Văn hóa giữ vị trí đặc biệt và có vai trò quan trọng trong sự điều tiết, vận động mọi mặt của xã hội; là động lực trực tiếp thúc đẩy sự phát triển bền vững kinh tế - xã hội; kích thích sự sáng tạo và đánh thức những năng lực tiềm ẩn của con người. Nhân tố văn hóa không nằm ngoài kinh tế - xã hội hay chính trị, văn hóa có mặt và giữ vị trí trọng yếu trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.
Trong hoạt động chính trị có văn hóa chính trị, trong hoạt động kinh doanh có văn hóa kinh doanh... Văn hóa doanh nghiệp, doanh nhân và kinh doanh là nòng cốt của văn hóa kinh tế, đồng thời là một trong những động lực chính, nền tảng cho sự phát triển nhanh và bền vững của hoạt động kinh tế.
Cùng với quá trình xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, vị trí, vai trò của doanh nghiệp ngày càng được xác định rõ ràng, đầy đủ hơn. Đảng ta đã xác định, phát triển doanh nghiệp Việt Nam lớn mạnh trở thành nòng cốt của kinh tế đất nước, đồng thời đưa ra mục tiêu và các định hướng cho sự phát triển của doanh nghiệp Việt Nam.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính trò chuyện với các doanh nhân, đại biểu tham dự buổi gặp mặt. [Ảnh: baochinhphu.vn]
Với ý nghĩa đó, văn hóa doanh nghiệp, doanh nhân và kinh doanh Việt Nam cần phải quan tâm đúng mức. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã yêu cầu: “Xây dựng văn hóa doanh nghiệp, doanh nhân và kinh doanh”1, coi đây là một trong những thành tố quan trọng trong việc xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam; là một trong những động lực thúc đẩy hoàn thiện toàn diện, đồng bộ thể chế, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế; đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển đất nước nhanh, bền vững.
Trong xu thế toàn cầu hóa kinh tế thế giới ngày càng diễn ra mạnh mẽ, sự xã hội hóa hoạt động sản xuất kinh doanh phát triển với trình độ cao, nhiều doanh nghiệp có quy mô khổng lồ, hoạt động trên khắp thế giới nên có cả một hệ thống tầng bậc các giám đốc điều hành. Thuật ngữ doanh nghiệp, doanh nhân đề cập trong bài viết được hiểu để chỉ những doanh nghiệp vừa và nhỏ của Việt Nam và những chủ nhân của nó.
Văn hóa doanh nghiệp, doanh nhân và kinh doanh Việt Nam
Văn hóa doanh nghiệp Việt Nam
Doanh nghiệp tồn tại và phát triển là để sản xuất ra của cải vật chất và cung cấp các dịch vụ nhằm thỏa mãn nhu cầu của xã hội. Hoạt động đúng nghĩa của doanh nghiệp là sản xuất, kinh doanh vì mục tiêu lợi nhuận. Hoạt động của doanh nghiệp được cấu trúc chặt chẽ thành một dây chuyền công nghệ nhất định. Để vận hành tất cả các khâu của dây chuyền này, doanh nghiệp có hệ thống quản lý, mà trong đó, toàn bộ thành viên thực hiện các chức năng theo tầng bậc quản lý phù hợp.
Hoạt động của các doanh nghiệp được định hướng bởi tầm nhìn và một sứ mệnh rõ ràng. Chúng vận hành một cách trơn tru chủ yếu là do doanh nghiệp có một hệ thống quy chế quản lý nội bộ phù hợp với các quy định của pháp luật, phù hợp với các giá trị văn hóa truyền thống, mọi thành viên đều được tôn trọng, tin cậy và được đối xử công bằng, họ nhận thức được chức năng, nhiệm vụ, vai trò và vị trí của mình. Những yếu tố đó đã tạo nên sức mạnh tổng hợp của doanh nghiệp và tạo ra những tài sản vô hình mà có tiền cũng không thể mua được.
Chủ thể của các hoạt động trong doanh nghiệp là những con người. Điều này có nghĩa là trong hoạt động của mình, họ được dẫn dắt bởi những tư tưởng, giá trị, mục tiêu cốt lõi luôn bất biến và thực hiện chúng theo những cách thức nhất định. Theo ý nghĩa này, mỗi doanh nghiệp là một không gian văn hóa.
Văn hóa doanh nghiệp được hiểu là một hệ thống bao gồm những giá trị, truyền thống, tập quán, lối ứng xử, nghi lễ, biểu tượng, chuẩn mực được hình thành trong quá trình xây dựng và phát triển của doanh nghiệp, có khả năng lưu truyền, tạo nên bản sắc riêng, có tác động sâu sắc tới tâm lý và hành vi của tất cả các thành viên trong doanh nghiệp2.
Sức mạnh của một doanh nghiệp thể hiện ở sự chia sẻ những giá trị cốt lõi, những ý nghĩa của mục tiêu phát triển. Với một nền văn hóa doanh nghiệp mạnh, hướng đến đổi mới sáng tạo, năng động và tích cực sẽ tạo cho doanh nghiệp một “quyền năng” tự điều chỉnh, thích ứng với sự thay đổi ngày một nhanh hơn của môi trường kinh doanh. Nền văn hóa ấy sẽ là tài sản chiến lược của doanh nghiệp, là nguồn lực quan trọng để thực hiện mục tiêu phát triển của doanh nghiệp. Ngược lại, với một nền văn hóa doanh nghiệp không mạnh, không hướng đến đổi mới sáng tạo, thiếu năng động và tích cực sẽ là cái neo níu kéo, cản trở sự thay đổi, khó có thể điều hòa mối quan hệ giữa doanh nghiệp và môi trường kinh doanh, doanh nghiệp khó thích ứng với môi trường kinh doanh mới, mục tiêu phát triển khó có thể đạt được.
Văn hóa doanh nhân Việt Nam
Doanh nhân là người khởi nghiệp và đứng đầu doanh nghiệp, giữ quyền sở hữu và quản lý, điều hành doanh nghiệp. Họ là những người có khát vọng làm giàu cháy bỏng, có đầu óc sáng tạo và đổi mới, sẵn sàng đương đầu với những thách thức khi theo đuổi các cơ hội, sẵn sàng chấp nhận mọi rủi ro, chịu trách nhiệm về vật chất và tinh thần đối với kết quả sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.
Trong quá trình hoạt động, dưới sự lãnh đạo của doanh nhân, doanh nghiệp phải cạnh tranh để tồn tại và phát triển, phải đổi mới để thích nghi với môi trường luôn biến động với nhiều thành công và không ít thất bại. Đồng thời với quá trình ấy, các doanh nhân với ý thức tự giác, vận dụng một cách sáng tạo các yếu tố văn hóa vào sản xuất, kinh doanh, có nghĩa là họ đang tự giác xây dựng văn hóa doanh nghiệp. Cùng với thời gian, các yếu tố văn hóa doanh nghiệp dần được hình thành và xác lập, qua thử thách để rồi tồn tại và trở thành văn hóa doanh nghiệp một cách có hệ thống.
Khi doanh nghiệp tồn tại và phát triển thì triết lý sống và làm việc, các giá trị theo đuổi, tư tưởng kinh doanh, phong cách quản lý của doanh nhân sẽ được mọi thành viên chia sẻ và trở thành cái riêng có của mỗi doanh nghiệp. Chính vì vậy, chúng ta có thể khẳng định rằng, văn hóa doanh nghiệp bao giờ cũng in đậm dấu ấn nhân cách của doanh nhân, chỉ khi nào doanh nhân để lại dấu ấn sáng tạo trong văn hóa doanh nghiệp của mình, lúc ấy trong họ mới có cái gọi là văn hóa doanh nhân.
Tố chất của doanh nhân là nhân tố chủ yếu quyết định thành công của doanh nghiệp. Có thể kể ra như kiến thức sâu rộng về nhiều lĩnh lực, có năng lực chỉ huy và phối hợp, xây dựng kế hoạch, khả năng ứng biến, sáng tạo và đổi mới, dám nghĩ dám làm, tinh thần khắc phục khó khăn…
Doanh nhân trước hết phải là con người có tinh thần doanh nghiệp mạnh mẽ và hiến thân cho sự nghiệp. Đó là tiêu chí đầu tiên và quyết định để một người có thể trở thành doanh nhân. Chỉ có trên cơ sở một tinh thần doanh nghiệp mạnh mẽ mới có thể ra đời những doanh nhân tầm cỡ, có ảnh hưởng lớn lao đến sự nghiệp phát triển kinh tế nước nhà.
Văn hóa doanh nhân là một dạng của văn hóa cá nhân. Đó là toàn bộ vốn tri thức, kinh nghiệm điều hành doanh nghiệp của mỗi doanh nhân, biểu hiện ở hệ thống quan niệm và hành xử của doanh nhân đó trong đời sống thực tiễn doanh nghiệp và ngoài xã hội. Nói gọn lại, văn hóa doanh nhân thể hiện rõ nhất ở nhân cách của doanh nhân3.
Văn hóa doanh nhân và đạo đức của doanh nhân có mối quan hệ rất chặt chẽ. Nghề kinh doanh rất coi trọng đạo đức của doanh nhân vì những sản phẩm và dịch vụ của họ liên quan trực tiếp đến con người. Khách hàng không thể kiểm tra hết mọi thông tin về sản phẩm, có nghĩa là khách hàng phải tin vào tính trung thực của doanh nhân.
Nếu doanh nhân thiếu đạo đức, không trung thực, cắt xén thông tin, cố ý gian dối về sản phẩm để vụ lợi cá nhân thì hậu quả gây ra cho khách hàng và xã hội rất nghiêm trọng. Do đó, tiêu chuẩn về phẩm chất đạo đức không thể thiếu của một doanh nhân thực thụ là tính trung thực, tôn trọng con người, khát vọng vươn tới sự hoàn hảo, dám đương đầu với thử thách, coi trọng hiệu quả gắn liền với trách nhiệm xã hội.
Phong cách của doanh nhân là một dạng biểu hiện trình độ văn hóa của doanh nhân. Phong cách nói chung là sự tổng hợp các yếu tố diện mạo, ngôn ngữ, cách cư xử, hành vi của một người nào đó. Phong cách của doanh nhân biểu hiện rõ nhất ở diện mạo, lối ứng xử và hoạt động quản lý doanh nghiệp. Diện mạo có vai trò khá quan trọng, nó tạo ra tâm lý tin cậy, thiện cảm ngay từ đầu đối với người đối thoại. Nếu có được lối ứng xử đẹp, giàu tính nhân văn trong công việc kinh doanh và ngoài cuộc sống sẽ gây dựng được lòng tin, củng cố chữ tín đối với khách hàng.
Có thể nói, diện mạo và lối ứng xử có văn hóa là một trong những yếu tố bảo đảm thành công của doanh nhân. Những doanh nhân có văn hóa đều biết rằng không thể tùy tiện trong việc ăn, nói, mặc, đi lại, quan hệ… mà cần có hành vi, hoạt động theo cách chuẩn mực phù hợp với văn hóa và hoàn cảnh. Trong quá trình hội nhập và phát triển hiện nay, doanh nhân rất cần phải bổ sung thêm những kỹ năng xử lý trong sự khác biệt của các nền văn hóa. Đây là một yêu cầu mới, bởi vì mọi nền văn hóa đều tự phân biệt nó khác với nền văn hóa khác bằng cách chọn những phương án giải quyết riêng đối với những vấn đề nảy sinh trong cuộc sống.
Văn hóa kinh doanh Việt Nam
Thông thường, người ta kinh doanh với mục tiêu thu được lợi nhuận, để trở thành giàu có, nhưng sự giàu có lại có thể xuất phát từ những mục đích khác nhau. Việc sử dụng các nhân tố văn hóa vào hoạt động kinh doanh sẽ đem lại cho kinh doanh và chủ thể kinh doanh một sứ mệnh cao cả, đó là phát triển con người, đem lại sự giàu có, hạnh phúc cho mọi người, sự phồn vinh và vững mạnh của đất nước, sự vẻ vang của dân tộc.
Nhận thức được sứ mệnh ấy, con người sẽ hăng say lao động, không ngại gian khổ, thậm chí hy sinh cả lợi ích riêng vì lợi ích chung. Những nét đẹp ấy chính là sự thể hiện của văn hóa. Do đó, văn hóa kinh doanh có vị trí và vai trò đặc biệt trong hoạt động của doanh nghiệp, phản ánh trình độ của con người trong lĩnh vực kinh doanh.
Văn hóa kinh doanh là sự biểu hiện mặt văn hóa của hoạt động kinh doanh. Bản chất của văn hóa kinh doanh là làm cho cái lợi gắn chặt chẽ với cái đúng, cái tốt và cái đẹp. Cái lợi có được từ cách làm tuân theo cái đúng, cái tốt và cái đẹp. Ngược lại, cái đúng, cái tốt và cái đẹp là cơ sở bền vững cho hoạt động sinh ra cái lợi. Chính vì thế, người ta thường gọi những nhà doanh nghiệp - những nhà kinh doanh thực thụ có văn hóa cao, trí tuệ sâu rộng, lòng dũng cảm và tài năng. Trong hoạt động kinh doanh, điều mà họ quan tâm là chất lượng của sản phẩm và dịch vụ làm ra chứ không hoàn toàn chỉ vì tiền.
Một trong những “luật vàng“ của họ là theo đuổi chất lượng chứ không chạy theo đồng tiền. Đó chính là một cách thể hiện sự chọn lựa khôn ngoan và thông minh trong những cái để chọn lựa. Chính cách làm như vậy mà cái lợi đến với họ càng nhiều, không chỉ ở đồng tiền mà còn ở các lĩnh vực khác. Đối với một người làm kinh doanh hay một tổ chức kinh doanh cụ thể thì văn hóa tồn tại tiềm ẩn trong họ như một nguồn lực mà muốn khơi dậy và phát huy cần có thời gian, môi trường và sự tác động phù hợp. Văn hóa kinh doanh được nhận biết qua hai phương diện chính:
Một là: Các nhân tố văn hóa [hệ giá trị, triết lý sống, tâm lý dân tộc mà chủ thể lựa chọn từ văn hóa dân tộc] được vận dụng vào quá trình kinh doanh để tạo ra các sản phẩm hàng hóa và dịch vụ phù hợp với nhu cầu và thị hiếu của khách hàng có văn hóa. Đó chính là lối kinh doanh có văn hóa, kiểu kinh doanh phù hợp với văn hóa của dân tộc.
Hai là: Các giá trị, sản phẩm văn hóa như hệ giá trị, triết lý, tập tục riêng, nghệ thuật kinh doanh... mà chủ thể kinh doanh tạo ra trong quá trình hoạt động và làm nghề kinh doanh của họ, có tác dụng cổ vũ, biểu dương đối với kiểu kinh doanh có văn hóa mà họ đang theo đuổi. Đó chính là lối sống có văn hóa của các chủ thể kinh doanh.
Để cho cái lợi của kinh doanh gắn liền với cái đúng, cái tốt, cái đẹp, nhằm thỏa mãn có chất lượng nhu cầu và thị hiếu của đời sống xã hội, mỗi xã hội đều cần hình thành các truyền thống văn hóa kinh doanh trong nền văn hóa chung của dân tộc. Trong công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa hiện nay, chúng ta rất cần sự phát triển văn hóa kinh doanh Việt Nam, mang bản sắc riêng của người Việt Nam. Trên cơ sở đó “văn hóa kinh doanh thể hiện sự gắn kết cái lợi với những giá trị chân, thiện mỹ để tạo ra bản sắc kinh doanh nhằm đạt đến sự phát triển bền vững của các chủ thể kinh doanh”4.
Xây dựng văn hóa doanh nghiệp, doanh nhân và kinh doanh Việt Nam
Trong bối cảnh hội nhập, để xây dựng và phát huy giá trị văn hóa và sức mạnh con người Việt Nam trong hoạt động kinh doanh cần “xây dựng văn hóa doanh nghiệp, doanh nhân và kinh doanh Việt Nam”5.
Xây dựng văn hóa doanh nghiệp Việt Nam
Xây dựng văn hóa doanh nghiệp trước hết là trách nhiệm của những người đứng đầu doanh nghiệp - đội ngũ doanh nhân. Do đó, quan điểm đúng đắn của doanh nhân về vai trò của văn hóa doanh nghiệp phải được đặt lên hàng đầu. Điểm xuất phát của các doanh nghiệp khác nhau hầu hết ở sự khác nhau của nền tảng văn hóa.
Xây dựng văn hóa doanh nghiệp là một quá trình lâu dài, đầy khó khăn, thử thách nên rất cần ở đội ngũ doanh nhân có nhận thức, quan điểm đúng đắn, một niềm tin mãnh liệt, tính kiên trì, bền bỉ. Văn hóa doanh nghiệp không chỉ hình thành một cách tự phát mà cần có sự định hướng và quản lý. Chính vì vậy, việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp cần:
Một là, xác định cho được một hệ thống quan điểm giá trị phù hợp để mọi thành viên trong doanh nghiệp cùng chia sẻ, quan tâm. Đây chính là việc xây dựng nhận thức chung cho toàn doanh nghiệp. Nó tạo ra sự hài hòa trong nội bộ doanh nghiệp, một không khí văn hóa tích cực để phát huy các nguồn lực, tăng cường nội lực và sức mạnh của doanh nghiệp. Đây là vấn đề quan trọng nhất trong việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp, bởi vì hệ thống quan điểm giá trị là hạt nhân của văn hóa doanh nghiệp. Trong quá trình phát triển, những giá trị ấy vẫn giữ cái cốt lõi, thúc đẩy sự tiến bộ và luôn biến đổi phù hợp với yêu cầu của xã hội.
Hai là, xây dựng cho được một hệ thống định chế của doanh nghiệp, bao gồm những vấn đề liên quan đến tính chuyên nghiệp như: sự hoàn hảo của công việc; sự rõ ràng về công việc trên cơ sở hài hòa giữa quyền hạn và trách nhiệm, quyền lợi và nghĩa vụ, người nào làm việc gì, trước hết phải có trách nhiệm và nghĩa vụ hoàn thành tốt công việc ấy; các tiêu chuẩn kiến thức và kỹ năng; tinh thần và thái độ; quy trình kiểm soát, phân tích các công việc sao cho những người lãnh đạo có được những quyết định sáng suốt, sát với yêu cầu của thị trường, còn nhân viên có lòng tin và tôn trọng lãnh đạo và biết chính xác việc mình làm hiệu quả như thế nào.
Ba là, xây dựng cơ chế thu thập và xử lý thông tin. Hãy tạo ra một cơ chế cung cấp nhiều thông tin cho các thành viên, doanh nghiệp sẽ càng nhận được nhiều giá trị do họ tạo ra. Cơ chế nếu được vận hành hoàn hảo sẽ giúp cho doanh nghiệp lựa chọn nguồn thông tin cần thiết phục vụ mục tiêu, có các giải pháp thu thập và xử lý thông tin hiệu quả, đồng thời bảo đảm bí mật kinh doanh. Khi có thông tin cùng với sức sáng tạo của con người qua phân tích, tính toán, nhận định, suy luận sẽ trở thành giá trị giúp cho doanh nghiệp có những quyết định đúng đắn, sát hợp.
Bốn là, xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ tại cơ sở, tạo điều kiện để mọi thành viên có cơ hội thực hiện quyền và nghĩa vụ tham gia quản lý quá trình sản xuất, kinh doanh. Đây là một trong những cách tốt nhất để xây dựng tổ chức vững mạnh của doanh nghiệp, để cho quyết định của người quản lý trở thành chính quyết định của người bị quản lý.
Năm là, xây dựng cơ chế kết hợp hài hòa các lợi ích để cá nhân và doanh nghiệp cùng phát triển. Lợi ích cá nhân là động lực trực tiếp thôi thúc con người luôn vươn tới. Lợi ích cá nhân nằm trong tổng thể lợi ích chung của cả doanh nghiệp, đồng thời, lợi ích của doanh nghiệp tạo điều kiện cho lợi ích cá nhân được thực hiện. Điều đó đòi hỏi phải xây dựng một cơ chế kích thích và thúc đẩy, sao cho mỗi cá nhân hăng hái thực hiện lợi ích của mình, đồng thời, thực hiện mục đích chung của doanh nghiệp, từ đó tạo ra xu hướng vận động chung của cả doanh nghiệp.
Xây dựng văn hóa doanh nhân Việt Nam
Đại hội XIII của Đảng đã chỉ rõ: “Phát triển đội ngũ doanh nhân lớn mạnh về số lượng và chất lượng, có tinh thần công hiến cho dân tộc, có chuẩn mực văn hóa, đạo đức tiến bộ và trình độ quản trị kinh doanh giỏi”6. Vì vậy, trọng tâm xây dựng văn hóa doanh nhân là xây dựng con người có đủ những yêu cầu về năng lực, tố chất, đạo đức và phong cách doanh nhân.
Một là, năng lực của doanh nhân là năng lực làm việc trong đó bao gồm năng lực làm việc trí óc và năng lực làm việc thể chất. Đó là năng lực hoạch định, tổ chức, điều hành, phối hợp và kiểm tra trong bộ máy doanh nghiệp, đưa ra các phương án lựa chọn, đánh giá phương án tối ưu và có các quyết định đúng. Năng lực doanh nhân biểu hiện ở trình độ chuyên môn, khả năng lãnh đạo và trình độ quản lý kinh doanh.
Hai là, tố chất của doanh nhân trước hết ở tầm nhìn. Chiến lược phát triển của doanh nghiệp là biểu hiện tầm nhìn của doanh nhân. Tố chất thứ hai là khả năng thích ứng với môi trường, nhạy cảm, linh hoạt, đổi mới và sáng tạo. Tố chất thứ ba là tính độc lập, quyết đoán, tự tin, dám làm, dám chịu, dám đương đầu với khó khăn, thử thách. Tố chất thứ tư là trách nhiệm xã hội.
Doanh nhân, với vai trò là chủ sở hữu, người điều hành doanh nghiệp, người có tác động rất lớn đến tư tưởng và thực thi trách nhiệm xã hội tại doanh nghiệp, đồng thời thể hiện trách nhiệm của mình đối với xã hội với tư cách là một cá nhân nhằm mang lại nhiều giá trị tốt đẹp, nâng cao chất lượng cuộc sống của người lao động, của cộng đồng và của toàn xã hội. Tố chất thứ năm là ham muốn thành công, không cam chịu thất bại. Tố chất thứ sáu là có đầu óc kinh doanh, say mê, ham thích hoạt động kinh doanh.
Ba là, đạo đức doanh nhân. Doanh nhân cũng là con người nên trước hết phải thiện tâm, trách nhiệm với công việc, làm tròn nghĩa vụ công dân. Đối với doanh nhân thì chữ tín là hội tụ cao nhất của đạo đức doanh nhân. Chữ tín khó tạo dựng, dễ đánh mất nhưng nếu giữ được thì sẽ là tiền đề cho sự thành công và phát triển bền vững của doanh nghiệp. Trong hoạt động kinh doanh, chữ tín tạo nên sự tin tưởng, uy tín của một doanh nhân với nhân viên, khách hàng, đối tác. Thành tựu lớn nhất của doanh nhân là làm bất cứ việc gì cũng phải giữ chữ tín. Khi để mất chữ tín của mình thì cho dù có đánh đổi bao nhiêu công sức, tiền bạc cũng chẳng thể lấy lại được.
Bốn là, phong cách doanh nhân. Phong cách doanh nhân là một biểu hiện rõ nét của văn hóa doanh nhân bao gồm phong cách tư duy, làm việc, diễn đạt, ứng xử, sinh hoạt được hình thành bởi nhận thức, trạng thái tình cảm, ý chí, nguyện vọng của bản thân. Các yếu tố này chịu sự chi phối bởi năng lực, tố chất cũng như thể chất và tinh thần của doanh nhân thông qua môi trường giáo dục và xã hội.
Con người thông qua thực tiễn hoạt động sẽ hoàn thiện nhân cách của mình theo hướng tích cực. Doanh nhân cũng vậy, bằng hoạt động kinh doanh với bao thách thức phải đối mặt sẽ trui rèn họ để hình thành con người kinh doanh thực thụ, thẫm đẫm văn hóa doanh nhân.
Xây dựng văn hóa kinh doanh Việt Nam
Hiện nay, xây dựng văn hóa kinh doanh Việt Nam nhằm đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế là yêu cầu cấp thiết. Vì vậy, cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân Việt Nam cùng toàn xã hội cần vận dụng và phát huy những giá trị văn hóa của dân tộc trong hoạt động kinh doanh, làm cho cái lợi trong kinh doanh gắn với những giá trị chân, thiện, mỹ trong văn hóa của dân tộc. Để làm được điều đó cần khơi dậy và phát huy tinh thần doanh nghiệp trong toàn xã hội, nhất là trong cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân Việt Nam.
Tinh thần doanh nghiệp là thái độ trách nhiệm, suy nghĩ, tình cảm sâu sắc của con người đối với công việc kinh doanh, là ý chí ham muốn thành công, định hướng cho khát vọng cháy bỏng trong làm giàu, tính bền bỉ, kiên trì với ý tưởng đổi mới sáng tạo, kiên quyết, dám chấp nhận mạo hiểm. Nó là cái sâu sắc nhất, cốt lõi nhất của hoạt động sản xuất kinh doanh7.
Khơi dậy và phát huy tinh thần doanh nghiệp chính là kêu gọi lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết, đức tính cần cù, chịu khó, thông minh, ham học hỏi, đổi mới và sáng tạo của cộng đồng, doanh nghiệp, doanh nhân Việt Nam và toàn xã hội. Một khi tinh thần doanh nghiệp thấm sâu vào toàn bộ đời sống xã hội, vào từng con người, gia đình, cộng đồng, nhất là cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân Việt Nam, lúc đó sẽ tạo ra trên đất nước ta không khí hứng khởi, sôi nổi của hoạt động kinh doanh có văn hóa.
Để tạo điều kiện cho văn hóa kinh doanh phát triển nhất thiết phải thường xuyên hoàn thiện môi trường thể chế. Nhà nước giữ vai trò vô cùng quan trọng trong việc này bởi mọi hoạt động kinh doanh của từng cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp đều phải dựa vào pháp luật và tuân thủ pháp luật.
Đồng thời, bằng hoạt động thực tiễn, đội ngũ doanh nghiệp, doanh nhân chủ động đóng góp cho việc hoàn thiện môi trường thể chế. Thực tế trong và ngoài nước đều chứng minh rằng văn hóa kinh doanh chỉ có thể phát triển khi hệ thống pháp luật về kinh doanh của Nhà nước đúng đắn, đồng bộ, rõ ràng và nhất quán. Văn hóa kinh doanh chỉ có thể phát triển trong một môi trường kinh doanh lành mạnh, thuận lợi, đến lượt mình, văn hóa kinh doanh góp phần hoàn thiện môi trường kinh doanh.
Cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân cần có những hành động thiết thực để xây dựng và phát triển văn hóa kinh doanh. Điều đó yêu cầu phải xây dựng cho được mối quan hệ hợp tác, gắn bó, tìm ra những phương thức liên kết hiệu quả để tăng khả năng cạnh tranh, đồng thời phải quan tâm đến việc xây dựng triết lý kinh doanh và chiến lược kinh doanh định hướng cho mọi hoạt động kinh doanh; chú trọng xây dựng và giữ gìn chữ tín; thể hiện rõ vai trò và trách nhiệm xã hội, nhất là trong việc bảo vệ môi trường.
Xây dựng và phát triển văn hóa kinh doanh còn là nhiệm vụ của khách hàng và người tiêu dùng. Do đó, phải tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục cho mọi thành viên trong xã hội về vai trò của văn hóa kinh doanh đối với sự phát triển bền vững của xã hội. Văn hóa kinh doanh không thể phát triển mạnh mẽ nếu không có sự hưởng ứng và nỗ lực của mọi thành viên trong xã hội.v
Tài liệu tham khảo
1,5. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t.1, tr. 144.
2,3. Trần Quốc Dân: Doanh nghiệp, doanh nhân và văn hóa, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2008, tr. 71, 141.
4. Nguyễn Thị Ngọc Anh: Văn hóa kinh doanh ở Việt Nam hiện nay, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2013, tr. 55.
6. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t.1, tr. 167-168.
7. Trần Quốc Dân: Tinh thần doanh nghiệp - Giá trị định hướng của văn hóa kinh doanh Việt Nam, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2003, tr. 37.