn đề:
Đối với học sinh ở các trường tiểu học từ lớp 1,2,3,4,5 thì gõ đệm là một hình
thức không thể thiếu. Trong quá trình dạy học một bài hát, đối với những em mới
2
Giáo viên: Nguyễn Thị Lệ Thủy
Tám
Trường Tiểu học Lê Văn
chập chững bước vào lớp 1 thi hình thức gõ đệm với các em là rất mới mẻ khi đó thì
ở các em chưa định hình được thế nào là gõ đệm vì ở lớp mẫu giáo các em chỉ thấy cô
vỗ tay và các em vỗ tay theo cô nhưng chỉ là vỗ theo quán tính chứ các em chưa biết
đó là các em đang thực hiện gõ đệm. Từ đó đã hình thành cho các em gõ đệm theo
phản xạ chứ không phải theo một quy trình cụ thể vì vậy những em lớp một khi dạy
các em hát và gõ đệm thì các em đang còn bỡ nghỡ và thường hay lẫn lộn, giáo viên
nên đặt câu hỏi và tìm ra hướng giải quyết làm thế nào để giúp các em phân biệt
được các hình thức gõ đệm trong quá trình học một bài hát.
Đối với học sinh lớp 3,4 ,5 thì học sinh đã phân biệt được thế nào là gõ đệm theo
phách, theo nhịp và thế nào là gõ theo tiết tấu. Nhưng thực tế không phải em nào
cũng có thể phân biệt được, mà tùy vào năng khiếu cảm thụ của từng em đôi khi các
em vẫn còn lẫn lộn khi học gõ đệm.
VD: *Khi giáo viên yêu cầu học sinh gõ theo phách thì học sinh lại gõ theo
nhịp.
*Khi giáo viên yêu cầu học sinh gõ theo nhịp thì học sinh lại gõ theo
tiết tấu.
Vâng đúng vậy trên chính là những lỗi mà học sinh hay mắc phải, như vậy thì gõ
đệm không phải là một hình thức đơn giản mà đòi hỏi giáo viên phải cố gắng truyền
tải tới học sinh một cách dễ hiểu nhất, nhằm giúp các em hiểu và phân biệt được từng
hình thức gõ đệm trong quá trình học.
Trong khi học giáo viên muốn học sinh phân biệt được từng hình thức gõ
đệm thì trong những lúc học hát hay trong những giờ ôn tập giáo viên nên hướng dẫn
và nhắc nhở cho học sinh nhớ để khi học sinh học gõ đệm thì sẽ không bị nhầm lẫn.
VD: *Giáo viên hỏi học sinh: Cô đã dạy cho các em những hình thức gõ đệm
nào? Từ đó giáo viên vừa có thể kiểm tra được kiến thức của học sinh, vừa giúp học
sinh nhớ lại những kiến thức đó.
Học sinh trả lời: có 3 hình thức gõ đệm chính.
3
Giáo viên: Nguyễn Thị Lệ Thủy
Tám
Trường Tiểu học Lê Văn
* Gõ theo phách
* Gõ theo nhịp
* Gõ theo tiết tấu
Khi học sinh trả lời song thi giáo viên sẽ nhắc lại khái niệm cho học sinh nhớ.
* Phách: là đơn vị tính thời gian trong âm nhạc, khi vừa hát vừa gõ đệm
đều đặn thì thời gian của mỗi lần gõ như vậy gọi là phách.
* Nhịp: là sự suất hiện của một phách mạnh và một phách mạnh vừa,
khi gõ theo nhịp thì người ta đạp vào phách mạnh và nhấc lên ở phách mạnh vừa.
* Tiết tấu: là sự thể hiện độ dài, mạnh của các âm trong nhịp phách.
Từng hình thức giáo viên sẽ lấy ví dụ trong bài học để học sinh dễ hiểu hơn và
dần hình thành cho học sinh kĩ năng nhớ khi học gõ đệm. Đồng thời khi dạy đòi hỏi
giáo viên phải có kĩ năng, óc sáng tạo, làm thế nào để truyền tải những kiến thức đó
một cách đơn giản nhất mà học sinh vẫn hiểu được. Đó chính là câu hỏi đạt ra mà
mỗi giáo viên cần phải suy nghĩ. Bản thân tôi cũng vậy, muốn học sinh hát thuộc lời
ca tôi phải làm gì? và muốn học sinh gõ đệm tốt tôi phải truyền tải tới học sinh ra
sao?. Đó cũng không phải là sự băn khoăn của riêng tôi mà của nhiều giáo viên bộ
môn khác.
Nhưng chúng tôi tin rằng với những tìm tòi, sáng tạo chúng tôi sẽ truyền tải tới
các em những phương pháp học dễ hiểu nhất để giúp các em trong quá trình học.
III.CÁCH TIẾN HÀNH DẠY GÕ ĐỆM KHI HỌC MỘT BÀI HÁT:
1.Những yêu cầu chính khi dạy gõ đệm:
Giáo viên phải nắm vững kiến thức, vì gõ đệm là một hình thức khó đòi hỏi giáo
viên phải nắm vững kiến thức.
Giáo viên phải truyền tải cho học sinh một cách dễ hiểu nhất, nếu phương pháp
giáo viên dạy khó hiểu thì học sinh sẽ không nắm được và dẫn đến gõ đệm sai.
2. Những biện pháp khi tiến hành dạy gõ đệm:
a. Dạy hát:
4
Giáo viên: Nguyễn Thị Lệ Thủy
Tám
Trường Tiểu học Lê Văn
Muốn cho học sinh gõ đệm tốt thì trước hết giáo viên phải dạy cho họ sinh thuộc
lời ca, giai điệu bài hát, ngân nghỉ đúng nhịp, đúng phách. Khi học sinh đã hát đúng
thì học sinh với có thể gõ đệm được.
b. Dạy gõ đệm:
Giáo viên hỏi học sinh: chúng ta đã được học những hình thức gõ đệm nào ?
Học sinh trả lời: có 3 hình thức gõ đệm chính.
* Gõ theo phách
* Gõ theo nhịp
* Gõ theo tiết tấu
Giáo viên hát kết hợp gõ đệm theo từng hình thức, để cho học sinh nhớ lại từng
hình thức và dần hình thành cho học sinh kĩ năng khi học gõ đệm.
VD: Dạy bài hát Chúc mừng sinh nhật
Nhạc Anh
Trước hết giáo viên dạy cho học sinh thuộc giai điệu, lời ca theo tiết tấu bài hát
sau đó tiến hành dạy gõ đệm.
Khi dạy gõ đệm một bài hát giáo viên tiến hành theo các bước sau:
* Gõ theo phách: Giáo viên hướng dẫn cho hoc sinh gõ theo phách, bao giờ cũng
gõ vào đầu phách mạnh, gõ đệm đều đặn.
VD: Mừng ngày sinh một đóa hoa. Mừng ngày sinh một khúc ca.
{ có nghĩa là tượng trưng cho phách mạnh và học sinh khi gõ đệm thì phải gõ
vào phách mạnh đó}.
* Gõ theo nhịp: Giáo viên hướng dẫn cho học sinh gõ theo nhịp, khi gõ đệm thì gõ
vào phách mạnh và nhấc lên ở phách mạnh vừa.
VD: Mừng ngày sinh một đóa hoa. Mừng ngày sinh một khúc ca.
5
Giáo viên: Nguyễn Thị Lệ Thủy
Tám
Trường Tiểu học Lê Văn
* Gõ theo tiết tấu: Giáo viên cũng làm mẫu cho học sinh quan sát, và thưc hiện
theo sự hướng dẫn của giáo viên.
Lưu ý: trong quá trình dậy gõ đệm cũng còn có một số em gõ sai hay gõ lẫn lộn
thì giáo viên nên cầm tay hướng dẫn cho những em đó những hình thức mà em đó gõ
sai. Sửa sai như vậy sẽ giúp học sinh với nhớ và phân biệt được từng hình thức gõ
đệm.
Khi đã hướng dẫn cho học sinh gõ đêm thành thạo rồi và để cho không khí lớp
học không gò bó, căng thẳng giáo viên sẽ cho học sinh thi hát kết hợp thi gõ đệm
giữa các nhóm, các tổ với nhau theo những cách sau:
VD: Cách 1: Giáo viên chia lớp thành hai nhóm, nhóm 1 sẽ gõ đệm theo phách
và nhóm 2 sẽ hát lời ca. [ giáo viên nhận xét]
Cách 2: Giáo viên sẽ chia lớp thành hai nhóm: nhóm 1 sẽ hát kết hợp gõ
đệm theo phách, nhóm 2 sẽ hát kết hợp gõ theo nhịp. [ giáo viên nhận xét]
Cách 3: Giáo viên sẽ gọi từng nhóm 4 học sinh lên gõ đệm theo yêu cầu
của giáo viên. [ học sinh nhận xét]
Cách 4: giáo viên chia 4 học sinh đó thành 2 nhóm. Nhóm 1 sẽ gõ theo
phách và nhóm 2 gõ theo tiết tấu. [ giáo viên nhận xét và ghi điểm].
Những hình thức học đó sẽ giúp học sinh nhớ, và không bị nhầm lẫn khi học gõ
đệm. Đồng thời khi học sinh thực hiện giáo viên nên khuyến khích các em để giúp
các em hứng thú hơn trong khi học.
c. Những hình thức gõ đệm học sinh thường hay lẫn lộn:
Không phải học sinh nào cũng gõ đúng theo yêu cầu của giáo viên, mà còn một
số em gõ vẫn còn đang lẫn lộn giữa phách, nhịp, tiết tấu. Đặc biệt là những em lớp 1.
Vì vậy giáo viên phải rèn cho các em và phải kịp thời sửa sai cho những em đó.
IV. KẾT QUẢ VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM:
1. Kết quả:
6
Giáo viên: Nguyễn Thị Lệ Thủy
Tám
Trường Tiểu học Lê Văn
Với những phương pháp dạy trên thì đa số học sinh đã nắm được kiến thức, biết
phân biệt thế nào là phách, thế nào là nhịp, thế nào là tiết tấu.
Dưới đây là kết quả mà tôi đã thu được cuối học kỳ 1 năm học 2009_2010:
Xếp loại
Tổng số
Khối lớp
%
học
sinh
%
Hoàn thành
Hoàn thành
tốt
tốt
53 %
1
113
60 HS
2
3
4
5
89
81
75
80
43 HS
42 HS
47 HS
42 HS
Hoàn thành
37,1 %
42 HS
48,3 %
52 %
62,6 %
52, %
35 HS
30 HS
23 HS
30 HS
%
Không
không
hoàn thành
Hoàn
hoàn
thành
thành
11 HS
9,9 %
39,3 %
37,0 %
30,6 %
37,5 %
11 HS
9 HS
5 HS
8 HS
12,4 %
11 %
6,8 %
10 %
2. Bài học kinh nghiệm:
Để đạt được yêu cầu như trên tôi đã rút ra cho mình những bài học kinh nghiệm
sau đây:
- GV phải nắm vững và vận dụng nhiều phương pháp dạy học hợp lý, phù hợp với
trình độ và khả năng tiếp thu của HS.
- Phát huy khả năng sáng tạo của học sinh trong giảng dạy.
- GV phải đầu tư, chuẩn bị bài dạy thật kỹ trước khi lên lớp.
- Sưu tầm và tìm thêm các tài liệu về các phương pháp dạy gõ đệm, để phục vụ cho
việc giảng dạy.
- GV phải sử dụng nhạc cụ thuần thục và sử dụng nhạc cụ như một phương tiện hổ
trợ đắc lực và không thể thiếu khi lên lớp, tránh tuyệt đối việc dạy chay [không có
nhạc cụ].
- GV cần chuẩn bị tốt đồ dùng dạy học như bảng phụ ghi bài hát, bài tập đọc nhạc,
các bài tập luyện thanh và luyện tập tiết tấu, các dụng cụ gõ đệmđể không bị mất
nhiều thời gian khi lên lớp.
7
Giáo viên: Nguyễn Thị Lệ Thủy
Tám
Trường Tiểu học Lê Văn
- Để tiết học đạt hiệu quả cao, GV cần phải tạo được một không khí học tập và
hứng thú đối với học sinh.
V. ĐỀ XUẤT:
1. Về phía nhà trường:
Tạo điều kiện về cơ sơ vật chất có phòng học riêng khi học nhạc , đồ dùng dạy học
như thanh loan, trống, mõ cho giáo viên và học sinh.
Cần thường xuyên tổ chức các hội thi văn nghệ chào mừng các ngày lễ lớn như:
Chào mừng ngày nhà giáo Việt Nam 20-11, ngày thành lập Đoàn 26-3 . để các em
có điều kiện phát huy năng khiếu của các em.
2. Đối với ngành :
Cần duy trì đều đặn các hội thi văn nghệ truyền thống như: Tiếng hát học sinh
phổ thông, hoa phượng đỏ
Cần xây dựng phòng chức năng dành riêng cho bộ môn hát nhạc ở trường tiểu
học.
Trang bị thêm đàn phím điện tử [loại có đĩa] và các dụng cụ gõ đệm dành cho học
sinh.
Trên đây là sáng kiến của tôi về bộ môn Âm Nhạc mong sự đóng góp ý kiến của
các bạn đồng nghiệp để giúp tôi hoàn thiện sáng kiến của mình.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Nghĩa trung, ngày 01 tháng 01 năm 2010.
Người thực hiện
NGUYỄN THỊ LỆ THỦY
8
Giáo viên: Nguyễn Thị Lệ Thủy
Tám
Trường Tiểu học Lê Văn
PHÒNG GIÁO DỤC HUYỆN BÙ ĐĂNG
TRƯỜNG TIỂU HỌC LÊ VĂN TÁM
MỤC LỤC
****************
I-
ĐẶT VẤN ĐỀ:
II -
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
1 : Thực trạng chung
2 : Giải quyết vấn đề
III CÁCH TIẾN HÀNH:
1 : Yêu cầu
2 : Biện pháp
IV KẾT QUẢ VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM:
1 : Kết quả
2 : Bài học kinh nghiệm
V - ĐỀ XUẤT:
9
Giáo viên: Nguyễn Thị Lệ Thủy
Tám
Trường Tiểu học Lê Văn
10
Giáo viên: Nguyễn Thị Lệ Thủy
Tám
Trường Tiểu học Lê Văn
Ý KIẾN HỘI ĐỒNG TRƯỜNG
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
Ý KIẾN HỘI ĐỒNG KHOA HỌC PHÒNG GIÁO DỤC
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................
11
Giáo viên: Nguyễn Thị Lệ Thủy
Tám
Trường Tiểu học Lê Văn