Truyện kể về một cô bé bán diêm trên đường phố trong đêm giao thừa giá lạnh. Cô bé đã mồ côi mẹ và bà, cô phải sống với người cha tàn nhẫn trong một căn gác xép tồi tàn. Người cha đã bắt em đi bán diêm, nếu không bán hết sẽ bị trách mắng. Trong đêm tối với bộ áo cánh mỏng manh rách rưới cùng chiếc bụng đói meo, em nép bên một góc tường. Vì quá lạnh nên em đã quẹt những que diêm để sưởi ấm. Sau nhiều lần quẹt diêm với những mộng tưởng, em đã theo người bà lên thiên đàng.
Tóm tắt 3:
Trong đêm giao thừa tuyết phủ lạnh giá có một cô bé ăn mặc rách rưới, mỏng manh đang đi từng bước bán từng bao diêm. Cô bé mồ côi mẹ và bà cũng mới mất, cô bé sống với người cha trong căn nhà tồi tàn. Để có tiền, cha cô đã bắt cô phải ra đường bán diêm, nếu không bán được sẽ bị quở mắng. Vì quá lạnh và đói nên cô bé đã nép vào một xó tường. Cô quẹt từng que diêm để sưởi ấm. Sau nhiều lần quẹt, những mộng tưởng đã đưa cô bé lên thiên đường cùng người bà ấm áp.
B. Hoạt động hình thành kiến thức
1. Đọc văn bản sau: Cô bé bán diêm
2. Tìm hiểu văn bản
- Trình bày bố cục của văn bản
Văn bản chia làm 3 phần:
- Phần 1 [từ đầu … cứng đờ ra] Hoàn cảnh đáng thương của cô bé bán diêm
- Phần 2 [ tiếp … chầu Thượng đế] những lần quẹt diêm của em bé
- Phần 3 [còn lại]: Cái chết của em bé và thái độ của mọi người.
Nhằm mục đích giúp học sinh nắm vững kiến thức tác phẩm Cô bé bán diêm Ngữ văn lớp 8, bài học tác giả - tác phẩm Cô bé bán diêm trình bày đầy đủ nội dung, bố cục, tóm tắt, dàn ý phân tích, sơ đồ tư duy và bài văn phân tích tác phẩm.
A. Nội dung tác phẩm Cô bé bán diêm
* Tóm tắt văn bản:
Trong đêm giao thừa gió tuyết đầy phố có một cô bé bán diêm nhà nghèo, mồ côi mẹ, đầu trần, chân đất, bụng đói đang dò dẫm trong bóng tối. Suốt cả ngày em không bán được bao diêm nào. Em không dám về nhà vì sợ bố mắng. Vừa lạnh vừa đói, cô bé ngồi nép vào một góc tường rồi quẹt một que diêm để sưởi ấm. Em quẹt que diêm thứ nhất, lò sưởi hiện ra. Em quẹt que diêm thứ hai, một bàn ăn thịnh soạn hiện lên. Rồi em quẹt que diêm thứ ba, cây thông Nô-en xuất hiện. Quẹt que diêm thứ tư, em gặp bà nội. Sáng hôm sau, cô bé bán diêm đã chết trong giá rét.
B. Tìm hiểu tác phẩm Cô bé bán diêm
1. Tác giả
- An-đéc-xen [1808- 1875], là nhà văn Đan Mạch nổi tiếng với loại truyện kể cho trẻ em.
- Truyện của ông nhẹ nhàng, trong trẻo, toát lên lòng yêu thương con người, nhất là người nghèo khổ.
2. Tác phẩm
a, Xuất xứ:
- Văn bản được viết vào năm 1845, khi tên tuổi của tác giả lừng danh thế giới với trên 20 năm cầm bút.
- Văn bản “Cô bé bán diêm” trích gần hết truyện ngắn “Cô bé bán diêm”.
b, Bố cục: 3 phần
- Phần 1: Từ đầu → cứng đờ ra: Hình ảnh của cô bé bán diêm trong đêm giao thừa
- Phần 2: Tiếp theo → thượng đế : Các lần quẹt diêm và mộng tưởng của cô bé
- Phần 3: Còn lại: Cái chết thương tâm của cô bé
c, Thể loại: Truyện ngắn.
d, PTBĐ: Tự sự, miêu tả, biểu cảm.
e, Giá trị nội dung:
- Qua câu chuyện nhà văn đã đưa đến chúng ta một thông điệp ý nghĩa: Lòng thương cảm trước số phận của trẻ thơ bất hạnh, hãy phấn đấu vì một tương lai cho tuổi thơ tốt đẹp tràn đầy hạnh phúc.
Thực tại và mộng tưởng xen kẽ nối tiếp nhau lặp lại và có những biến đổi thể hiện sự mong ước nhưng vô vọng của cô bé.Nhưng ngay cả cái chết cũng được miêu tả một cách thật bay bổng và nhân văn
Soạn bài cô bé bán diêm trang 64 SGK Ngữ văn 8 tập 1. Câu 3. Các mộng tưởng của em bé qua các lần quẹt diêm [lò sưởi, bàn ăn, cây thông Nô-en, người bà, hai bà cháu bay đi] diễn ra lần lượt có hợp lí không? Vì sao?
- Tóm tắt, bố cục, nội dung chính văn bản Cô bé bán diêm
- Tác giả - tác phẩm Cô bé bán diêm
- Soạn bài Cô bé bán diêm [trích] siêu ngắn
Lựa chọn câu để xem lời giải nhanh hơn
ND chính
Video hướng dẫn giải
Qua câu chuyện về cô bé đáng thương, nhà văn đã đưa đến chúng ta một thông điệp ý nghĩa: Lòng thương cảm trước số phận của trẻ thơ bất hạnh, hãy phấn đấu vì một tương lai cho tuổi thơ tốt đẹp tràn đầy hạnh phúc.
Câu 1
Video hướng dẫn giải
Trả lời câu 1 [trang 68 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1]
Hãy xác định ba phần [chỗ bắt đầu, chỗ kết thúc từng phần] của bài này nếu lấy việc em bé quẹt từng que diêm làm phần trọng tâm. Căn cứ vào đâu đế có thể chia phần thứ hai [phần trọng tâm] thành những đoạn nhỏ hơn?
Lời giải chi tiết:
- Bố cục:
+ Phần 1 [từ đầu… “cứng đờ ra”]: Hoàn cảnh đáng thương của cô bé bán diêm.
+ Phần 2 [tiếp… “chầu Thượng đế”]: Những lần quẹt diêm những mơ ước giản dị hiện ra.
+ Phần 3 [còn lại]: Cái chết của cô bé bán diêm và thái độ của mọi người.
- Căn cứ vào những lần quẹt diêm của cô bé để xác định những đoạn nhỏ.
+ Ba lần quẹt đầu tiên ước mơ về lò sưởi, đồ chơi, thức ăn hiện ra.
+ Lần thứ 4, người bà hiện lên hiền hậu
+ Lần thứ 5 cô bé quẹt hết số diêm trong hộp để níu giữ hình ảnh người bà.
\=> Nhìn chung, truyện diễn biến theo trình tự ba phần mạch lạc, hợp lí.
Câu 2
Video hướng dẫn giải
Trả lời câu 2 [trang 68 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1]
Trong phần đầu, nhà văn đã tạo dựng hoàn cảnh [gia đình, cuộc sống] và bối cảnh [thời gian, không gian] của em bé bán diêm như thế nào? Những hình ảnh tương phản [đối lập, đặt gần nhau, làm nổi bật lẫn nhau] ở đây được thể hiện ra sao và nhằm mục đích nghệ thuật cụ thể gì?
Lời giải chi tiết:
- Gia cảnh của cô bé bán diêm:
+ Gia cảnh sa sút, mồ côi mẹ, bà ngoại mất
+ Sống với người bố hay mắng nhiếc, chửi rủa, đánh đập trên căn gác sát mái nhà
- Hình ảnh cô bé bán diêm:
+ Đầu trần, chân đất, bụng đói, dò dẫm đường
+ Cả ngày không bán được bao diêm nào
- Thời gian: đêm giao thừa
- Không gian: ngoài đường phố lạnh lẽo, mọi nhà đều sáng rực đèn
+ trong phố sực nức mùi ngỗng quay
- Những hình ảnh tương phản: An-đéc-xen trong tác phẩm này đã sứ dụng nhiều hình ảnh tương phản:
+ “Trời đông giá rét tuyết rơi” khác cô bé “đầu trần, chân đi đất”.
+ Ngoài đường phố lạnh buốt và tối đen khác cửa sổ mọi nhà đều sáng rực ánh đèn. Cô bé bụng đói vì cả ngày chưa ăn uống gì khác “trong phố sực nức mùi ngỗng quay”.
⟹ Những hình ảnh tương phản này được chọn lọc, nhằm nêu bật tình cảnh tội nghiệp, đáng thương của cô bé vừa rét vừa đói vừa khổ.
Câu 3
Video hướng dẫn giải
Trả lời câu 3 [trang 68 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1]
Các mộng tưởng của em bé qua các lần quẹt diêm [lò sưởi, bàn ăn, cây thông Nô-en, người bà, hai bà cháu bay đi] diễn ra lần lượt có hợp lí không? Vì sao? Trong các mộng tưởng ấy, diều nào gắn với thực tế, điều nào thuần túy chỉ là tưởng tượng?
Lời giải chi tiết:
- Mộng tưởng của cô bé bán diêm hiện ra hợp lý với thực tế:
+ Muốn được sưởi ấm và ăn no: lò sưởi, ngỗng quay
+ Khao khát được sum họp gia đình bên cây thông No-en
+ Muốn được vui vẻ bên người bà hiền hậu
+ Cảnh hai bà cháu bay lên trời: thoát khỏi những đau buồn
- Mộng tưởng gắn với thực tế: lò sưởi, ngỗng quay, cây thông
- Mộng tưởng thuần túy là mộng tưởng: gặp lại người bà
⟹ Những mộng tưởng của cô bé bán diêm cũng là mộng tưởng chung của bất kì đứa trẻ nào cùng cảnh ngộ: muốn ấm no, hạnh phúc bên gia đình.
Câu 4
Video hướng dẫn giải
Trả lời câu 4 [trang 68 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1]
Hãy phát biếu những cảm nghĩ của mình về truyện "Cô bé bán diêm" [trích], nói chung và về đoạn kết của truyện nói riêng.
Lời giải chi tiết:
- Cảm nghĩ về truyện:
Cô bé bán diêm là một truyện ngắn đặc sắc. Câu chuyện thật thương tâm. Hạnh phúc đến với cô bé đáng thương ở đây không thể nào có được trên trần thế mà chỉ có trong ước mơ, trong mộng tưởng. Khi sắp sửa lìa đời, người đời đều ghẻ lạnh, chỉ có mẹ và bà nội của em là thương yêu em hết lòng nhưng cả hai đều không còn trên đời này nữa. Bố em vì nghèo khó nên lúc nào cũng cau có, cũng luôn luôn mắng nhiếc, chứa rủa em. Trong cái xã hội thiếu hẳn tình thương ấy, nhà văn An-đéc-xen đã nhỏ những giọt nước mắt của lòng nhân đạo xuống số phận cô bé đáng thương. Hình ảnh thi thể em với đôi má hồng và đôi môi đang mỉm cười và cảnh huy hoàng hai bà cháu bay lên trời để đón lấy những niềm vui đầu năm chính là niềm ưu ái mà nhà văn dành cho những số phận đau khổ.
- Cảm nghĩ về đoạn kết truyện:
Cảnh tượng cô bé bán diêm chết vì giá rét nhưng miệng vẫn mỉm cười - đây là sự tưởng tượng của tác giả, giảm bớt sự đau thương. Cái chết lúc này là sự cứu rỗi - hai bà cháu bay về chầu Thượng đế. Cái kết ấy vừa có sự bi thương lại vừa mang màu sắc cổ tích đó là sự phản ánh ước mơ, khát vọng được hạnh phúc, ấm no của con người.
- Soạn bài Trợ từ, thán từ [chi tiết] Soạn bài Trợ từ, thán từ trang 69 SGK Ngữ văn 8 tập 1. Câu 5: Đặt năm câu với năm thán từ khác nhau Soạn bài Miêu tả và biểu cảm trong văn bản tự sự trang 72 SGK Ngữ văn 8 tập 1. Câu 1: Tìm một số đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố miêu tả, biểu cảm trong các tác phẩm đã học như Tắt đèn của Ngô Tất Tố, Tôi đi học của Thanh Tịnh, Lão Hạc của Nam Cao.
Cô bé bán diêm chết ở đâu?
Cô bé bán diêm là truyện cổ tích do tác giả người Đan Mạch Hans Christian Andersen sáng tác. Truyện kể về một cô bé nghèo khổ phải đi bán diêm giữa mùa đông giá lạnh và từ giã cõi đời trong đêm giao thừa [có bản khác ghi là trong đêm Giáng sinh].
Phương thức biểu đạt của cô bé bán diêm là gì?
Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm.
Cô bé bán diêm lớp 6 thể loại gì?
- Văn bản “Cô bé bán diêm” thuộc thể loại truyện ngắn.
Nội dung chính của Cô bé bán diêm là gì?
“Cô bé bán diêm” là một câu chuyện cảm động kể về một cô bé bán diêm vào đêm giao thừa giá lạnh vì không bán được que diêm nào nên cô bé không dám trở về nhà. Từ sự đói rét ấy, cô bé đã tự tạo cho mình những điều ước quý giá từ những que diêm còn chưa bán được.