-Đề [1] nêu ra yêu cầu thuật lại một câu chuyện em thích. Chữ “ kể”; “ bằng lời văn của em” là câu văn cho em biết điều đó.
-Đề [3] [4] [5] [6] là đề không có dấu hiệu từ kể nhưng vẫn là đề tự sự vì yêu cầu của đề là tự sự, kể chuyện.
-Từ trọng tâm trong mỗi đề là các từ nêu lên nội dung chính mà bài làm cần đạt như câu chuyện em thích, chuyện với một bạn tốt, kỉ niệm thơ ấu, …. [ VD: Đề 1 yêu cầu làm nổi bật nội dung câu chuyện em thích bằng lời văn của em. Đề 2 yêu cầu làm nổi bật người bạn tốt của em. …]
Đề tả sự vật Đề 2,6Đề tả ngườiĐề 3,4,5Tường thuật
Đề 3,4,5
2.Cách làm bài văn tự sự
Đề nêu ra những yêu cầu như kể một câu chuyện, em thích, bằng lời văn của em. Tức là tác giả yêu cầu em cần thực hiện thuật lại một câu chuyện em thích bằng lời văn của mình [ xưng tôi]
Em sẽ chọn chuyện Tấm Cám. Em thích nhân vật Tấm. Từ đoạn Tấm hoá thân vượt qua khó khăn để trở về làm hoàng hậu. Chuyện toát lên chủ đề về cái thiện và ác, các thiện sẽ giành chiến thắng.
c.Em dự định sẽ kể chuyện từ Tấm được vào cung, kết chuyện là khi Tấm trở về làm hoàng hậu theo kết cấu tuyến tính
- Em hiểu viết bằng lời văn của em là viết bằng ngôn ngữ kể chuyện của em, bằng sự hiểu biết của em về chuyện và kể lại
đ. Tự sự là kể chuyện bằng lời văn của mình, mang sắc thái tình cảm và sự hiểu biết của mình về truyện
II.Luyện tập
Gợi ý:
Mở bài: Giới thiệu về truyện cổ tích Tấm Cám
Thân bài:
-Giới thiệu về nhân vật Tấm
-Kể lại quá trình được vào cung vua của Tấm
-Kể lại cuộc đấu tranh không khoan nhượng của Tấm qua bốn lần hoá thân
-Kể lại kết thúc truyện và cảm xúc của em về từng nhân vật
Kết bài:
Ý nghĩa em rút ra cho câu chuyện.
TÌM HIỂU ĐỀ VÀ CÁCH LÀM BÀI VĂN TỰ SỰ ngắn 2
1. Đề văn tự sự
Câu hỏi trang 47, 58 SGK Ngữ Văn 6 :
- Lời văn đề [1] nêu ra những yêu cầu gì? Những chữ nào trong đề cho em biết điều đó? - Các đề [3], [4], [5], [6] không có từ kể, có phải đề tự sự không? - Từ trọng tâm trong mỗi đề trên là từ nào, hãy gạch dưới và cho biết đề yêu cầu làm nổi bật điều gì. - Có đề tự sự nghiêng về kể người, có đề nghiêng về kể việc, có đề nghiêng về tường thuật lại sự việc. Trong các đề trên, đề nào nghiêng về kể việc, đề nào nghiêng về kể người, đề nào nghiêng về tường thuật?
Trả lời câu hỏi trang 47, 58 SGK Ngữ Văn 6 : - Lời văn [đề 1] nêu ra yêu cầu: nội dung câu chuyện em thích, hình thức [lời văn của em]. Cần chú ý các từ: em thích, lời văn của em. - Các đề 3, 4, 5, 6 vẫn là đề tự sự vì đều yêu cầu kể sự việc và cần có nhân vật. - Trong đề 3, từ trọng tâm là: kỷ niệm. Từ trọng tâm đó yêu cầu kể bằng nhớ lại. - Trong đề 4, từ trọng tâm là: sinh nhật. Từ đó yêu cầu chú ý các công việc tổ chức cần thiết của kỷ niệm sinh nhật. - Trong đề 5, từ trọng tâm là: đổi mới. Từ đó yêu cầu phải so sánh quê xưa và quê nay. - Trong đề 6, từ trọng tâm là: lớn rồi. Từ đó yêu cầu nêu bật khi đã lớn thì khác khi còn nhỏ thế nào ? - Trong các đề trên, đề 1 nghiêng về sự việc, đề 2 nghiêng về kể người, đề 3 nghiêng về sự việc và cả người như đề 4, đề 5 nghiêng về tường thuật, đề 6 nghiêng về kể người.
Trong chương trình học Ngữ Văn 6 phần Kể về những đổi mới ở quê em là một nội dung quan trọng các em cần chú ý chuẩn bị trước.
Ngoài nội dung ở trên, các em có thể tìm hiểu thêm phần Soạn bài Luyện tập xây dựng bài tự sự, kể chuyện đời thường nhằm chuẩn bị cho bài học này.
Soạn bài "Tìm hiểu chung về văn tự sự" sách văn học lớp 6 tập 1. Giải các câu hỏi trong sách giáo khoa bài học văn tự sự lớp 6.
Bài viết này được đăng tại freetuts.net, không được copy dưới mọi hình thức.
I. Ý nghĩa và đặc điểm chung của phương thức tự sự
Câu 1: Trang 27 - sgk ngữ văn 6 tập 1
Trong đời sống hằng ngày ta thường nghe những yêu cầu và câu hỏi như sau:
- Bà ơi, bà kể chuyện cổ tích cho cháu nghe đi !
- Cậu kể cho mình nghe, Lan là người như thế nào.
- Bạn An gặp chuyện gì mà lại đòi thôi học nhỉ?
- Thơm ơi, lại đây tớ kể cho nghe chuyện này hay lắm.
- Gặp trường hợp như thế, theo em, người nghe muốn biết điều gì và người kể phải làm gì?
- Trong những trường hợp trên, câu chuyện phải có một ý nghĩa nào đó. Ví dụ, nếu muốn cho bạn biết Lan là một người bạn tốt, người được hỏi phải kể những việc như thế nào về Lan? Vì sao? Nếu người trả lời kể một câu chuyện về An mà không liên quan đến việc thôi học của An thì có được coi là một câu chuyện có ý nghĩa được không? Vì sao?
Bài viết này được đăng tại [free tuts .net]
Trả lời câu hỏi:
- Khi chúng ta gặp những trường hợp như trên, người nghe muốn biết thông tin về một sự việc, một câu chuyện thì người kể phải kể, thông báo và giải thích cho người nghe hiểu và giải đáp được thắc mắc của họ.
- Nếu muốn cho bạn biết Lan là một người bạn tốt, người được hỏi phải kể ra những việc làm tốt, những suy nghĩ và tâm tư tình cảm mà bạn Lan đã thể hiện như:
- Giúp đỡ bạn bè trong học tập.
- Sẵn sàng chia sẻ khó khăn với những người có hoàn cảnh éo le, hay lui tới thăm hỏi những cụ già neo đơn ở gần nhà.
- Là một người bạn thân thiện, luôn động viên các bạn cùng lớp phấn đấu trong học tập.
Chúng ta phải kể chi tiết từng việc thì người nghe mới hiểu được một cách tường tận về tính cách và con người của bạn Lan, và sau khi nghe người kể kể về Lan thì họ mới thỏa mãn được cái mục đích ban đầu của người hỏi.
Nếu người trả lời kể một câu chuyện về An mà không liên quan đến việc thôi học của An thì nó không được coi là một câu chuyện có ý nghĩa. Vì nó không giúp người nghe giải đáp được thắc mắc ban đầu, nó không làm thỏa mãn mục đích của người hỏi.
Câu 2: Trang 27- sgk ngữ văn lớp 6 tập 1
Truyện Thánh Gióng mà em đã học là văn bản tự sự. Văn bản tự này cho ta biết những điều gì? [Truyện kể về ai, ở thời nào, làm việc gì, diễn biến của sự việc, kết quả ra sao, ý nghĩa của sự việc như thế nào? ] Vì sao có thể nói truyện Thánh Gióng là truyện ngợi ca công đức của vị anh hùng làng Gióng?
Hãy liệt kê các sự việc theo thứ tự trước sau của truyện. Truyện bắt đầu từ đâu, diễn biến như thế nào, kết thúc ra sao? Từ thứ tự các sự việc đó, em hãy suy ra đặc điểm của phương thức [ cách thức] tự sự.
Trả lời câu hỏi:
Sau khi đã học truyện Thánh Gióng chúng biết đây là một văn bản tự sự. Truyện kể về Thánh Gióng ở thời Hùng Vương thứ mười sáu. Là một cậu bé lên ba mà vẫn không biết làm gì, đặt đâu nằm đó. Cho đến khi nhà vua tìm người đánh giặc thì cậu mới nói và cưỡi ngựa sắt, mặc áo giáp sắt và cầm roi sắt để đi đánh giặc. Không còn roi sắt thì cậu nhổ bụi tre bên đường đánh tan quân thù, sau đó Gióng cùng ngựa sắt từ từ bay lên trời.
Câu chuyện mang ý nghĩa to lớn nêu cao tinh thần dũng cảm đấu tranh để cho đất nước được hòa bình độc lập.
Truyện Thánh Gióng là truyện ngợi ca công đức của vị anh hùng làng Gióng vì cậu đã đứng lên đấu tranh mang lại hạnh phúc cho nhân dân, là chiến công của một trong những vị anh hùng của dân tộc.
Chúng ta có thể liệt kê các sự việc theo một trình tự sau:
- Thánh Gióng ra đời một cách kì lạ.
- Gióng biết nói và xin đi đánh giặc ngay sau đó.
- Gióng lớn nhanh như thổi và cưỡi ngựa sắt đi đánh giặc.
- Đánh tan quân giặc, Gióng cùng ngựa sắt bay về trời.
- Nhà vua lập đền thờ và phong danh hiệu cho Gióng.
- Những dấu tích còn lại mà Gióng đã đi qua.
Qua cách sắp xếp trên thì chúng ta có suy ra được sự việc mở đầu, sự việc diễn biến và sự việc kết thúc câu truyện. Từ đó rút ra được đặc điểm của phương thức tự sự là phương thức trình bày một chuỗi sự việc, sự việc này dẫn đến sự việc kia, cuối cùng dẫn đến kết thúc và ý nghĩa.
Ghi nhớTự sự [ kể chuyện] là phương thức trình bày một chuỗi các sự việc, sự việc này dẫn đến sự việc kia, cuối cùng dẫn đến một kết thúc, thể hiện một ý nghĩa.
Tự sự giúp người kể giải thích sự việc, tìm hiểu con người, nêu vấn đề và bày tỏ thái độ khen chê.
II. Luyện tập
Bài 1: Trang 28- sgk ngữ văn lớp 6 tập1
Đọc mẫu truyện trong sgk [ trang 28] và trả lời câu hỏi: Trong truyện này, phương thức tự sự thể hiện như thế nào? Câu chuyện thể hiện ý nghĩa gì?
Trả lời:
Câu chuyện “ Ông già và thần chết”, được trình bày theo phương thức tự sự. Phương thức tự sự ấy được thể hiện như sau: Truyện được kể theo một trình tự thời gian nhất định nó đi từ sự kiện này đến sự kiện kia, các sự việc được nối tiếp nhau. Sau đó đi đến kết thúc câu chuyện. Câu chuyện được kể lại bởi ngôi kể thứ ba, trong truyện xuất hiện nhân vật ông lão và thần chết.
Qua câu chuyện trên chúng ta thấy được trí thông minh của con người, ca ngợi lòng dũng cảm và hi vọng sống một cuộc sống tươi đẹp.
Bài 2: Trang 29- sgk ngữ văn lớp 6 tập 1
Bài thơ sau đây có phải tự sự không? Vì sao? Hãy kể lại câu chuyện bằng miệng.
Sa bẫy Bé Mây rủ mèo con Đánh bẫy bầy chuột nhắt Mồi thơm: cá nướng ngon Lửng lơ trong cạm sắt. Lũ chuột tham hoá ngốc Chẳng nhịn thèm được đâu! Bé Mây cười tít mắt Mèo gật gù, rung râu. Đêm ấy Mây nằm ngủ Mơ đầy lồng chuột sa Cùng mèo con đem xử Chúng khóc ròng, xin tha ! Sáng mai vùng xuống bếp: Bẫy sập tự bao giờ Chuột không, cá cũng hết Giữa lồng mèo nằm… mơ ! [Nguyễn Hoàng Sơn, Dắt mùa thu qua phố ]
Trả lời:
Bài thơ “Sa bẫy” chính là một bài thơ tự sự. Tuy là một bài thơ nhưng khi đọc bài thơ ấy chúng ta cũng hiểu được nội dung của câu chuyện đầy đủ nhân vật, diễn biến rõ ràng. Tất cả có mục đích là phê phán thói tham ăn của con mèo, chính vì thế mà đã tự mình sa vào bẫy.
Chúng ta có thể kể lại câu chuyện bằng miệng một cách ngắn gọn nhưng đầy đủ nội dung như sau: Bé Mây rủ mèo cùng nướng cá và treo trong bẫy sắt để tóm gọn bọn chuột nhắt. Đêm ấy, bé Mây nằm mơ chuột bị bẫy vào trong chiếc lồng sắt, mơ thấy thế bé Mây thầm mừng. Sáng dậy, khi hí hửng đến coi lồng sắt thì bé Mây ngạc nhiên khi trong lồng không hề có một con chuột nào mà chính là chú mèo tham ăn lại bị sập bẫy.
Bài 3: Trang 29-30 - sgk ngữ văn lớp 6 tập 1
Hai văn bản “ Huế: Khai mạc trại điêu khắc quốc tế lần thứ ba” và “ Người Âu Lạc đánh tan quân Tần xâm lược” có nội dung tự sự không? Vì sao? Tự sự ở đây có vai trò gì?
Trả lời:
Cả hai văn bản ấy đều nội dung tự sự vì: Trong cả hai văn bản đều có nhân vật, các sự kiện được diễn ra theo trình tự và nội dung của nó được trình bày theo một chuỗi sự việc.
Vai trò của tự sự ở đây chính là giới thiệu và tường thuật lại một câu chuyện thời sự hay lịch sử. Nó làm cho người nghe thấy hấp dẫn hơn.
Bài 4: Trang 30- sgk ngữ văn lớp 6 tập 1
Em hãy kể câu chuyện để giải thích vì sao người Việt Nam tự xưng là Con Rồng cháu Tiên?
Trả lời:
Người Việt chúng ta luôn luôn tự hào mình là con Rồng cháu Tiên bởi vì: Tổ tiên của chúng ta là Lạc Long Quân là một vị thần thuộc nòi rồng, kết duyên cùng với Âu Cơ là một vị thần dòng dõi nhà tiên. Sau khi kết hôn thì Âu Cơ sinh ra được một bọc trăm trứng và nở ra được một trăm người con. Khi chia tay nhau thì những người con cũng được chia ra một nửa đi theo cha và một nửa đi theo mẹ để cai quản khắp các phương. Người con trưởng đi theo mẹ được lên làm vua tại vùng Phong Châu lấy hiệu là Hùng Vương và truyền ngôi từ đời này sang đời sau. Để thể hiện lòng biết ơn và tự hào về nòi giống của mình nên người Việt đã xưng mình là con Rồng cháu Tiên.
Bài 5: Trang 30- sgk ngữ văn lớp 6 tập1
Trong cuộc họp lớp đầu năm Giang đề nghị bầu Minh làm lớp trưởng, vì bạn Minh đã chăm học, học giỏi, lại thường giúp đỡ bạn bè. Theo em, Giang có nên kể vắn tắt một vài thành tích của Minh để thuyết phục các bạn cùng lớp hay không?
Trả lời:
Bạn Giang nên kể vắn tắt một vài thành tích của Minh để thuyết phục các bạn cùng lớp, từ đó các bạn trong lớp có thể hiểu hơn về Minh là một người có học lực tốt và hay giúp đỡ bạn bè, như vậy sẽ tạo niềm tin cho các bạn trong lớp để các bạn bầu Minh làm lớp trưởng.
Vậy là chúng ta vừa Tìm hiểu chung về văn bản tự sự, qua bài viết này mình tin chắc các bạn đã hiểu văn tự sự là gì và nó sẽ bổ trợ cho các bạn khi thực hiện viết các bài tập làm văn.